جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رواج تعاريف ساده انگارانه از علم در ميان بسياري از پيشگامان علوم اجتماعي مانند فرويد سبب شد تا انبوهي از معتقدات ملحدانه و فلسفي با برچسب علم بودگي، جواز ورود به مطالعه علمي دين را بيابند و به عنوان شناخت هاي معتبر و بي طرفانه معرفي شوند. اگر بتوان به گونه اي حقيقتاً بي طرفانه، درباره دين به توليد دانش تجربي پرداخت، آنگاه سخن از ورود اهل ايمان به دايره مطالعه علمي دين بي وجه نخواهد بود. اگر «انسان مومن مدرن» از ورود به دايره مطالعه علمي دين ناگزير باشد، بايد مباني، تلويحات و پيامد هاي چنين ورودي را نقادانه بررسي كند. در اين نگاشته تلاش مي شود تا با معرفي و تبيين شرط «بي طرفي پيشيني نسبت به حقيقت دين» نشان داده شود كه از چهار وجه حقيقت، منشا، معنا و كاركرد دين، تحقيق علمي تنها مي تواند به پژوهيدن كاركرد دين بپردازد. اما حتي حصر فعاليت علمي به كاركردپژوهي نيز از ديدگاهي مومنانه، تهي از برخي آسيب ها نيست. در نهايت شايد بهترين گزينه مومنان در اين عرصه همان دشوارترين گزينه باشد يعني درانداختن طرحي نو از علم دين؛ علمي به راستي بي طرف كه هم در اعتبار چيزي كم از علوم طبيعي نداشته باشد و هم در شناخت دين و معنويت از روايي بيشتري برخوردار باشد. اگر پديدايي چنين علمي امكان پذير باشد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

دين و الفلسفة و جدلية العلاقة بينهما

نویسنده:

فلاح عابدي

نوع منبع :

کتاب , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF فهرست

وضعیت نشر :

قم: نشر مصطفی,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

اصطلاحنامه فلسفه , فاقد چکیده

کلیدواژه‌های فرعی :

حقیقت دین , جایگاه عقل در معرفت دینی , رابطه دین و فلسفه , حجیت عقل برهانی , عقل استدلالی , تفکر فلسفی , عقل و دین , عقلانیت اعتقادات دینی , فلسفه اسلامی , رابطه عقل و فلسفه ,

شابک (isbn):

978-964-466-126-6

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مباحثه با جان هیک

نویسنده:

علی اکبر رشاد

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

متن

کلیدواژه‌های اصلی :

جان هیک , حقیقت دین , دین , ‌ کانت , انحصارگرایی دینی (مسائل جدید کلامی) , پلورالیسم‌ دینی

چکیده :

در تاریخ 3/11/83: بنا به دعوت قبلی، پروفسور جان هیک، در جمع اعضای هیأت علمی پژوهشگاه و شماری از استادان فلسفه و الاهیات دانشگاه حضور یافت. در این نشست، نخست حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌اکبر رشاد، ضمن خوش‌آمدگویی به پروفسور هیک و دانشوران حاضر در جلسه، طی بحثی فشرده به نقد اجمالی نظریه پلورالیسم دینی پرداخت. سپس جان هیک ضمن پاسخ‌گویی به برخی نقدها, مقاله‌ای را با عنوان پلورالیسم دینی و اسلام قرائت کرد که در همین شماره قبسات درج شده است. در آخر سخنرانی پروفسور جان هیک، اساتید حاضر نقدها و نظریه‌های خود را در باب تکثرگرایی دینی مطرح کردند و جان هیک نیز به اختصار به پاسخ‌گویی آنها مبادرت کرد. ابتنای نظریه پلورالیسم دینی بر مدل معرفت‌شناختی کانت و طبعاً تسری نقد و نقض‌های وارد بر کانت به نظریه هیک؛ بیهودگی دغدغه حقیقت دین و دین حقیقی با فرض پذیرش تکثرگرایی دینی؛ ناسازگاری پلورالیسم دینی با مواضع انحصارگرایانه ادیان و ناروا بودن تمسک به شواهدی در ادیان برای توجیه نظریه؛ چالش معیار در دایرة شمول پلورالیسم دینی؛ خلط سنت دینی و حقیقت دینی؛ ناکارآمدی تکثرگرایی دینی در تأمین دغدغه همزیستی مسالمت‌آمیز پیروان ادیان؛ . . ازجملة کاستی‌های نظریه است که آقای رشاد آنها را در این نشست، مورد تأکید قرار داده است. پیش از این در تاریخ 22/9/81 نیز مباحثه‌ای میان آقای رشاد و آقای جان هیک در دانشگاه بیرمنگام، رخ داده بود که برای تتمیم بحث گزارش فشرده آن مباحثه نیز به صورت پیوست این مطلب, تقدیم خوانندگان فرهیخته می‌شود. بنا به درخواست پروفسور جان هیک، مبنی بر ارسال کامل مقاله جناب آقای رشاد، جهت پاسخ‌گویی از سوی وی؛ به محض وصول پاسخ آقای هیک، آن را به همراه پاسخ‌های احتمالی آقای رشاد در شماره‌های بعدی فصلنامه درج خواهیم کرد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تعامل علم و دین از دیدگاه اقبال لاهوری

نویسنده:

رستم شاه محمدی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

دین اسلام , هماهنگی علم و دین , اندیشه دینی , علم و دین (فلسفه دین) , 1- قرآن کریم (متون اسلامی مرجع)

کلیدواژه‌های فرعی :

خدا , حقیقت دین , عالم طبیعت , ایمان (فرجام شناسی) , تجربه حسی , 1. ادیان religions , علم , ایمان , بازاندیشی دینی , نگرش پویشی ,

چکیده :

در قالب پی دی اف

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 87 تا 100

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

رابطۀ تجربۀ زیبایی‌شناختی با تجربۀ دینی به روایت آلفرد مارتین و شلایرماخر

نویسنده:

محمد علی دیباجی، هانیه‌ رجبی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

تهران : پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تقدس , زیبا , ذوق , تجربه زیبایی شناختی , برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , هرمنوتیک دینی , فلسفه دین , حس زیبایی , تجربه دینی (فلسفه دین)

کلیدواژه‌های فرعی :

حقیقت دین , احساس وابستگی مطلق , خداشناسی پویشی (مسائل جدید کلامی) , تجربه گرایی هیومی , تجربه خداوند , فلسفه هنر , ادیان غیر الهی (در مقابل ادیان الهی) , شکاکیت هیوم , تجربه (اصطلاح وابسته) , امر متعالی , احساس امر قدسی , انتقال اندیشه در هنر , فلسفه موسیقی ,

چکیده :

جیمز آلفرد مارتین، فیلسوف و اندیشمند معاصر دین، با نگاهی به تجربیات دینی و زیبایی‌شناختی دوره‌های تاریخی و طرح نظریات مختلف به دنبال نشان دادن ارتباط تجربیات دینی و زیبایی‌شناختی در قرون مختلف است. این ارتباط در یک ساحت گفتمانی مورد بحث قرار می گیرد. این گفتمان علاوه بر پرداختن به مفهوم چیستی هنر و دین به این مساله می پردازد که تا چه اندازه دین می‌تواند در تعیین معیارهای زیبایی و هم‌چنین آفرینش آثار هنری نقش اساسی داشته باشد و هم‌چنین هنر چه نقش تعیین‌کننده‌ای در تجربیات دینی بشری داشته است. این پژوهش همچنین کوشیده تا با نگاهی به سیر تاریخی بحث به تئوری‌های مطرح شده از جمله اندیشه‌های فیلسوف آلمانی، شلایرماخر، پرداخته و تعاریف متفاوت او از چیستی دین، تجربه دینی و هنر و گفتمان میان این مفاهیم را بررسی کند. در مقاله، در پاسخ به سوال ذکرشده، این مطلب مورد بحث واقع شده است که به نظر جیمز آلفرد مارتین، این گفتمان در نهایت به هدفی واحد می‌انجامد که همانا درکی از واقعیت حقیقی و راستین است. زیرا به همان میزانی که تجارب دینی بشری دارای بنیان‌های عمیق حسی است، تجارب زیبایی‌شناختی نیز منبعث از ادراک حسی ـ مشارکتی مفهوم زیبایی بین مخاطب و اثر هنری است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 45 تا 65

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تحلیل و برسی رابطه علم و دین از منظر پویشی وایتهد

نویسنده:

رستم شاه محمدی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

فلسفه ارگانیسم , خداشناسی پویشی (مسائل جدید کلامی) , رابطه علم و دین نزد کانت , الهیات پویشی , هماهنگی علم و دین , فلسفه دین

کلیدواژه‌های فرعی :

حقیقت دین , جهان‌بینی علمی , طبیعت گرایی فلسفی , طبیعت گرایی متافیزیکی , صدق گزاره‌های دینی , قبض و بسط تئوریک شریعت , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , علوم تجربی(معرفت شناسی) , مفهوم تصوری خدا , جهان بینی دینی - مابعدالطبیعی , صفات خداوند(فلسفه دین) , تجربه دینی (فلسفه دین) , خدای متناهی , صدق تاریخی گزاره های دینی , تفاوت معرفت دینی و معرفت علمی ,

چکیده :

در این مقاله تلاش می شود رابطۀ علم و دین از منظر اندیشۀ پویشی وایتهد بررسی و تحلیل شود. برای این امر ابتدا الگوهای چهارگانۀ رابطه علم و دین (تضاد، تمایز، گفت‌وگو و تلفیق) توضیح داده می‌شود. سپس، درباره نظام مابعدالطبیعی پویشی بحث می‌شود تا نشان داده شود که علم و دین چگونه در چهارچوب این نظام فراگیر هماهنگی یا تلفیق پیدا می‌کنند. و در آخر، اصول حاکم بر رابطۀ این دو قلمرو استخراج می‌شود که تحلیل آن‌ها از پویایی و تحول علم و دین، ناظربودن هر دو بر واقعیتی واحد و سروکار داشتن با وجوهی از واقعیت، طبیعی¬بودن تضاد بین این دو، به رغم اغراق در آن، و تحول معرفت دینی در پرتو معرفت علمی حکایت می کند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 49 تا 69

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

رابطۀ باور و عمل دینی: دیدگاه جان کاتینگهام با تأکید بر نظر پاسکال دربارۀ تقدم عمل دینی بر باور دینی

نویسنده:

مهدی غفوریان، امیرعباس علیزمانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

معنای پراگماتیستی ایمان , 2. اصطلاحنامه مسایل جدید کلامی current debates in Kalam , زبان دین (مسائل جدید دین شناسی) , زبان نمادین دین , عقلانیت اعتقادات دینی , فلسفه دین , امتناع معرفت ذات الهی , زبان دین (فلسفه دین) , صورت دینی زندگی , وجود خداوند(فلسفه دین) , درک عملی از دین

کلیدواژه‌های فرعی :

حقیقت دین , ایمان مذهبی , توجیه باور دینی , مصلحت اندیشی , مصلحت اندیشی پاسکال , ملحدان , جهان بینی دینی - مابعدالطبیعی , وجود خداوند(فلسفه دین) ,

چکیده :

کاتینگهام به پیروی از پاسکال معتقد است که دین به‌سبب آنکه از موجودی متعالی سخن می‌گوید که فراتر از درک و فهم عقلانی بشر بوده و بالطبع به‌دلیل استفاده از زبانی که آکنده از نماد، تمثیل، استعاره و حکایت است، اساساً امکان ندارد مورد تحلیل عقلانی واقع شود. به این‌ترتیب، اثبات یا انکار وجود خداوند از طریق صرفاً استدلال عقلانی ناممکن است. با وجود این، کاتینگهام از آنجا که با الهام از پاسکال، درکی عملی از دین دارد و دین را چیزی بیش از آموزه‌های نظری - عقیدتی می‌داند، از استدلالی عملی برای نشان دادن معقولیت باور به خداوند و نه برای اثبات وجود او استفاده می‌کند. از آنجا که آدمی با نظرورزی قادر به فهم خداوند نیست، راه مواجهۀ با خداوند نه نظری بلکه عملی است؛ با به‌کارگیری احساسات و عواطف و درگیری عملی با آموزه‌ها و باورهای دینی، می‌توان معقولیت باورهای دینی را دریافت و حضور خداوند در زندگی را حس کرد. بر این اساس، تغییر و تحول درونی منوط بر به‌کار بستن اعمال و ورزه‌های مورد توصیۀ ادیان و سنت‌های معنوی است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 273 تا 285

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی انتقادات هگل از تجربۀ دینی شلایرماخر

نویسنده:

نادر صمیمی، رضا گندمی نصرآبادی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

احساس وابستگی مطلق , 2. اصطلاحنامه مسایل جدید کلامی current debates in Kalam , الهیات(کلام جدید) , برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , هرمنوتیک دینی , فلسفه هگل , فلسفه دین , ایده آلیسم , شهود((ادراک بی واسطه)، اصطلاح وابسته) , فلسفه دین هگل , تجربه دینی (فلسفه دین) , الهیات مبتنی بر احساس , نقد آگاهی بی واسطه

کلیدواژه‌های فرعی :

حقیقت دین , نفس الامر دین , امکان معرفت خداوند , راه‌های فلسفی خداشناسی , نهضت رمانتیسم , تجربه گرایی (مسائل جدید کلامی) , قلمرو فردی دین , انسان و خدا , الهیات مسیحی , عقلانیت اعتقادات دینی , اصول روشنگری , سنخیت ایمان و معرفت , دیدگاه تومیستی به ایمان , مفهوم خداوند , روح مطلق هگل , ادراک امر نامتناهی , شکاف سوژه و ابژه , عقل گریزی رمانتیک ,

چکیده :

تجربۀ دینی به‌عنوان یک نظریۀ به‌نسبت منسجم‌، نخستین بار توسط شلایرماخر مطرح شد. او تجربۀ دینی را به «احساس وابستگی به امر مطلق» تعریف کرد. شلایرماخر گوهر دین را شهود و احساس می‌داند که بی‌نیاز از وساطت مفاهیم عقلی است. از جمله آثار و نتایج تجربۀ دینی شلایرماخر را می‌توان شخصی کردن عنصر اساسی دین‌، ترویج رویکرد سلبی دربارۀ شناخت ذات و صفات خدا‌، در نظر گرفتن احساس به‌عنوان منبع شناخت و امکان حصول شناخت بی‌واسطه دانست. بر اساس نظر هگل‌، محتوای دین و فلسفه یک چیز است و هر دو مراحلی از آگاهی روح هستند. به‌نظر وی تنها با اندیشه می‌توان به وجود خدا و ذات الهی پی برد. هگل با تکیه بر نظر خود مبنی بر عدم امکان آگاهی بی‌واسطه‌، تجربۀ دینی و شهودگرایی شلایرماخر را نقد می‌کند و الهیات مبتنی بر احساس را ناتوان از توصیف و تبیین صحیح دین و خدا می‌داند‌. شاه بیت انتقادهای هگل بر تجربۀ دینی مورد نظر شلایرماخر عدم امکان شناخت بی‌واسطه و انتقاد به شخصی بودن عنصر دینی در تجربۀ دینی‌، ناتوانی آن از شناخت ذات خدا‌، عدم توجه به یگانگی قوای ذهنی و انتقاد از در نظر گرفتن احساس به‌عنوان منبع شناخت است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 287 تا 309

مشخصات اثر

ثبت نظر