جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اصلاح و تقویت نیروی فکر همواره جزو اهداف اولیه آموزش و پرورش رسمی و به عنوان هدف بنیادی تدریس و یادگیری در همه رشته های علمی بوده است. در دنیا در چند دهه اخیر فلسفه و آموزش فلسفه به عنوان روشی برای پرورش قوه تفکر مورد توجه قرار گرفته است. اما آنچه مهم است این است که انتخاب سنینی که آموزش فلسفه و تفکر فلسفی می تواند در آنها صورت گیرد، بر دیدگاه های معرفت شناسی متفاوتی مبتنی است، لذا در این پژوهش، دیدگاه دو نظریه پرداز بزرگ یعنی ژان پیاژه و متیو لیپمن که آراء تربیتی آنها تأثیر بسیاری بر نحوه آموزش دارد و دارای دیدگاههای متفاوتی در باب معرفت شناسی می باشند، به شکل تطبیقی مورد مطالعه قرار گرفته است. پیش فرض اساسی دیدگاه پیاژه آن است که استدلال و تعقل کودکان به صورت طبیعی و همانطور که آنها بزرگتر می شوند، پرورش خواهد یافت و تلاش جهت تسریع این فرایند اتلاف وقت خواهد بود. رشد کودکان از طریق مراحل مرتبط با سن، در هر صورت رخ خواهد داد. بر اساس این نظریه هر دوره دارای ویژگی هایی است که بر اساس آن ویژگی ها برنامه درسی باید تنظیم شود. پیاژه مدعی بود که افراد پس از رسیدن به دوره عملیات صوری- تقریباً 12 سالگی- است که می توانند به مسائل انتزاعی بیاندیشند. اما لیپمن این نظریه را مطرح کرد که بهترین زمان برای شکل گیری مهارت های تفکر، در کودکی و از طریق روش های تأمل محور است. به اعتقاد او چنانچه ذهن کودک را درگیر مباحث فلسفی کنیم می توانیم نحوه تفکر او را رشد دهیم. وی معتقد بود که اگر کنجکاوی طبیعی کودکان و میل آنان به دانستن درباره ی جهان را با فلسفه مرتبط کنیم می توانیم کودکان را به متفکرینی تبدیل کنیم که بیش از پیش نقاد، انعطاف پذیر و موثر باشند.در این پژوهش، پس از بررسی این دو نظریه، مشابهات و تفاوت هایی میان پیش فرض ها و مبانی معرفت شناختی دیدگاه های این دو نظریه پرداز بزرگ تشخیص داده شددر نهایت به زمینه های ضرورت استفاده از این دو دیدگاه در نظام تعلیم و تربیت ایران پرداخته شد.

معرفت شناسی یا نظریه دانش بنیادهای معرفت را تعریف می کند. معرفت شناسی با مفاهیم کلی و بنیادین شناخت سر و کار دارد و به بررسی حقیقت، منابع و اعتبار معرفت می پردازد. هدف از این پژوهش بررسی دیدگاه معرفت‌شناسی ژان پیاژه و استخراج دلالت‌های آن در زمینه مولفه‌های اساسی تعلیم و تربیت بود. روش این پژوهش کیفی و برای رسیدن به اهداف پژوهش از روش تحلیلی و اسنادی استفاده شده است. هدف پژوهشهای تحلیلی فهم و شناخت مجموعه ای از مفاهیم یا ساختارهای مفهومی است که برحسب آن مقاصدی را بیان و مسائلی را تدوین، تنظیم و حل می نماییم. شیوه تحلیلی در پی آن است تا شرح واضح و روشنی از یک موضوع در اختیار گذارد مقوله های مورد بررسی در این پژوهش عبارت بودند از: منبع معرفت، اهداف و اصول و روش ابزار گردآوری اطلاعات کتاب ها، مقالات و سایت های موجود در زمینه آراء و اندیشه های ژان پیاژه بود. روش تجزیه و تحلیل در این پژوهش بدین صورت بود که در ابتدا داده ها جمع آوری و به دنبال آن به طور جداگانه مقوله بندی، کدگزاری، دسته بندی، مقایسه و پس از آن مورد تفسیر قرار گرفتند یافته‌های پژوهش حاکی از این است که در نظر پیاژه معرفت‌شناسی با افزایش دانش سروکار دارد و این پدیده‌های دانش است که در معرفت‌شناسی تکوینی مورد توجه قرار می‌گیرد. معرفت‌شناسی تکوینی نه تنها به پدیدایی دانش بلکه به اعتبار دانش نیز می‌پردازد. ژان پیاژه ابزار کسب معرفت را هوش و تجربه معرفی نمود. دلالت‌های تربیتی نظریه ژان پیاژه در حوزه اهداف، اصول و روش این است که در نظر وی اهداف شامل (پرورش هوش سازمان یافته، پرورش خلاقیت در کودک) می‌باشد و نیل به‌این اهداف را مستلزم پرورش روح علمی و آشنایی با علوم می‌شمارد.اصول شامل (انطباق آموزش همراه با مراحل رشد، محور قرار گرفتن رغبت یادگیرندگان در برنامه ریزی آموزشی، اصل فعالیت) و روش نیز شامل (روش اکتشاف هدایت شده) می باشد.