جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب شبهات حول الشیعه در ارتباط با موضوعاتی از قبیل: رویت خدا، جبر و اختیار، زیارت قبور انبیاء، اولیاء و ائمه، شفاعت ایشان، توسل به ائمه و اولیاء، افتراء به شیعه، احادیث منتسب به علی ع و جانشینانش، صلح امام حسن با معاویه و دیگر موضوعات پرداخته است.

این کتاب اولين مرجع كلام ماتريديه محسوب می شود. کتاب مذکور به صورت مساله مساله تنظیم شده است که ابتدا مولف در بیان مسائل از برهان عقلی بهره برده است، سپس به بيان روايات منقول توسط صحابه و تابعين در اثبات مراد خويش مى‌پردازد. اين اثر از دقت و اتقان فراوانى برخوردار است، هر چند مغلق و پيچيده نيز مى‌باشد. اين اثر انديشه ماتريديه را تبلور مى‌بخشد. اين اثر اينك به عنوان كتاب مرجع در شناخت مبانى اعتقادى ماتريدى است. در اين كتاب آراى فرقه‌هاى اسلامى به ويژه معتزله و نظريات فرقه‌هاى غيراسلامى آمده است. در ميان اين فرقه، كتاب توحيد اولين كتاب كلامى است كه در ابتداى آن بحث معرفت شناسى آمده است.

خلود، از پاسخ های احتمالی به سرنوشت دوزخیان و بهشتیان است که توسط برخی آیات و روایات اسلامی مورد توجه قرار گرفته اما با تفاسیر مختلف مواجه شده است. البته آنچه در اینجا بیشتر محل بحث است سرنوشت دوزخیان است چرا که حضور دائمی بهشتیان در بهشت امری است که مورد قبول همگان است. به بیان کلی، در تبیین خلود دوزخیان، با دو دیدگاه مواجه هستیم که در آن گروهی خلود را به معنای وقوف جادوان دانسته و با تمسک به منابع دینی بر آن شده اند که مبتلایان به عذاب الهی امکان رهایی از آن را ندارند و در طرف مقابل گروهی دیگر با بهره گیری از مضامین فلسفی و عرفانی، خلود را مکث طولانی دانسته و معتقدند دوزخیان توسط شفاعت انبیای الهی در نهایت با رحمت خداوند از آتش خلاصی می یابند. در این میان، امام خمینی که یکی از بزرگ ترین مدافعان مباحث فلسفی و عرفانی در قرن حاضر است با برگزیدن دیدگاه مذکور همچون سایر عرفا و فلاسفه قائل به خروج نهایی دوزخیان از آتش است. این نکته لازم به ذکر است که آنچه با ادلة نقلی و عقلی بیان شده است به معنای صدور حکم قطعی درباره سرنوشت گناهکاران نیست چرا که هنوز ابهاماتی وجود دارد که با هیچ کدام از ادله قابل جمع نبوده و پاسخ به آنها خارج از حوزة درک بشر است.

فرجام هستی و موجودات، بویژه سرنوشت انسان و پایان کار او از مهمترین دغدغه های فرا روی بشر است. در دین اسلام این مهم مورد توجه اکید قرار گرفته بطوری که اعتقاد به معاد و زنده شدن آدمیان یکی از اصول مسلم و قطعی این آیین پاک به شمار می¬رود. نوشتار حاضر در تشریح و تبیین این اصول بنیادین سامان یافته است. ابتدا در باب اهمیت معاد به پیشینه تاریخی اعتقاد به معاد، آثار اعتقاد به معاد، ابعاد معاد در متون اسلامی پرداخته است. سپس به معانی معاد و دلایل آن، و نمونه هایی از زنده شدگان در دنیا، ضرورت معاد و چگونگی معاد پرداخته است. در چگونگی معاد به معاد جسمانی، وحیانی پرداخته و گسترۀ معاد و شبهات منکران معاد را بیان نموده است. پیدایش جهان، عوالم پیشین، انسان در دنیا، انسان و حیات دنیوی، احتضار، مرگ، انسان و حیات اخروی از دیگر مطالب این کتاب است. عالم برزخ، ارتباط آن با عالم دنیا، نشانه های قیامت، نفخ صور، فنای جهان، قیامت، حساب، کتاب، شهود و گواهان اعمال، میزان، صراط، جایگاه پیامبر و اهل بیت در اخرت، شفاعت، توبه، جزا، حبط و تکفیر، اعرا، سرنوشت اطفال، بهشت، جهنم و خلود از مطالبی است که در این کتاب مفصل به آن پرداخته شده است.

یکی از موضوعات مهمی که به طور معمول در بحث معاد مطرح و بررسی می شود، شکل گیری انسان در مراحل مختلف آفرینش اوست. بحث معاد در این کتاب در دو فصل پیگیری شده است فصل اول مربوط به آفرینش انسان است. این فصل از شش درس تشکیل می شود، در درس نخست ابتدای شکل گیری عالم مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. درس دوم مربوط به مراحل خلقت انسان است. مباحث مربوط به ترکیب روح و بدن در درس سوم بررسی می شود. موضوع درس چهارم نیز بحث از حقیقت روح و بدن است و بالاخره درس پنجم پیرامون خلقت انسان از خاک و گل است. فصل دوم مطالبی درباره بازگشت انسان و برپایی قیامت را در بردارد. این فصل شامل پانزده درس است که به موضوعاتی چون جایگاه اعتقادی معاد، امکان معاد، شبهات منکران معاد، مرگ، برزخ، عذاب برزخ، وضعیت ارواح در برزخ، فنای عالم و برپایی قیامت، کیفیت زنده شدن مردگان و برپایی قیامت، واژه های کلیدی معاد در قرآن، کیفر اعمال، تجسم اعمال، شفاعت و بهشت و جهنم است.

وهابیت، از فرق نسبتا نوپای اسلامی ست. این مسلک که در زادگاه اسلام یعنی در عربستان رشد یافته، به دلیل پشتوانه قوی سیاسی و اقتصادی در حال گسترش به دیگر نقاط بلاد اسلام است. از آنجا که پیرامون این فرقه تنها خود را بر حق دانسته و پیروان مذاهب دیگر اسلامی را کافر و مشرک و خارج از حوزه اسلام می شمرند، اهمیت مطالعه و تدقیق در اصول فکری این مکتب آشکار می گردد. در این نوشتار ابتدا مختصری به زندگینامه محمدبن عبدالوهاب به عنوان پایه گذار وهابیت پرداخته شده و سپس نظریات او در باب توحید، توسل، شفاعت، بدعت و تکفیر مسلمانان مورد بررسی قرار گرفته است. نیز سعی شده تا حد امکان به نوشته ها و گفته های محمدبن عبدالوهاب استناد شود و سپس صحت و سقم این گفته ها مورد بررسی قرار گیرد.

نگارنده در این نوشتار پس از تبیین مستندات قرآنی و موضع مکتبهای مختلف‌ کلامی درموضوع شفاعت، به بررسی آرای مولوی، شاعر و عارف نامور قرن هفتم در این باب می‌پردازد. با نگاهی به سروده‌های مولوی در مثنوی، روشن می‌شود گستره‌ای که‌ آن عارف پیرو مکتب خراسان برای شفاعت قائل بوده، وسیعتر از معتقدات بیشتر اندیشمندان عالم اسلام است؛ زیرا در نگاه وی ‌گرچه حق تعالی واجد و جامع اوصاف لطف وقهر است، لیکن در رابطه‌ای که او با کائنات دارد، رحمتش برغضبش پیشی دارد و معیار حضرت رحمان در خلق، هدایت و معاد بندگان، کَرَم و رحمت اوست و بس. از این رو نه تنها مؤمنانی که مرتکب گناه کبیره شده‌اند سرانجام از آتش دوزخ رهایی خواهند یافت، بلکه عذاب دوزخ از همة ساکنان آن چه کافر وچه مسلمان برداشته خواهد شد. در سنجش با معتقدات فِرَق مختلف کلامی می‌توان گفت دیدگاه مولوی در این زمینه نیز با اعتقادات اسلاف وی و مذهب کلامی غالب و رایج در بلخ و بیشتر نواحی خراسان بزرگ (مذهب مرجئه به ویژه مرجئه حنفی ماتریدی) همسو است.

اندیشه جاودانگی و میل به بی نهایت از مسائلی است که ذهن بشر را به خود مشغول ساخته است. در تمام ادیان الهی نیز بر این اساس پس از بیان مسئله توحید مسئله معاد و سرانجام زندگی انسان آمده است. در دین مقدس اسلام هم، این مسئله به طور کاملاً واضح و مشخص در قرآن مجید بیان شده است. بر این اساس در این پژوهش قیامت از منظر قرآن مورد بررسی قرار گرفته است، تا علاوه بر شناخت صحیح و دقیق نسبت به این امر مهم، از آثار گرانبهای آن در تمام امور زندگی بهره مند شد. در این پژوهش ابتدا به بیان مفهوم قیامت پرداخته شده است که قیامت به معنای روز جزا، روز رستاخیز و روز بر خاستن از قبرها است. قیامت دارای نام های مختلف است که در قرآن حدود هفتاد نام آن آمده است همچنین قیامت دارای اوصاف مختلف می باشد از جمله: روز وحشت و هراس. از آنجایی که قیامت یکی از اصول دین است و اصول دین اثباتی است نه تقلیدی بنابراین اصل معاد را نیز می توان بر اساس براهین فطرت و حکمت و عدالت اثبات نمود. معاد دارای آثار و ثمرات بسیار زیبایی در زندگی اجتماعی، سیاسی و دینی انسان است که توجه به آنها سطح زندگی انسان را ارتقاء می بخشد. بنابراین تحقیق حاضر در چهار بخش که مشتمل بر نه فصل می باشد تنظیم گردیده است. بخش اول شامل دو فصل می باشد: در فصل اول تعریف و تبیین قیامت و در فصل دوم روایتهایی درباره قیامت آمده است. بخش دوم ( دلایل وقوع قیامت) دارای سه فصل می باشد: فصل اول: برهان فطرت، فصل دوم: برهان حکمت و فصل سوم: برهان عدالت. بخش سوم( آثار قیامت) است، که دارای دو فصل می باشد: فصل اول آثار تربیتی قیامت و فصل دوم شامل اعتقاد به معاد است. بخش چهارم درباره شبهات مطرح شده در مورد این موضوع است که دارای دو فصل می باشد: فصل اول شبهاتی که دارای معاد جسمانی است و فصل دوم شبهاتی که درباره شفاعت می باشد که در ادامه پاسخ شبهات بیان گردیده است. کلید واژه های این تحقیق عبارتند از: قیامت، ایمان، شفاعت و آثار که بر اساس کتب لغت مورد بررسی قرار گرفته است.

این رساله با موضوع «شهادت از دیدگاه قرآن و حدیث» در یک مقدمه و شش فصل تنظیم شده است: در فصل اول، بیان مسئله، ضرورت و پیشینه پژوهش، هدف، سؤال ها، روش و اهمیت موضوع بیان شده است. فصل دوم به معنا و مفهوم شهادت از نظر لغوی و اصطلاحی فقها و کاربرد واژه شهید در قرآن کریم، احادیث و روایات پرداخته است. فصل سوم به فضیلت جهاد و شهادت اختصاص دارد. فصل چهارم با بیان دو دیدگاه درباره شهید، جاودانگی خواست طبیعی بشر، تعریف حیات و انواع ‎آن را مورد بررسی قرار داده است. فصل پنجم به موضوعاتی از قبیل: مقام شفاعت، برخوردار شدن از نعمت جاودانه بهشت، شهیدان امنای خداوند و بی نیازی از غسل و کفن پرداخته است. در فصل ششم به مسائلی نظیر: شهادت و القای نفس در تهلکه، شهادت طلبی و خشونت، شهادت و ترور و شهادت طلبی و افسردگی روانی پرداخته شده است.

در این پایان نامه آیاتی که مشتمل بر واژه شفاعت است، بررسی شده اند. نویسنده چنین نتیجه گیری کرده است که شفاعت چیزی نظیر وساطت های بشری نیست؛ بلکه دری از درهای رحمت الهی است که درجهان آخرت به روی بندگانی که پیوند خود را با خدا وپیامبر اسلام (ص) و ائمه معصومین (ع) قطع نکرده اند،باز می شود و بخشی از گناهان آنان بخشوده می گردد.