جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

همواره یکی از راه‌های مهم توجیه باورهای دینی از سوی دینداران، تجربه دینی بوده است؛ هرچند که این موضوع مخالفان و موافقان زیادی را هم داشته است، امّا به هرحال بررسی تجربه دینی از نگاه علوم اعصاب در قرن حاضر یکی از مباحث مهم به حساب می‌آید. این بررسی‌ ‌ها به این مسأله می‌پردازند که عامل اصلی وقوع تجربه‌های دینی "خود" است یا عصب‌های مغز؟ و در این پژوهش به مطالعه این موضوع از دیدگاه مک‌نامارا و ارزیابی نتایج او از منظر حکمت متعالیّه پرداخته شده است. دکتر پاتریک مک‌نامارا این موضوع را به خوبی مورد آزمایش قرار داده‌ و نتیجه بررسی ‌های خود را در آثار علمی مختلفی عرضه کرده است. همانگونه که در حکمت متعالیّه حقیقت انسان به نفس او نسبت داده می‌شود، دکتر مک‌نامارا نیز "خود" را به عنوان واحد اصلی وقوع تجارب دینی نگریسته و نقش وساطت عصب‌های مغز را در وقوع تجربه دینی به خوبی شرح داده‌است. قطعه‌های گیجگاهی راست و پیش‌پیشانی از جمله بخش‌های محوری هستند، امّا موارد متعدّد دیگری نیز در سیر بحث، بیان خواهند شد. آنچه که برای نتیجه این بررسی در نظر گرفته شده، این است که نفس یا به تعبیر مک‌نامارا "خود" مسئولیّت تحوّلات درونی انسان و حتّی تحریک مغز را به عهده دارد؛ برای این ادّعا نیز از دلایل عقلی و شواهد آزمایشگاهی بهره گرفته شده تا اتقان پژوهش بیشتر گردد. از جمله نقاط مثبت دکتر مک‌نامارا این است که یک نگاه متعادل به بحث علم و دین داشته و در صدد آشتی میان دینداران و بی‌دینان است. از نگاه صدرالمتألّهین نفس دارای مراتبی است که با حرکت جوهری به استکمال می‌رسد و با گذر از هر مرحله می‌تواند بتدریج به تجربه‌ها و حالات عرفانی نایل آید. دراینجا، مراتب نفس و حرکت جوهری ملاصدرا تا حدودی بر خودهای مورد نظر مک‌نامارا و رشد آن‌ها قابل تطبیق است.

آنتونی کنی، بر آن است که تجربه های دینی حجیت معرفت شناختی ندارند. استدلال او، بر تحلیل ماهیت تجربة دینی مبتنی است. از نظر او، تجربة دینی یا ادراک حسی است یا ادراک غیر حسی. با توجه به این که نمی توان تجربة دینی را ادراک حسی دانست، لاجرم باید ادراک غیر حسی باشد؛ اما ادراک غیر حسی دانستن تجربة دینی، مستلزم آن است که نحوه ای از وحی باشد و لازمة وحی دانستن تجربة دینی، فرض وجود خدا پیش از تحقق تجربة دینی است. از نظر جف جوردن، استدلال کنی راه به جایی نمی برد؛ زیرا، مهم ترین مقدمات استدلال کنی عبارت اند از مقدمة (2) (تجربه های دینی ادراک حسی نیستند) و مقدمة (4) (اگر تجربه های دینی ادراک غیر حسی باشند، در این صورت به تنهایی نمی توانند باور به خدا را توجیه کنند). جوردن با تحلیل مقدمة (2) آن را کاذب می داند. از سوی دیگر، از نظر او، مقدمة (4) فقط در صورتی صادق است که دیدگاه گزاره ای دربارة وحی صادق و دیدگاه غیر گزاره ای کاذب باشد؛ اما هیچ دلیل قانع کننده ای بر صادق دانستن دیدگاه گزاره ای و کاذب دانستن دیدگاه غیر گزار ه ای دربارة وحی وجود ندارد. و با پذیرش دیدگاه غیر گزاره ای، مقدمة (4) صادق نخواهد بود. ما در این مقالة به بررسی نزاع این دو و داوری در این باره پرداخته ایم. جوردن دربارة مقدمة (2) درنهایت معتقد می شود که می توان تجربه های دینی حسی داشت؛ اما نگارنده، ادلة او در این باره را بررسی و رد کرده ام. دربارة مقدمة (4) نیز استدلال جوردن را ناقص و ناکافی دانسته آن را رد کرده ام

مؤلف، با هدف فهم درست و انتقال صحیح اساس نظریه معرفت شناسی آلستون، در حوزه فلسفی، دینی و دانشگاهی، به این تحقیق پرداخته و با طرح سؤالاتی از جمله: آیا تجربه دینی می تواند باور دینی را موجه کند؟ تجربه دینی چیست؟ و ادراک چیست؟ مطلب را آغاز نموده است. این رساله شامل چهار فصل است که در فصل چهارم آن، آرای محمد اقبال لاهوری در باب تجربه دینی را که شباهت زیادی به نظریه آلستون دارد، به عنوان یک مطالعه موردی جهان اسلام گزارش و تحلیل شده است.

ترجمه ماشینی : هدف این پژوهش معرفی الهیات بارت در فلسفه با کمک اندیشه برگسون است. در آنجا نشان داده می شود که برداشت بارثی از تجربه دینی را می توان به طور مشروع در قالب یک مسئله فلسفی کاملاً موضوعی، یعنی تجربه ناب، که فلسفه برگسون اجازه می دهد آن را در همه ابعادش به کار برد، بازپس گرفت. هدف این پژوهش، معرفی الهیات بارت در فلسفه با استفاده از فلسفه برگسون است. نشان داده می‌شود که برداشت بارث از تجربه دینی می‌تواند به‌طور مشروع به‌عنوان یک مسئله فلسفی، مسئله تجربه ناب، که در بحث فلسفی کنونی از اهمیت بالایی برخوردار است، مجدداً فرموله شود، و این نظریه برگسون اجازه می‌دهد تا در تمام گستره فلسفی آن نمایش داده شود.

ترجمه ماشینی: این کتاب به یک کار نظری در فلسفه دین مسیحی پرداخته و آن را در آیین بودا به کار می‌برد، بنابراین از بودیسم دفاع می‌کند و آن را در مقایسه با آن به خوبی ارائه می‌کند. فصل‌ها به بررسی این موضوع می‌پردازند که چگونه ادعاهای مسیحیت و بودیسم تراوادا بر تجربیات مردم استوار است، بنابراین این سؤال که حق با کدام مدعیان دانش دینی است، بر ارزش اثباتی آن تجربیات استوار است. این کتاب به بررسی عرفان و راه‌هایی برای درک آنچه در تجارب دینی می‌گذرد، می‌پردازد و به ما کمک می‌کند تا دریابیم که آیا آن زمینه‌های خوبی برای باور دینی است یا خیر. نویسنده استدلال می کند که زبان دینی هم در سنت مسیحی و هم در سنت بودایی به عنوان گفتمان واقعی قابل فهم است و بنابراین گزارش های تجربه عرفانی درست یا نادرست است. این کتاب ادعا می‌کند که آن تجربیات را می‌توان به شکلی ثمربخش به‌عنوان ادراکی در نظر گرفت و بنابراین، در غیاب شرایط شکست‌دهنده، زمینه‌های اولیه خوبی برای باور دینی هستند. این کار به بررسی شهادت مسیحی و بودایی می‌پردازد و اینکه چگونه احتمال خودفریبی، خودفریبی، تفصیل تخیلی و مواردی از این دست یک شرط شکست‌دهنده است. نشان داده شده است که این شکست‌دهنده در مورد بودایی نسبت به مورد مسیحی فضای کمتری برای عملیات دارد و بنابراین بودیسم تراوادا بهتر است. این اثر برای دانشجویان و دانش پژوهان فلسفه و فلسفه دین و علاقه مندان به مطالعه تجربیات دینی جذاب خواهد بود.

این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی، ملاک‌های حجیت معرفت‌شناختی تجربۀ دینی را با تأکید بر اندیشۀ ابن عربی مورد بررسی قرار می‌دهد. ابتدا به تصویری اجمالی از تجربۀ دینی پرداخته و سپس به این نکته توجه می‌شود که با چه ملاک و میزانی می‌توان بر تجربیات دینی صحه گذاشت؟ آیا تجربۀ دینی می‌تواند خدا و حتی حقیقتی مانند "تجرد روح-من" را اثبات کند و استدلال یا شاهد و دلیلی بر وجود خداوند و روح مجرد باشد، به طوری که انسان بتواند اعتقاد خود به خدا و تجرد روح را بر آن استوار کند و اساس دینداری متدینان قرار گیرد؟ تجربه‌ها در رتبۀ واحدی نیستند، بلکه به سه قسم درجه‌بندی می‌شود؛ تجربۀ دینی عامۀ مؤمنان، تجربۀ عرفانی عارفان و تجربۀ معصومان. در حجیت معرفتی تجربۀ معصومان و تفسیر و تعبیرشان هیچ خطایی نیست، بلکه برترین نوع و بالاترین درجۀ معرفت است؛ اما در تجربۀ دینی متدینان و عارفان، عروض خطا ممکن است و چون تجربه‌های غیر معصوم، مصون از خطا نیست، برای داوری صحت و سقم مکاشفات و مدعیات تجربه‌گرایان و عارفان، معیارهایی لازم است که متقن و مطمئن باشد. در نگاه ابن عربی، مؤسس و بنیانگذار عرفان نظری، با توجه به آثار و تألیفاتش، به ویژه فتوحات و فصوص الحکم و برخی از نوشته‌های دیگر، گزارش تجارب به دو صورت از طریق معصوم و از طریق غیر معصوم میسر است که هر کدام با شرایطی، حجیت و اعتبار دارند. نگارنده در صدد است این مسئله را مورد بررسی و زوایای بحث را مورد کاوش قرار دهد.

در تحقیق پیش رو با اتکا به روش توصیفی - تحلیلی درصدد پاسخگویی به این پرسش هستیم که آیا پدیدارشناسی حیات دینی هایدگر از زیرساخت معرفت شناختی برخوردار است؟ به نظر می‌رسد اساس پدیدارشناسی حیات دینی هایدگر مبتنی بر فهم دازاین از واقعیت حیات دینی و حصول آگاهی به ذات حیات دینی بر اساس مکانیسم تفهیم دازاین باشد. بررسی نقش وجود اگزیستانسیل انسان(=دازاین) در راهیابی به حقیقت حیات دینی در قالب نگرش پدیدارشناختی هایدگر به حیات دینی، انگیزه اصلی محقق است که ما را با مبنای معرفت شناسانه پدیدارشناسی هایدگر آشنا می‌کند. بر اساس ارزیابی انجام یافته، دازاین فاعل شناسا در رویارویی با حیات دینی است و معرفتی که از این طریق تولید می‌شود معرفت یقینی است که متعلَّق آن، ذات حیات دینی از طریق مکانیزم فهم دازاین خواهد بود. دازاین نقش مهمی در رویکرد هایدگر به حیات دینی دارد. دازاین است که با حیات دینی مواجه شده و خود را در پرتو آن به پیش می راند.