جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این پژوهش بررسی فضایل حضرت زهرا (س) از دیدگاه آیات و روایات می باشد . این پژوهش بر آن است تا با بررسی آیات قرآن کریم و سیر در منابع معتبر روایی و تاریخی بحث و بررسی پیرامون شخصیت حضرت زهرا (س) بپردازد و فضایل آن حضرت را بیان و معرفی نماید . روش این تحقیق ؛ با توجه به امکانات و یافته های تحقیق روش توصیفی تحلیلی است محقق در این پژوهش با توجه به آیات ، روایات و اسناد تاریخی به موارد زیر دست می یابد : حضرت فاطمه (س) دختر پیامبر گرامی اسلام و حضرت خدیجه می باشد که در بیستم جمادی الثانی سال پنجم بعثت پاک و مطهر متولد شد برای آن حضرت اسامی ، القاب و کنیه های متعددی می باشد که این اسامی و القاب حکایت از فضل والای ایشان دارد زیرا میان اسم و مسمی سنخیتی تام وجود دارد . از جمله ، فاطمه ، صدیقه ، طاهره ، مبارکه ، زکیه ، ، مرضیه ، محدثه ، زهرا ، ام ابیها ، ام البلاغه و ... است که در هر یک از این ها سر و رازی نهفته است . با توجه به اینکه حضرت فاطمه (س) عضوی از اهل بیت پیامبر (ص) است در آیاتی از قرآن کریم مقام آن حضرت را توصیف نموده اند از جمله اینکه ایشان را کوثر ، مطهر و ... معرفی می نماید . حضرت زهرا (س) دارای کمالاتی ذاتی می باشند که دیگران از آن بهره ای نبرده اند از جمله آفرینش و خلقت نورانی خاص ، شرافت نسب ، طهارت و عصمت . از جمله فضایل دیگر آن بانوی بزرگوار این است که در نزد خداوند صاحب مقام والایی است و مقام شفاعت به ایشان داده شده است از ویژگیهای خاص حضرت زهرا (س) عبادت و خشوع در عبادت ، علم و معرفت ، پوشش و حجاب ، ادب ، احترام ، صبر و بردباری ، زهد و ساده زیستی ، آراستگی و ایثار و از خودگذشتگی است . در پایان پیشنهاد می گردد که ابعاد فردی ، اجتماعی و سیاسی حیات حضرت زهرا (س) با استفاده از روایات و تاریخ تبیین گردد . در این تحقیق پژوهشگر با مشکلات و محدودیتهایی چون مشابه بودن مطالب اکثر منابعی که در این زمینه وجود داشته روبرو بوده است .

در اين مقاله، آراء و نظرات امام محمد غزالى در باب علم و معرفت بررسى مى شود. با اينكه دو مفهوم «علم» و «معرفت» از يكديگر متمايزند، با تسامح مترادف به كار برده شده اند تا چشم اندازى از ديدگاه غزالى در باب معرفت يقينى و حقيقت علم به دست آيد؛ همان گونه كه غزالى در برخى از كتب خود مانند «احياءالعلوم» و «ميزان العمل»، اين دو واژه را مترادف و ملازم هم به كار مى بندد و در برخى مواضع بين اين دو كلمه تميز قايل مى شود. در اين زمينه، به بررسى سير معرفت شناختى غزالى پرداخته مى شود. غزالى با نگرش صوفيانه، معارف قلبى و اقرار به ارزش و حدود برهان فلسفى، نفوذ ويژه اى در تصوف نهاد كه خود اسباب مؤثر در تفسير و معنى تازه اى از علم و معرفت بين مسلمانان گرديد. غزالى با تأمل در دو طريق عمده كسب معرفت و علم، يعنى طريق قلبى و عقلى، سعى در شناخت ارزش و مقاصد علوم نموده است. در نهايت، در تلقى غزالى، طريق قلب يگانه طريق مطمئن براى نيل به مقصد نهايى يعنى سعادت است كه مقصود تمام عارفان است.

عین القضات معرفت را دانشی می داند که از سوی خداوند بر دل عارفان تقوی پیشه و در طوری ورای عقل افاضه می شود. با وجود این، عقل و علوم مکتسب توسط آن، برای آدمی و به عنوان مقدمه ای در قابلیت یافتن برای دریافت معرفت ضرورت دارند. از نظر وی ارتباط عقل با طور ورای عقل مانند ارتباط نفس و بدن است و از این رو عقلِ غیرعارفان که به طور ورای عقل متصل نیست، با خودبینی و خودرایی رو به فساد می رود، همچنان که بدن بدون نفس، فاسد می شود. با عقل است که علوم ظاهری کسب می شود، علومی که تنها در این دنیا مفید است. اما چشم باطنی موجب حصول معرفت می شود، معرفتی که خود، موجب سعادت اخروی انسان است. از نظر عین القضات معرفت به نفس، موجب سعادت می شود. معرفت نفس با حس و عقل، به دست نمی آید، بلکه به بصیرت احتیاج دارد، زیرا بصیرت وسیله کسب معرفت حقیقی، یعنی معرفت به خداوند است، که آن هم از طریقِ معرفت نفس به دست می آید. البته مقصود از معرفت نفس، معرفت دل است که حقیقت آدمی است.

در فرهنگ اسلامی، تصورات گوناگونی از «زمان» انعکاس یافته است. متکلمان آن را امری موهوم و فیلسوفان آن را مقدار حرکت فلک اطلس می دانند. اما از منظر صوفیان، زمان با جان، که اصل وجود آدمی است، در ارتباط است. جانی که نزد دلبر حاضر است، چیزی جز لاله زار و گلشن نمی تواند باشد و بنابراین، پیری و پژمردگی را در او راهی نیست. از این رو، زمان عرفانی ارتباطی با گذشته و آینده ندارد، زیرا صوفی با خداوند است و در آنجا ماضی و مستقبل نیست. تمام کوشش یک صوفی آن است که خداگونه شود و از قید زمان، آزاد یا به تعبیری دیگر نیست گردد. این امر جز با عشق حاصل نمی شود. سالکی که اسیر عشق نشود، بنده جسم و زمان خواهد ماند. تنها عشق است که آزادی را از این نوع بندگی به ارمغان می آورد. عشق چون شمشیری است که سر جسم و زمان را از جان سالک جدا می کند.

عرفان علم معرفت و شناخت باطنی است. عارف با تزکیه باطن و از راه های فرا حسی به عوالمی وارد می شود که برای جسم و حواس جسمانی امکان پذیر نیست. در این مسیر عنصر «نفس» یا «روان» نقش مهمی ایفا می کند. یکی از راه های مهم ورود به عالم فوق طبیعی، کشف عارفانه (واقعه) است. انسان از راه مکاشفه یا گاه الهام یا در شرایطی ویژه به مغیبات علم پیدا می کند؛ اما واقعه از عناصر فرا حسی است که نفس ناطقه آدمی به کمک آن از گذشته و آینده باخبر می شود، به طوری که علم حاصل از این راه می تواند در زندگی و بیداری فرد تاثیرگذار باشد. شناسایی و روایت و تحلیل و واقعات یک عارف اشراقی چون شیخ محمد لاهیجی شاهدی گویا برای اثبات این نیروی عظیم فرا حسی در «نفس» انسان است. لاهیجی در ضمن شرح گلشن راز، ده واقعه خود را روایت کرده که در همه این واقعات، بی استثنا پس از رهاکردن وجود خاکی و اتصال به افلاک و نور مطلق در نورالانوار فانی شده است. این وصال یا تجرید منتهای مشرب اشراقی است که هر عارف در آرزوی آن است.