جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نویسنده دراین­­کتاب500 بیت­ازاشعار عرب راکه متأثر و مأخوذ ازکلام علی(ع) است، برگزیده و برای هر بیت شاهدی از کلام علی (ع) نقل کرده است.از آنجا که این تلاش بسی مغتنم و ارزشمند و گامی بلند در تبیین عمق و اعتلای کلام علی (ع) و میزان تأثیر اندیشه­های آن حضرت(ع) در آثار ادبی است، به­نظر می­رسد اگر نقد و ارزیابی شود، در رسیدن به هدف خود موفق­تر خواهد بود. از محاسن­کتاب، کم­بودن غلط چاپى وشرح برخى مفردات دشوار ذیل شواهد است.کتاب در ایران چاپ شده ولی به زبان عربی است؛ بدیهی است اگر به زبان فارسی می­بود و اشعار شاعران و عبارات منسوب به علی (ع) به فارسی ترجمه می­شد، طیف گسترده­تری ازمخاطب را در ایران دربرمی­گرفت، هرچندکه این کتاب در جهان عرب می­تواند راه خود را به­سوی خواننده باز کند.از نقایص­کتاب، ارجاع کلام امام على (ع) به شرح ابن­ابى­الحدید و غررالحکم به جاى نهج­البلاغة، نقل اشعار شاعران ازمنابع دست دوم به­جاى دیوان­آنها، انتخاب نکردن شواهد بهتر از کلام حضرت على(ع)، تکرار برخى مضامین و ازهمه مهم­تر گسستگى ارتباط معنایى بین برخی اشعار شاعران ­و سخن حضرت على(ع) است که به­عنوان شاهدى براى تأثیرپذیرى از کلام آن حضرت(ع) نقل شده است.

بر خلاف نظر بسیاری از مکاتب که انسان را محور کارهای خود قرار داده اند، دین اسلام با نگاهی همه جانبه به مقوله کار، توجه به خداوند، انسان و جهان را مدنظر قرار داده است. در این پژوهش سعی شده با استفاده از آیات قرآن و روایات معصومین (علیهم السلام) به ویژه با تکیه بر بیانات گهربار امام علی (علیه السلام) مبانی اسلامی اخلاق کار مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد.

سبک شناسی، یکی از موضوعات ادبی است که در سده اخیر، توجه ویژه ای از طرف ادیبان و سخنوران به آن شده است. سبک ادبی، از اندیشه هر فرد سرچشمه می گیرد که بیان کننده نگرش و بینش آن فرد به واقعیت های پیرامونش است. نوع الفاظ و ترکیبات و جمله بندی و طرز تعبیر معانی، مهم ترین عوامل در چگونگی سبک ادبی است. در این میان، از جمله متونی که شایستگی و ارزش بررسی و تجزیه و تحلیل دارد، متون دینی و به طور خاص نهج البلاغه است، زیرا صاحب آن، امیر سخنوران و رهبر اهل بلاغت است. از میان خطبه ها و نامه ها، نامه پنجاه و سوم امیرالمومنین علی (ع) که خطاب به جناب مالک اشتر، در هنگام انتخابش به زمامداری مصر است، به دلیل جلوه های سیاسی، اخلاقی، عبادی، نظامی و اجتماعی از جایگاهی بس والا برخوردار است. هماهنگی موسیقی درونی نامه با موضوع آن و انتخاب اسلوب های نحوی و بلاغی متناسب با هدف مورد نظر و تناسب بسامدهای واژگانی و جملات امر و نهی با هدف نگارنده نامه، از ویژگی های بارز این فرمان حکومتی است. در این پژوهش، با بررسی سبک شناختی این نامه، از سه دیدگاه فکری، زبانی (آوایی، لغوی، نحوی) و ادبی، به بیان زیبایی ها و ارزشها و سبک این نامه می پردازیم.

در این نوشتار، با بازخوانی مفهوم تصویر نزد قدما و معاصران، مولفه های تصویر هنری در اندرزنامه جاودانه امیرالمومنین (ع) به امام حسن (ع) بررسی، و به برخی تفاوت ها و مزیت های تصویرهای این اندرزنامه با تصویرهای شعری اشاره شده است.همچنین در پرتو دیدگاه های صاحب نظران نقد و بلاغت جدید، پاره ای از مصادیق این مولفه ها در اندرزنامه مذکور تحلیل شده است تا تمایزهای تصویرگری نهج البلاغه با دیگر آثار، بهتر باز شناسانده شود.

پیروی از هنجارهای دینی و اجتماعی، موجب برقراری هر چه بیشتر نظم در امور مختلف و پیشرفت جامعه از جمله تقویت بنیه های علمی، فرهنگی و اقتصادی آن است. هر جامعه و یا گروه قواعد، قوانین و آداب و رسوم خاصی برای ایجاد روابط با یکدیگر و انجام امور فردی و اجتماعی خود دارند که به آن «هنجار» می گویند. شناخت هنجارها و ناهنجاری ها و موضوع های مربوط به آن، از جمله علل عدم پیروی از هنجارها (ناهنجاری) می تواند در کنترل ناهنجاری و حفظ و تقویت ارزش ها و هنجارهای مفید موثر باشد.بسیاری از سخنان امام علی (ع) در نهج البلاغه حاوی موضوع ها و مسایل اجتماعی است. همچنین مطالب این کتاب گویای چگونگی عملکرد آن حضرت در اجرای احکام و حدود الهی و مواجهه با هنجارها و ناهنجاری های اجتماعی است. از این رو در این مقاله، پس از توضیح مختصر در مورد هنجار و علل پیروی از آن، دیدگاه نهج البلاغه در مورد بعضی از عللی که از نظر جامعه شناسی موجب عدم پیروی از هنجارهاست، بیان شده و مهم ترین علل عدم پیروی، یعنی عدم وجود هنجار، ناآگاهی و عدم درک فواید پیروی از آن تبیین شده است. بی توجهی به اصول تربیتی صحیح و آماده نبودن برای دگرگونی ها و بحران ها نیز از این عوامل اند.

یکی از شرح های مشهور نهج البلاغه، شرح ابن ابی الحدید معتزلی است. او در این اثر، برای تفسیر کلام امیر مومنان (ع) توجه ویژه ای مبذول داشته، و اساس کار خود را بر قواعد و مولفه هایی بنا نهاده تا شرح کلام در جایگاه خویش خوش نشیند. پژوهش حاضر، به دنبال آن است تا نشان دهد وی در شرح خود، راه تقلید و نقل صرف را پیش گرفته، اما در عین حال به اجتهاد خود، کلام امیر مومنان (ع) را شرح کرده است. در این پژوهش، ضمن بررسی مولفه های مهم موجود نزد شارح در تفسیر کلام امام؛ از قبیل یافتن عناصر مهم مشترک در شرح، مانند بیان فضای درونی و بیرونی روایت، به بررسی منهج حدیثی وی پرداخته شده با بیان این نکته که وی از مجموعه روایات در شرح کلام و نیز از احادیث پیامبر (ص)، ائمه معصومین (ع)، صحابه و تابعین و ... در همانندسازی با کلام امام، روایات در تبیین واژگان و مفردات و تشخیص اعراب و ... استفاده کرده است. گفتنی است که شارح نسبت به احادیث مربوط به اخلاق، با تساهل و تسامح گذشته، اما در مورد احادیث تاریخی یا کلامی خود را نقاد نشان داده است.

لطفا برای مشاهده چکیده فارسی و عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

لقد اتفق الکثیر من المؤرخین و ذوی العلم والمعرفة علی کون شخصیة أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام شخصیة فذة لا یکاد یضاهیها أحد. فهو إنسان ذو أبعاد عدیدة جلت عن أن یبلغ کنهها المتمعنون. و قد ذهب البعض إلی أن الإمام علیا کان قد سبق عصره بکثیر. فحارت کثیر من الأفهام تجاه هذه العظمة و ذهبت مذاهب شتی. فمنهم من لم یطق سموه فنصب له و لأتباعه العداء. و منهم من ألهه و جعل یدعو لعبودیته. و قصر آخرون عن درک عظمته فقصروا فی حقه و لم یتوانوا عن التوانی فی نصرته. و لم یکن سوی فئة صغیرة من أتباعه و أهل بیته ممن قدروه حق قدره فلم یفرطوا فی حقه و لم یفرطوا. کل ذلک جعل منه رجلا متوحدا فذا مغتربا بین أبناء جلدته و عشیرته. و قد بث الإمام علیه السلام لواعج وحدته هذه فی طیات خطبه و رسائله و کلماته و مواقفه المختلفة. ترمی هذه الدراسة إلی معرفة أبعاد التوحد الذی عاشه أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام، من خلال استعراض موضوعی لکلامه فی نهج البلاغة مبتدئة البحث بتمهید لمبحث التوحد فی المفهوم والمصداق و تقدیم نماذج شعریة من الشعور بالتوحد.

موضوع این رساله تبیین فلسفی توحید در نهج البلاغه، تحلیل و نقد دیدگاه ابن ابی الحدید و ابن میثم بحرانی است. اصل توحید، جامع تمام معارف قرآنی و اولین خواسته ی الهی از بشر و تنها راه رسیدن به سعادت است. لکن حقیقت توحید همچنان از اسرار فاش نشده است که سبب شک بسیاری از دانشمندان یا تصور ناصواب از آن شده است و همچنین برای تبیین حقیقت آن باید از قرآن و سنت مدد جست . از این رو این تحقیق به تبیین توحید ناب از منظر نهج البلاغه را هدف قرار داده است و در این راستا دو شرح مهم آن یعنی شرح ابن ابی الحدید و ابن میثم بحرانی را محور تحقیق قرار داده است. بر اساس این تحقیق می توان گفت: توحید ذاتی به معنای واحدیت و بساطت حق تعالی و توحید صفاتی به معنای عینیت صفات الهی با ذات و توحید افعالی به معنای صدور جمیع افعال از حق تعالی- در خلقت ابتدایی و استمرار وجود- و توحید عملی به معنای خالص شدن برای خدا در نهج البلاغه مطرح شده است. اقسام توحید، به معانی فوق، با استدلال عقلی اثبات و در آیات قرآن بدان ها اشاره شده است. در شرح ابن میثم بحرانی اقسام توحید- مطابق معانی فوق- مورد توجه قرار گرفته و توسط شارح محترم بسط و تفصیل داده شده است. در شرح ابن ابی الحدید به معنای توحید ذاتی و افعالی- مطابق معانی فوق- تصریح شده و شارح محترم در بحث توحید افعالی از دیدگاه معتزله تبعیت نکرده است ولی در توحید صفاتی فقط به بیان عدم زیادت صفات الهی از ذات اکتفاء نموده است و عبارت صریحی بر عینیت صفات با ذات مطرح نمی کنند. بحث توحید عملی هم در این شرح مورد توجه جدی قرار نگرفته و در مجلدات مختلف آن بیشتر به مباحث تاریخی پرداخته شده است.