جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه در پنج فصل تحت عناوین کلیات، اهمیت سفر و آداب مسافرت، احکام سفر، فواید سفر و الگوهای سفر گردآوری شده است. در فصل نخست ضمن تبیین کلیاتی در باب تنظیم رساله به شرح مفاهیم واژه های سیر و سفر و نیز مترادفات آن پرداخته است. در فصل دوم اهمیت سفر و ضرورت انجام آن با استناد به آیات شریفه قرآن مورد بحث و بررسی قرار گرفته، همچنین در این فصل آداب مسافرت در اسلام به صورت مشروح و در سه قسمت زمان سفر، آداب فردی سفر که شامل آداب مادی و معنوی می باشد و نیز آداب اجتماعی سفر یعنی شرایط همسفر و معاشرت با همسفران با استناد به روایات معصومان مورد بررسی قرار گرفته است. از آنجا که سفر سنت دیرینه اسلام بوده و آثار مطلوبی در پی دارد و می توان به نحو شایسته ای از آن بهره برداری کرد لذا فصل چهارم این رساله به آثار و فواید سفر بر فرد و اجتماع با تکیه بر آیات و روایات اختصاص یافته است. فصل پنجم در دو بخش تنظیم شده است. بخش اول به معرفی نمونه های سفر پرداخته از جمله سفرهای پیامبران، امامان و بزرگان شیعه و در بخش دوم این فصل انواع مختلف سفر را که از دیدگاه اسلام ممدوح و پسندیده است با توجه به اهداف و مقاصد مختلف بر شمرده و به بررسی آنها پرداخته است.

حیات بشری در دوران حاضر شاهد پدیده های فراگیری است که زندگی یکایک آدمیان را دستخوش تأثیر و تحول قرار داده است. یکی از این پدیده ها، سیر و سفر و گردشگری است. همگام با پیشرفت های علمی و صنعتی بشر و بهره مندی روز افزون از مواهب و تسهیلات زندگی مادی و پس از تأمین نیازهای اولیه، گرایش انسان به سفر با انگیزه های تفریح و تجربه اندوزی و عبرت گیری افزایش یافته است. نگاه منابع اسلامی اعم از آیات و روایات به این پدیده همچون سایر مقوله ها نگاهی منطقی و متعادل و در عین حال تعیین کننده و مؤثر می باشد به طوری که ده ها آیه در قرآن و صدها روایت در سنت در این عرصه به راهنمایی مؤمنان نظر داشته و ضمن معرفی انواع سیر و سفر، اهداف، آثار و جوانب مختلف آن را تبیین کرده اند. عنایت توأمان قرآن به زندگی دنیا و آخرت و تأکید ویژه بر شناخت و بهره برداری از آیات گوناگون خداوندی، مبانی نگرش قرآنی به گردشگری را تشکیل می دهند و در عرصه روایات نیز بیان یکایک احکام مورد نیاز بشر در سفر، ارائه مجموعه ای از آداب، روشهای رفتاری و اخلاقیات مطلوب و تأکید بر آثار اجتماعی و فواید روحی و روانی سفر به ویژه یادآوری، هوشیاری و عبرت اندوزی مورد نظر بوده است. در پژوهش حاضر سعی شده است با نگاهی به مفاهیم متنوع و اصطلاحات مربوط به توریسم در عرصه جهانی و سیر و سفر و هجرت در بیان قرآنی ، پیشینه مقوله سیر و سفر و صنعت توریسم در جوامع مختلف نیز مورد بررسی قرار گیرد. اما در قسمت اصلی پژوهش، سیر و سفر در پهنای آیات و آموزه های وحی مورد کاوش عمیق قرار می گیرد تا انگیزه ها و آثار آن و بهترین نوع نگرش به سیر و سفر از لابه لای آیات برداشت شود و سپس در دامنه روایات و سنت معصومان، سفر و کارکردها و آداب و احکام گوناگون آن باز شناخته شود. در مجموع می توان گفت تعالیم حیات بخش اسلام گردشگری را به مثابه عاملی برای رشد و شکوفایی و بلکه تعالی فرد و جامعه اسلامی مورد تأیید و تأکید قرار داده و جنبه های درس آموزی و عبرت اندوزی آن را برجسته تر نموده است.

تصوف، افزون بر تثبیت گفتمانی فراگیر در جامعه، رفتارهای اجتماعی خاصی را با خود به همراه داشت. یکی از این رفتارها سفر بود که نقش و کارکرد مهمی در میان صوفیان پیدا کرده بود. سفر که از آن با اصطلاح سیر آفاق (در مقابل سیر انفس) یاد می شود، در پندار نهان گرایان مسلمان و در نگاه نخست، بر گرفته از قرآن وحدیث بود که با انگیزه هایی مانند تبلیغ، زیارت، کسب علم، ریاضت و ... انجام می شد.در بینشی ژرف تر، ساختار کهن و اساطیری این آیین و جنبه نمادین و کهن الگویی آن آشکار می گردد. همچنین جنبه های سیاسی این سفرها نیز از موارد قابل توجه است که گاهی حتی زمینه بروز انقلاب ها و برخی جریان های اجتماعی را فراهم نموده است.مقاله پیش رو، تلاشی است برای نمایاندن وجوه گوناگون سیر آفاق در میان صوفیان و تبیین و توضیح انواع سفرها.