جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تربیت، مفهوم وسیعی است که در برگیرنده تمام شئون و ساحت‌های حیات انسانی است؛و از طرفی مهم‌ترین نوع یادگیری، یادگیری مشاهده ای است، این نوع، محتوی تربیت را به صورت عینی و عملی ارائه می‌دهد؛این نوشتار با همین دغدغه، «تأثیر یادگیری مشاهدهای برتربیت دینی در قرآن» را مورد بحـث قـرار داده و تلاش میکند به این سوال پاسخ دهد: از نظر گاه قرآن تأثیر یادگیری مشاهدهای بر ابعاد تربیت دینی(اعتقادی، اخلاقی و عبادی) چگونه است؟ همچنین رابطه تأثیر یادگیری مشاهده‌ای در شکل‌گیری و التزام به عقاید، اخلاق و احکام درقرآن کریم به چه شکلی است؟ هدف این نوشتار؛ ارائه عینی و عملی تربیت دینی، جلوگیری از انحرافات و به کمال رساندن انسان در پرتو ایات قرآنی است؛ و آن نیز تطبیق میان قرآن و علوم تربیتی، در ارائه راه‌کارهای تربیتی قرآن است.یکی از ابعاد تربیت دینی، تربیت اعتقادی است که به عنوان شالوده و زیر بنای انسان مطرح است؛ این کتاب وحیانی توحید را به عنوان اصلی ترین مبنا مطرح و در بسیاری از موارد به همین سه روش ذکر شده اشاره می کند؛ همچنین در بحث معاد و تجسم اعمال، فائده عقوبت جلوگیری از انجام وقوع جرم و فائده مثوبت تشویق به انجام اعمال صالح آمده است.در تربیت اخلاقی تلاش می شود با بهره‌گیری از دانش تعلیم و تربیت، اهداف اخلاقی را عینیت بخشیم؛ انسان رفتار و گفتار خود را مطابق الگوهای مطلوبش تنظیم می‌نماید؛ تاثیر یادگیری مشاهده‌ای چنان تنیدگی در تربیت اخلاقی دارد که فرد و به تبع آن جامعه، اخلاق و اعمال خوب را مشاهده و چون الگوی مطلوبش است سعی در درونی نمودن آن دارد . در قرآن کریم آیاتی وجود دارد که صراحتا تعدادی از شخصیت‌های بشر، مانند: پیامبر اکرم، حضرت ابراهیم و ... را به‌عنوان رهبر، امام و الگوی عمل در بحث تربیت اخلاقی معرفی نموده است.دیگر از ساحت‌های تربیت دینی، تربیت عبادی است؛ تربیت اعتقادی بدون تربیت عبادی بار ارزشی ندارد، زیرا لازمه شناخت یک دین، عمل به آموزه‌های آن است؛ در این بحث به نقش الگودهی، تشویق و تنبیه در تربیت عبادی و همچنین به تاثیر یادگیری مشاهده‌ای در التزام به نماز، روزه، حج، ترک محرمات و اهتمام به مستحبات پرداخته شده است.مهم‌ترین دستاوردهای تحقیق، بعد از فحص و جستجو در آیات قرآن، بدین شرح اند:مهمترین روش‌هایی که قرآن کریم برای تربیت دینی ارائه می دهد عبارتنداز: الف- الگودهی و آموزش عملی و عینی ؛ ب- ثمره عقوبت، جلوگیری از انجام وقوع جرم و ثمره مثویت، تشویق به انجام اعمال صالح؛ ج- تنظیم رفتار و گفتار مطابق الگوی مطلوب؛ د- عینیت بخشیاهداف اخلاقی؛ ه- لازمه شناخت عمل به آموزه‌های دین.

هدف این پژوهش عبارت است از بررسی تحلیلی و مقایسه ای آرای ابوحامد غزالی و آلبرت بندورا در باره تربیت اخلاقی در حیطه نظری و تعیین میزان انطباق و آنها با یکدیگر در حیطه کاربرد. سوال اصلی این است که دیدگاه های غزالی و بندورا در زمینه تربیت اخلاقی چیست و مشتمل بر چه عناصری است؟ این پژوهش رویکردی میان رشته ای دارد و در آن از روش کتابخانه ای و سپس تحلیل محتوایی متون علمی به شیوه تعقلی استفاده گردیده و تلاش شده است تا آرای آنان در حوزه های پنج گانه اهداف، مبانی انسان شناختی، اصول، روش ها و عوامل تربیت اخلاقی استخراج شود. دستاوردهای پژوهش نشان داد که در برخی از «مبانی انسان شناختی» بین دو دیدگاه، هماهنگی، و در برخی موارد اختلاف قطعی وجود دارد. در محور «اهداف تربیت اخلاقی» نیز، غزالی فضیلت گرای مبتنی بر ایمان به خدا است اما بندورا به دنبال فضائل اخلاقی نیست بلکه روی کردی عمل گروانه معطوف به موقعیت و ناظر به مهارت خودکنترلی اخلاقی دارد. پس در هدف گذاری تربیتی اختلاف فراوان دارند. در «اصول تربیت اخلاقی» نیز موارد تشابهی دارند؛ اگر چه گاهی، در تفسیر یک اصل تربیتی، مختلف می شوند. در مجموع، آرای تربیت اخلاقی غزالی گسترده تر و جامع تر از آرای بندوراست ولی آرای بندورا از انسجام و مویدات تجربی بیشتری برخوردار است.

این مقاله، با رویکرد تحلیلی و نظری به بررسی بایسته های اخلاقی همسران و آثار آن در تحکیم خانواده میپردازد. از منظر آموزه های دینی و روان شناختی، هر یک از همسران در برابر دیگری وظایفی دارند که التزام به آنها در ایجاد فضای مثبت و بانشاط خانوادگی، تأثیر قابل توجهی دارد. تکریم، رعایت ادب، قدردانی، خوش خلقی، محبت، خوش بینی، صیانت از آبروی یکدیگر، مدارا و... از مسائلی است که همسران با عمل به آنها، میتوانند روابط میان خود را جذاب و مستحکم سازند. با نگاهی روان شناختی به آموزه های مزبور، درمییابیم که تعهد همسران به وظایف اخلاقی، موجب احساس همگرایی و همدلی مثبت اندیش شده، و فضای خانوادگی در اثر این نتایج، بالنده و بانشاط خواهد شد. همچنین فرزندان چنین خانواده ای در اثر یادگیری اجتماعی و مشاهده ای، به سوی خیر، صلاح و تعهدمداری سوق پیدا میکنند.