هویت و فرهنگ از شاخصه‌هایی است که انسان می‌تواند با آن خود را بشناسد و به دیگران معرفی نماید. ادبیات گسترده‌ترین افق فرهنگی است که در خلال گزارش‌های آن، می‌توا
... ان مولفه‌های اصلی هویت را که از سرنوشت انسان در اجتماع به ظهور می‌رسد بازشناخت. مولفه‌های پربسامد هویت ایرانی، در انواع ادبی با ساختارهای متفاوت، ظهوری مشابه دارند و شاعران و نویسندگان در آثار خود به بازنمایی جنبه‌هایی از فرهنگ و هویت جامعه‌ی خویش پرداخته‌اند. سعدی یکی از اندیشمندانی است که با آگاهی کامل از مبانی فرهنگی ایران اسلامی به بازنمود این فرهنگ عظیم در لابه‌لای آثار خود اقدام نموده است.این پژوهش به منظور شناخت مولفه‌های فرهنگ ایرانی و اسلامی و نیز بررسی این عناصر در گلستان و بوستان سعدی تنظیم گردیده است. همچنین شگردهای ادبی‌ای که سعدی در نگارش این دو اثر از آن‌ها بهره گرفته تا بتواند معماری فرهنگی خویش را موثرتر انجام دهد، شناسایی و تفسیر شده‌اند و نیز میزان حضور عناصر فرهنگی در گلستان و بوستان مشخص شده است. در این تحقیق پژوهشگر از روش توصیفی- تحلیلی با ابزار گردآوری کتابخانه‌ای و با مطالعه‌ی منابع و مآخذ استفاده کرده و به استخراج مولفه‌های فرهنگی پرداخته است. این پژوهش در پنج فصلِ کلیات، مبانی نظری، سعدی و روزگار او، بررسی مولفه‌های فرهنگی در گلستان و بوستان سعدی و نتیجه‌گیری تنظیم شده است. نتایج نشان می‌دهد که بیشترین مولفه‌های فرهنگی که در گلستان و بوستان موجود است عبارتند از خداشناسی، عدل و داد و لزوم دادگری، ستایش میانه‌روی و اعتدال، تأکید بر خرد و خردورزی، تدبیر و چاره‌اندیشی، اهمیت علم و تأکید بر دانش‌اندوزی، نیک‌نامی، اهمیت سخن و حفظ زبان، رازپوشی و لزوم محافظه‌کاری، تقدیرگرایی و باور به قضا و قدر، باور به خدایی بودن سلاله‌ی پادشاهان و ایمان به فره ایزدی، نگرش به جهان بر پایه‌ی اغتنام فرصت و شادی و شادخواری، ناپایداری جهان و بی‌وفایی روزگار، یادآوری مرگ و ایمان به رستاخیز، اشرافی‌گری و تجمل‌گرایی، بخشش و داد و دهش. کتاب‌های بوستان و گلستان سرشار از مضامین هویت و فرهنگ ایرانی و اسلامی است به گونه‌ای که می‌توان گفت آیینه‌ی تمام‌نمای فرهنگ جامعه‌ی ایرانی محسوب می‌شود. سعدی با زبانی فصیح و بلیغ و با بکارگیری عناصر زبانی چون ارسال‌المثل، طنز و نقادی، استشهاد به آیه و حدیث، ایجاز و اختصار کلام، مناظره، حکایت پردازی و بیانی سهل و ممتنع توانسته است مخاطب را مجذوب خویش گرداند و پند و اندرزهای خود را که همه در زمینه‌ی معماری فرهنگی جامعه‌ی ایرانی است در جان خوانندگان اثرگذار گرداند
بیشتر