جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شناسایی سنت­های عاشورایی در میان حاکمان، به عنوان بخشی از طبقه نخبه جامعه، در مقطع مهم تاریخیِ 656ق (سال سقوط بغداد و خلافت عباسی) تا 907ق (تأسیس دولت صفویه)، با هدف کشف میزان تأثیر این سنت‌ها بر رشد و گسترش تشیع، بسیار مهم است؛ زیرا تأثیرگذاری این قشر در ترویج و همگانی‌کردن سنت­های عاشورایی در میان مردم، از دیگر نخبگان بیشتر بوده است. با بررسی متون تاریخیِ این مقطع زمانی و با یاری‌گرفتن از مقوله «آیین» به عنوان چارچوب مفهومی بحث، در مجموع می‌توان به چهار سنت دست یافت: «تفکر اولویت سادات حسینی برای خلافت و حکومت»، «ادعای خونخواهی اهل بیت»، «سنت وقف و ذکر نام ائمه اطهار در آن» و «زیارت‌کردن حاکمان از مراقد ائمه اطهار». همچنین می­توان از همراه‌شدن این سنت‌ها و تناسب آن با تحولات فرهنگی و اجتماعی این دوران یعنی گسترش فعالیت سیاسی ـ اجتماعی شیعیان پس از حمله مغولان، میل و گرایش بعضی از حاکمان به تشیع و نزدیکی تصوف و تشیع، موجبات سرعت‌گرفتن رشد و گسترش تشیع را در محدوده جغرافیایی، تمدنی و فرهنگی ایران نتیجه­گیری کرد و از این منظر، شناخت جدیدی از تاریخ اجتماعی و سبک زیست اجتماعی شیعیان ایران در تعامل با سنت­های عاشوراییِ حاکمان به دست آورد.

الشیعة فی إیران، دراسة تاریخیة من البدایة حتی القرن التاسع الهجری، تعریب کتاب «تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن دهم هجری»، اثر رسول جعفریان، می باشد که توسط علی هاشم اسدی، با قلمی روان و سلیس، اما به صورت آزاد، به عربی ترجمه شده است. بدین منظور برخی از عناوین ترجمه با کتاب، از لحاظ فصل بندی و تبویب، هماهنگی ندارد. این کتاب، پژوهشی است در باب سیر رشد و تکوین مکتب تشیع در ایران که در آن، ابتدا از گونه ها مختلف تشیع و عوامل گسترش و نفوذ آن سخن به میان آمده، سپس وضعیت تشیع از قرن اول تا نهم، بررسی شده است. بخشی از کتاب نیز به نحوه رسمیت یافتن تشیع در ایران در دوره صفوی و دشواری های آن اختصاص دارد. اصل کتاب در دو جلد ارائه شده، اما ترجمه آن، در یک جلد تنظیم شده است. از جمله ویژگی های ترجمه حاضر، آن است که مترجم، به خود کتاب به تنهایی اکتفا نکرده، بلکه به منابع و مصادر نویسنده نیز مراجعه کرده است.

التشيع و التحول في العصر الصفوي ترجمه اثری از کالین ترنر با نام Islam without allah? The rise of religious externalism in safavid iran پژوهشی است پیرامون مذهب تشیع در دوران صفویه که توسط حسین علی عبدالساتر به عربی ترجمه شده است. کتاب با دو مقدمه از شیخ حیدر حب‌الله و مترجم آغاز و مطالب در شش فصل، تنظیم شده است. نویسنده در ابتدا به بررسی دو مفهوم ایمان و اسلام پرداخته، سپس ضمن بحث پیرامون جایگاه دین در قرون‌وسطی در ایران و ظهور صفویان و چگونگی تحکیم قدرت دولت صفوی و ارتباط آن با تصوف و شیعه امامیه، به بررسی شخصیت علمی و اجتماعی علامه مجلسی پرداخته و درنهایت عقیده انتظار و رجعت در شیعه را مورد مطالعه قرار داده است.