جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برای توضیح این که چرا «پیشرفت»، آن گونه که در تاریخ علوم طبیعی دیده می شود، در تاریخ علوم انسانی محسوس نیست، معمولا دو رویکرد متفاوت اتخاذ می شود. یک رویکرد می پذیرد که روش علوم انسانی با علوم طبیعی یکسان است، ولی کیفیت علوم انسانی نازل تر از کیفیت علوم طبیعی است، و یا به معنایی که علوم طبیعی «علم» است، علم نیست. رویکرد دیگر، علوم انسانی را به اندازه علوم طبیعی، علم می داند. اما آن را دارای کیفیتی متفاوت می دانند؛ و به واسطه همین، روش متفاوتی نیز برای آن قائل هستند. از طرفداران رویکرد دوم، می توان نوکانتی هایی همانند ویلهلم ویندلباند و هاینریش ریکرت و هم چنین کسی که بسیار وامدار آن دو است یعنی ماکس وبر را نام برد. در این مقاله، ابتدا در مورد تمایز موضوع دو علم، و همین طور تمایز میان «توضیح» و «فهم» شرح مختصری ارائه خواهد شد. سپس دیدگاه های مکتب نوکانتی، با برجسته کردن نظرات کسی که ماکس وبر بیشترین تاثیر را از او گرفته، یعنی هاینریش ریکرت مورد بررسی قرار می گیرد. سپس با تمرکز بر مرز بندی جدید، مورد نظر ریکرت و وبر، در مورد تمایز میان دو علم، به بررسی جزئی تر دیدگاه های ماکس وبر پرداخته خواهد شد. در نهایت این نتیجه گرفته خواهد شد که رویکرد وبر از بسیاری جهات می تواند مشابه روش دانشمندان علوم طبیعی نیز باشد.

ترجمه ماشینی: این جلد به بررسی تفکر ماکس وبر قبل از جنگ جهانی اول درباره بوروکراسی می پردازد. این نشان می دهد که چشم انداز وبر مولفه های مشترکی با بوروکراسی نظامی بسیار کارآمد ستاد کل پروس که توسط کلاوزویتز و هلموت فون مولتکه توسعه یافته است، دارد. وبر معتقد نبود که دیگر نهادهای مهم آلمان، خدمات ملکی، صنعت یا ارتش می توانند عملکردی در سطح جهانی ارائه دهند، زیرا او معتقد بود که آنها منافع محدود و خودخواهانه را دنبال می کنند. با این حال، پس از مرگ وبر در سال 1920، مدلی که همسرش ماریان منتشر کرد، حاوی هیچ یک از مطالب نظامی که وبر در فصل‌های اولیه اقتصاد و جامعه درباره آن نوشته بود، نبود. گلین کاکرین نتیجه می گیرد که پس از مذاکرات صلح ورسای (که وبر در آن شرکت داشت) در سال 1919 ستاد کل پروس را غیرقانونی اعلام کرد، مدل وبر بعید بود که شامل مواد نظامی شود.

ماکس وبر اندیشمند دوره مدرن است که ابعاد مختلفی از اندیشه او برای تحقیق پیش روی پژوهشگران گشوده است، از اقتصاد به عنوان مایه اصلی تفکر او تا سیاست و جامعه‌شناسی و فرهنگ و دین، که در همه صاحب نظر و رأی است. طبیعتاً تمام ابعاد این اندیشه همانند تمام ابعاد اندیشه بشری پیوندهای غیر قابل انکاری باهم دارند، اما بخشی از این مجموعه بزرگ که به دین دلمشغول بوده تحت عنوان جامعه‌شناسی دین از سوی وبر عرضه شده است، که خود بخش کوچک‌تری از مجموعه بزرگتر اقتصاد و جامعه است. وبر در جامعه شناسی دین به دنبال تحلیل رفتار مؤمنان است تا دریابد رفتار متأثر از دین آنها چه تأثیری بر رفتارهای اجتماعی ایشان دارد و بر عکس رفتارهای متأثر از جامعه چه تأثیری بر دین و اعتقادات دینی آنها دارد. برای این منظور دست به ابداع روش‌هایی زده که هرچند متأثر از فلاسفه پیشین شکل گرفته اما، در صورت‌بندی و نوع بهره‌مندی از آنها بدیع و نو می‌نماید. او با تمایز قائل شدن بین دانش تجربی و دانش‌های مرتبط با علوم فرهنگ، روش‌های تعمیمی مورد استفاده در دانش تجربی را در علوم مرتبط با فرهنگ قابل استفاده ندانسته و روش تفریدی و تفسیری را متناسب با این علوم اخیر می‌داند. او می‌کوشد تا تحقیق کند چگونه عقلانیت از طریق علوم مرتبط با فرهنگ از جمله دین می‌تواند در فرایندی تفهمی در اندیشه و زندگی انسان وارد شود. نشان داده خواهد شد که چگونه وبر با استفاده از روش‌های تحلیلی ـ تاریخی و تطبیقی ـ تفسیری، با ابزاری همچو تیپ ایده‌آل به این آرمان جامه عمل می‌پوشاند و عقلانیت را در علوم مرتبط با فرهنگ بیان می‌دارد. همچنین در حد توان، انتقادات وارد بر این دیدگاه طرح و بررسی خواهد شد

تمسک به پیشگوها، غیب‌بینان و تغییردهندگان فرامنطقی حوادث در ایران سابقه‌ای دیرینه دارد. منظومهء فولکلوریک ما مشحون از افسانه‌هائی است که در آنها قهرمانی به منظور رسیدن به فتح از قوای مرموز این افراد یاری می‌جوید. در عرصهء زندگی واقعی نیز مددخواهی از اینان برای رسیدن به مقاصد گوناگون رواج دارد. اما نکتهء مهم این است که قبل از هر چیز باید به این امر به عنوان یک پدیدهء تاریخی - فرهنگی نگریست که بایستی ماهیت واقعی آن را با درک جنبه‌های جامعه‌شناسی، روان‌شناختی و فرار روان‌شناختی متعدد آن مورد شناسایی قرار دارد. این پدیدهء تاریخی - فرهنگی ریشه در امیدها و آرزوهای ناکام مانده انسان دارد، از همین روست که نمی‌توان با اعمال زور و فشار به مقابله با آن پرداخت . و از همین روست که نه سوزانیدن جادوگران بر هیمه‌های مشتعل و سوزان در مسیحیت قرون وسطی، و نه فرمان صریح قرآن که پیامبر اسلام را به پناه بردن به پروردگار سپیده از شر افسون‌گران دمنده در گره‌ها می‌خواند، هیچ یک به حذف این پدیده نینجامیده، برعکس اعتقاد به این قدرت‌های مرموز در تار و پود عقاید مذهبی نفوذ کرده و ترکیبی نو آفریده که در آن تشخیص مذهب از آراء مردم کاری دشوار است و این خود عامل دیگری است که بر اهمیت شناخت این آراء خاص می‌افزاید. به هر حال تمام امید نگارندهء رساله این است که توانسته باشد به سهم خود گامی کوچک در جهت تحقق این امر مهم بردارد.

ماکس وبر در ادامه پژوهش خود پیرامون رابطه میان اخلاق پروتستانی و سرمایه داری غربی به بررسی تطبیقی ادیان بزرگ جهانی روی آورد. در مورد اسلام وبر مدعی است که به دلیل هویت دنیا طلب اسلام سرمایه داری عقلانی در جوامعی که تحت سلطه فرهنگ اسلامی میباشند شکل نگرفته است. با توجه به این موضوع در این نوشتار سعی شده است تا آرا وبر درباره صدر اسلام را گردآوری نموده و به محک آزمون بسپاریم. این وظیفه را در شش فصل به انجام رسانیده ایم. در فصل اول ضمن طرح مساله و بیان اهمیت و ضرورت تحقیق به کنکاش پیرامون مطالعات پیشین در این زمینه پرداخته ایم. فصل دوم تحقیق ما به مدون نمودن آراء‌ وبر در مجموعه گردآوری شده به صورت مدون و منسجم آورده نشده است. پس از آن در فصل سوم نگاه اسلام را نسبت به سه مفهوم جهاد، برده داری و تعدد زوجات بررسی کرده ایم تا مشخص سازیم که این شاخصها، مصادیق درستی برای اثبات این دنیا پذیری اسلام میباشد یا خیر؟ فصل چهارم به گردآوری اطلاعات و شواهد تاریخی که برای نقد دیدگاه وبر لازم بود اختصاص یافته است و یا چنین دستمایه ای به فصل اصلی تحقیق خود رسیده ایم. در فصل پنجم ابتدا به نقد تئوری وبر پرداخته و سپس خود ماکس وبر را مورد نقد قرار داده ایم. نهایتا در فصل ششم نتایج بررسیهای خود را ارائه نموده ایم.

چکیدهدر دوران معاصر یکی از پرسش های اساسی مساله ی کارکرد دین در جوامع بشری است و به همین سبب دین همواره به مثابه ی یکی از عوامل موثر در زندگی انسان، از چشم اندازهای گوناگون مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج رساله ی حاضر در خصوص کارکرد دین از دیدگاه ماکس وبر و کلیفورد گیرتز چنین است که وبر و گیرتز هردو بر نقش معنابخشی دین بر زندگی تاکید دارند به گونه ای که از منظر این دو متفکر، دین می تواند دردو رنج و ناهنجاریهای زندگی را برای بشر توجیه پذیر و قابل تحمل سازد. به رغم تشابه در آرای آنها درباره ی کارکرد دین و معنا بخشی آن ، تفاوتهایی میان دیدگاههای آنها وجود دارد، وبر بر نقش دین در رشد و توسعه ی اقتصادی تاکید بسیار دارد و به بررسی این موضوع در جوامع مختلف پرداخته است در صورتی که گیرتز به این موضوع نمی پردازد.و اما گیرتز به موضوع معنابخشی ، تقویت روحیه ی تحمل پذیری و توجیه تجربه های ناخوشایند توسط دین در مقایسه با وبر بیشتر توجه داشته است.

هدف از این مقاله بررسی منشأ دین داری و نسبت آن با عقلانیت در جامعه شناسی دین ماکس وبر است. رهیافت ماکس وبر در مورد دین، یک رهیافت روان شناختی اجتماعی است که در آن به مبنای عقلی و عاطفی و ارتباط آنها با عوامل اجتماعی توجه میشود. یکی از مؤثرترین جنبه های تحلیل وبر، بحث او در مورد عقلانیت و ارتباط آن با رویکرد دینی است. سؤالاتی نظیر: عقلانیت در فلسفه اجتماعی وبر به چه معناست و دارای چه ویژگیهایی است؟ آیا عقلانیت توصیف شده او نوع کامل و دقیق عقلانیت است یا خیر؟ و آیا تحلیل او درباره دین، صحیح و به دور از اشکال است؟ پرسش هایی هستند که این نوشتار درصدد بررسی و پاسخ به آنها خواهد بود. در این مقاله تحلیل وبر از دین و منشأ رویکرد دینی و نیز معنای عقلانیت در بوته نقد و بررسی قرار خواهد گرفت.

یکصد سال پس از اعلام ًمرگ خداوندًنهضتهای نوین دینی نشان از دوره ای دارند که ًانتقام الهیً نامیده شده است. رشد ایمانهای نوظهور یا تجدید حیات باورهای کهن موجب شده اند که دیگر نتوان به سادگی مدعای بنیادین مدافعان سکولار شدن مبنی بر این که در جهان مدرن تنها باورها و یافته های علمی و عقلانی مجال حیات و بلوغ خواهند داشت؛ را پذیرفت. این پایان نامه ضمن واکاوی تعابیر متعدد دنیوی شدن ؛ مبانی و ریشه های فکری آن در فلسفه روشنگری تا بلوغ اش در آرای فروید؛ وبر؛ برگر و استارک پی گیری شده است. عمده همت این نوسته آن است که مقصود اصلی از سکولار یا دنیوی شدن در میان جامعه شناسان ایده زوال دین بوده است. در حالیکه جهان مدرن پدیده ای پلورال است نه سکولار.

چکیده ندارد.