جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نکاح معاطاتی در فقه و حقوق به معانی مختلفی آمده است. یکی از معانی رایج آن عدم اجرای صیغه ایجاب و قبول است. سوال مهم این است که آیا عقد نکاح را می توان بدون اجرای صیغه ایجاب و قبول انشا نمود؟ مشهور فقها، لفظی بودن ایجاب و قبول را در عقد نکاح شرط می دانند و معتقدند نکاح معاطاتی باطل است، بلکه در این مورد ادعای اجماع شده. قانون مدنی نیز بر لفظی بودن ایجاب و قبول در عقد نکاح صراحت دارد. اما برخی با توجه به دلایلی مدعی صحت نکاح معاطاتی شده اند؛ این نوشتار به بررسی مفهوم معاطات در عقد نکاح، ارزیابی ادله بطلان و صحت نکاح معاطاتی و نقش طریقی یا موضوعی لفظ در عقد نکاح پرداخته و به این سوال پاسخ می دهد که آیا جایگزینی برای صیغه در عقد نکاح می باشد؟

یکی از روش های دانشمندان گذشته، برای فراگیری بهتر و سریعتر علوم، به نظم کشیدن مطالب علمی بوده است. به این نوع اشعار اصطلاحا شعر تعلیمی گفته می شود.در آثار و تالیفات فقهای شیعه دو قرن اخیر منظومه های علمی زیادی در علوم فقه، اصول، اخلاق، منطق، فلسفه، کلام، رجال و ادبیات عرب دیده می شود. در این میان، منظومه های فقهی بیشترین عدد را به خود اختصاص داده اند. در این مقاله بحث خود را در دو بخش دنبال می کنیم، در بخش نخست به مهمترین منظومه های دو قرن اخیر اشاره شده، و در بخش دوم برای آشنایی بیشتر با این منظومه ها به بررسی و تحلیل سه منظومه پرداخته ایم.

احکام فقهی، مفاهیم کلی مترتب بر موضوعات است که تعیین چنین احکامی بر عهده شارع و استنباط و توضیح آنها وظیفه فقهاست. اما تعریف و تبیین همه موضوعاتی که متحمل احکامند در محدوده رسالت شارع و وظایف فقها نیست بلکه بیشتر موضوعات، متخذ از عرف و جامعه است. چون در پاره ای موارد، فقه اسلامی که علی القاعده بیان کننده حکم شرعی است، به تعریف موضوع و یا حتی تعیین مصداق دست یازیده - موضوعی که تعریف و تعیین آن بر عهده فقیه نبوده است - و این گونه تعاریف رفته رفته نهادینه شده تا بدانجا که تصور می شود تعیین آن مصادیق هم نوعی حکم شرعی است و تخطی از آن روا نمی باشد؛ از این رهگذر مشکلاتی پدید آمده است که به بخشی از آنها در این مقاله پرداخته ایم. اگر بتوان این گونه موضوعات را در فقه یافت و از مفاهیم متمایز ساخت، مشخص خواهد شد که ذکر این گونه مصادیق برای بیان مفهوم و حکم کلی بوده و چنانکه تغییر کند حکم تغییر خواهد کرد و اشکالی بر فتاوی وارد نخواهد بود.

چکیدهقیام عاشورا از بزرگ‌ترین و باعظمت‌ترین نهضت‌ها در طول تاریخ بشر است. جایگاه و نقش حافظان، قاریان، مفسّران و فقها و مجموعه عواملی که در نقش‌پذیری منفی این قشر خاص جامعه در قرن اول هجری در رابطه با قیام کربلا؛ (قبل از قیام، هنگام قیام و بعد از قیام) موثّر هستند از مهم ترین موضوعاتی است که می بایست تبیین وبررسی گردد. در این پایان نامه که با رویکرد توصیفی- تحلیلی و بر مبنای آیات و روایات و کتاب های تاریخی و تفسیری و سیره بزرگان دینی صورت گرفته است می توان گفت: خواص دینی با زهد ورزی صحیح اسلامی و ایمان و معرفت قلبی بدون متأثّر شدن از سیاست‌های اجتماعی- مذهبی خلفا و پیروی از سنّت پیامبر (ص) و شناخت حقّانیت و صلاحیّت اهل‌بیت (ع) و تبعیّت از ایشان در همه امور می‌توانند نقش و عملکرد مثبتی در تثبیت حکومت و حاکم الهی ایفا کنند و از همان دوران خلفا می‌توانستند با تساهل و تسامح نشان ندادن در دین به حاکمیت اشرافی اموی تن ندهند و در جریان قیام کربلا، با بر حق دانستن حسین بن علی (ع) و همراهی کردن ایشان نقش مهمی در پیروزی جبهه حق و انجام رسالت خویش در اجرای دین و سنّت رسول‌الله (ص) ایفا کنند. بعد از وقوع قیام کربلا خواص دینی در امتداد آرمان‌خواهی ائمّه اطهار از فلسفه حکومت و حاکم الهی و تبیین ماهیّت قیام حسین بن علی (ع) می‌توانند گام موثّری در جبهه فرهنگی- دینی و نظامی- سیاسی بردارند.کلیدواژه: قیام عاشورا، حافظان، قاریان، مفسّران، فقها، زهد ورزی، تساهل و تسامح، حکومت و حاکم الهی.

نماز از مهم‌ترین عبادات است که در شرع مقدس بسیار مورد تأکید قرار گرفته است. یکی از افعال نماز قرائت است که خود دارای شرایط و ضوابط خاصی است. دربارۀ جواز خواندن قرائات هفت‌گانه در نماز چند دیدگاه در میان فقهای فریقین وجود دارد. عمدة اهل سنت خواندن قرائات هفت‌گانه و حتی ده‌گانه را جایز می‌دانند. در میان فقهای شیعه اکثر قریب به اتفاق فقها خواندن قرائات هفت‌گانه را جایز دانسته‌اند. برخی قرائات دیگر را نیز تجویز کرده‌اند. در مقابل، تعداد معدودی از فقهای شیعه قرائت نماز را تنها با یک قرائت مجزی دانسته‌اند. در این نوشتار ضمن بررسی دیدگاه‌های مختلف و قائلان آنها دلایل و مستندات فتاوی نیز مورد بحث قرار گرفته و به دست آمده که از منظر فریقین خواندن قرائات هفت‌گانه در نماز جایز است و مهم‌ترین دلیل این فتوی تقریر و تأیید قرائات از سوی معصومان می‌باشد.

در میان علوم لازم برای دانش فقه، سنّت و احادیث اهل بیت(ع)مهم ترین منبع و علوم مورد نیاز بعداز قرآن کریم و به عنوان یکی از پایه های ضروری اجتهاد به شمار می آید.با توجّه به نقش عمدة آن در فقه، مقالة پیش رو درصدد است تا با تکیه بر سنّت و احادیث موجود و مطالعة دانش فقه به کارکردهای سنّت در این دانش دست یابد. بدین منظور، ضمن تبیین برخی از مبادی تصوّری و تصدیقی دانش فقه، تحقیق و تتبّع خود را در دو حوزة فقه و فقها به عنوان کاربران و کارشناسان مسائل فقهی و به تبع آن، در اصول فقه به عنوان مسائل فقهی غیرمنصوص متمرکز کردیم و کارکرد سنّت در هر یک از حوزه ها را مورد بررسی قرار دادیم و در پایان، این نتیجه به دست آمد که سنّت و حدیث در حوزة فقها توانست نظام مرجعیّت فقهی شیعه را پایه گذاری و تثبیت کند و در حوزة فقه و مسائل فقهی منصوص، کاملاً نقش اثباتی و اعانتی ایفا نماید، ولی این نقش در حوزة اصول فقه و مسائل فقهی غیرمنصوص، متقابل بوده است؛ یعنی گاه اعانتی و گاهی استعانتی بوده است.