جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)» مشهور به بحار الانوار، مفصل‌ ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ ای از آموزه‌ ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌ اند. مؤلف، کتاب را بر اساس ۲۵ موضوع کلی طراحی و آن را در ۲۵ جلد جای داده است (در دوره‌ های اخیر به صورت ۱۱۰ جلدی منتشر می‌ شود). در هر جلد ریز موضوعات مربوط به آن را در ابواب مختلف گرد آورده است. او در هر باب، ابتدا آیات قرآنی مرتبط با موضوع را ذکر کرده و تفسیر آنها را می‌ آورد و در مرحله بعد احادیث مربوط به آن باب را نقل می‌ کند. مجلسی تلاش کرده است که در بحار الانوار تمام موضوعات و مسائل موجود را پوشش دهد. برای مثال، این مجموعه با عنوان کتاب العقل و الجهل آغاز و با مباحث مربوط به خداشناسی و توحید، عدل الهی، و تاریخ پیامبران ادامه پیدا می‌ کند. از جلد ۱۵ تا ۵۳ چاپ ۱۱۰ جلدی، به تاریخ زندگی و فضایل پیامبر اسلام (ص) و حضرت زهرا (س) و امامان شیعه (ع) اختصاص دارد. بحار الانوار به خاطر ذکر مستند بیشتر روایت‌ های منقول از ائمه شیعه (ع)، باب‌ بندی موضوعات، شرح و بیان بسیاری از روایات، تحقیقات گوناگون کلامی، تاریخی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، حدیثی و لغوی، نزد محققان و پژوهشگران مقامی والا داشته است؛ چنانکه با وجود حجم زیاد، از همان روزگار تألیف، نسخه‌ های خطی بسیاری از آن نوشته شده و با رواج صنعت چاپ، همه یا بخش‌ هایی از آن بارها به چاپ رسیده است. آنچه در این جلد به آن پرداخت شده است: - باب أدعیه کلّ یوم یوم و کلّ لیله لیله من شهر رمضان و سائر أعمالها - باب الأعمال و أدعیه مطلق لیالی شهر رمضان و أیّامه و فی مطلق أسحاره و ما یناسب ذلک من الأعمال و المطالب و الفوائد - باب أدعیه لیالی القدر و الإحیاء فی هذا الشهر و أعمالها زائدا علی ما مرّ فی بحث أبواب الصیام و فی الأبواب الماضیه و ما یناسب ذلک - باب أدعیه وداع شهر رمضان و أعماله - باب ما یتعلق بسوانح شهور السنه العربیه و ما شاکلها - أبواب ما یتعلق بشهر شوال من الأدعیه و الأعمال و غیرها - باب عمل أوّل لیله منه و هی لیله عید الفطر - باب عمل أوّل یوم من هذا الشهر و هو یوم عید الفطر - باب أعمال باقی أیّام هذا الشهر و لیالیه - أبواب ما یتعلق بشهر ذی القعده من الأعمال و الأدعیه و غیر ذلک - باب عمل أوّل لیله منه و أوّل یوم منه - باب أعمال باقی أیّام هذا الشهر و لیالیه - باب أعمال خصوص یوم دحو الأرض من أیامه - أبواب ما یتعلق بشهر ذی الحجه من الأعمال و الأدعیه و ما یناسب ذلک - باب عمل أول لیله منه و أول یومه و أعمال باقی عشر ذی الحجه - باب أعمال خصوص یوم عرفه و لیلتها و أدعیتهما زائدا علی ما مرّ فی طیّ الباب السابق - باب أعمال یوم عید الأضحی و لیلته و أیّام التشریق و لیالیها و أدعیه الجمع و ما یناسب ذلک - باب أعمال یوم الغدیر و لیلته و أدعیتهما - باب أعمال یوم المباهله و یوم الخاتم و غیرهما من الأیّام المتبرّکه من هذا الشهر و لیالیها - باب أعمال سائر أیّام هذا الشهر و لیالیها - أبواب ما یتعلق بأعمال شهر المحرّم و أدعیته - باب عمل أوّل لیله من هذا الشهر و یومها و ما یتعلّق بعشر المحرّم من المطالب و الأعمال - باب الأعمال المتعلّقه بلیله عاشوراء و یوم عاشوراء و ما یناسب ذلک من المطالب و الفوائد زائدا علی الباب السابق - باب ما یتعلق بأعمال ما بعد عاشوراء من أیّام هذا الشهر و لیالیه - أبواب ما یتعلق بشهر صفر من الأدعیه و الأعمال - باب أدعیه أوّل یوم من هذا الشهر و لیلته و أعمال سائر أیّامه و لیالیها - باب أعمال خصوص یوم الأربعین و هو یوم العشرین من هذا الشهر - أبواب ما یتعلّق بشهر ربیع الأوّل من الأعمال و الأدعیه - باب أدعیه أوّل یوم منه و أوّل لیلته و أعمالها و ما یتعلق ببعض سائر أیّامه - باب فضل الیوم التاسع من شهر ربیع الأوّل و أعماله - باب أعمال بقیه أیّام هذا الشهر و لیالیها سوی ما تقدم و یأتی فی الأبواب - باب أعمال خصوص یوم مولد النبی صّلی الّله علیه و آله و هو علی المشهور الیوم السابع عشر من هذا الشهر و ما یتعلق بذلک - أبواب ما یتعلّق بشهر ربیع الآخر من الأدعیه و الأعمال - باب عمل أوّل یوم منه و أوّل لیلته و أدعیتهما و ما یناسب ذلک - باب أعمال بقیه أیّام هذا الشهر و لیالیها و ما یتعلّق بذلک - أبواب ما یتعلّق بشهر جمادی الأولی من الأعمال و الأدعیه - باب أدعیه أوّل لیله منه و أوّل یومه و أعمالها - باب أعمال بقیّه هذا الشهر و لیالیها و ما یتعلّق بذلک من المطالب - أبواب ما یتعلق بشهر جمادی الآخره من الأعمال و الأدعیه - باب أدعیه أوّل لیله منه و أوّل یومه و أعمالهما - باب أعمال بقیّه هذا الشهر و لیالیه و ما یتعلّق بها - أبواب ما یتعلق بشهر رجب المرجب من الصلوات و الأدعیه و الأعمال و ما شاکلها - باب الأعمال المتعلقه بأوّل یوم من هذا الشهر و أوّل لیله منه زائدا علی ما یأتی - باب أعمال مطلق أیّام شهر رجب و لیالیها و أدعیتها - باب أعمال کلّ یوم یوم من أیّام شهر رجب و کلّ لیله لیله منه و ما یناسب ذلک زائدا علی ما فی الأبواب السابقه و الآتیه - باب عمل خصوص لیله الرغائب زائدا علی أعمال مطلق لیالی شهر رجب - باب عمل خصوص لیله النصف من رجب و یومها زائدا علی أبواب أعمال هذا الشهر - أبواب ما یتعلق بأعمال شهر شعبان من الصلوات و الأدعیه و ما یناسب ذلک - باب عمل أوّل لیله منه و أوّل یومه - باب عمل مطلق أیّام شهر شعبان و لیالیها - باب عمل کلّ یوم یوم من هذا الشهر و کلّ لیله لیله منه زائدا علی أعمال الباب السابق - باب عمل لیله النصف من شعبان و هی لیله میلاد القائم علیه السلام و عمل یومها زائدا علی ما فی الأبواب السابقه - أبواب ما یتعلق بالسنین و الشهور و الأیام غیر العربیه - باب ما یتعلّق بشهور الفرس و أیّامها من الأعمال - باب عمل یوم النیروز و ما یتعلق بذلک - باب عمل ماء مطر شهر نیسان الرومیّ

تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، معروف به «وسائل الشيعة»، از تأليفات ارزش‌مند محدث بزرگ و علامه محقق، شيخ محمد بن حسن حُر عاملى از علماى بزرگ و از فقهاى برجسته شيعه در قرن يازدهم هجرى(1033 - 1104ق) است. وى، اين كتاب را در مدت بيست سال از عمر شريف خود نگاشته است. اين كتاب، به زبان عربى و مشتمل بر روايات اهل‌بيت عصمت و طهارت(ع) در زمينه احكام شرعى است. مؤلف، در مقدمه، انگيزه خود را از نگارش كتاب، اين گونه بيان مى‌نمايد: «مدّت‌ها بود كه از فكر و قلم خود درخواست مى‌كردم و عزم و همت خود را بر آن مى‌داشتم تا كتابى را به نگارش درآورم كه آرزو را برآورده سازد و در علم و عمل سرآمد و شامل احاديث مسائل شرعى و نصوص احكام فرعى باشد؛ احاديثى كه در كتاب‌هاى معتبر و صحيح روايى هست و علماى بزرگ ما تصريح به صحت و اعتبار آنها كرده‌اند تا پناه‌گاهى براى خودم در مسائل شرعى باشد و مرجعى براى هدايت شيعه شود و من هم در ثواب هر كس كه از نور آن بهره گيرد و با نشان مناره‌هاى آن هدايت گردد و از تابش خورشيد و ماه آن بهره‌مند شود، شریک باشم و چه گنجينه‌اى بزرگ‌تر از ثوابى كه تا روز قيامت ادامه يابد! ان شاء الله». اين كتاب، از زمان نگارش، پيوسته مورد توجه علما و فقهاى شيعه قرار گرفته است و در اين زمان از اركان اصلى استنباط احكام شرعى و اجتهاد در حوزه‌هاى علميه شيعه به شمار مى‌آيد و در تمام درس‌هاى خارج فقه، روايات آن نقل شده و به آنها استناد مى‌شود. سيد حسن صدر درباره اين كتاب مى‌فرمايد: «كتاب وسائل الشيعة درباره احكام شرعى نگاشته شده است. اين كتاب به گونه‌اى نوشته شده كه به راحتى مى‌توان از آن استفاده نمود و به مطالب آن دسترسى پيدا كرد. در اين كتاب ميان استدلال و فقه و كلمات فقها به بهترين شكل و صحيح‌ترين راه و معتبرترين مأخذ جمع شده است. هر گاه فقيه و مجتهد متبحرى در اين كتاب نظر كند، آنچه را مى‌خواهد همانند مرواريدهايى كه به نظم چيده شده‌اند، مى‌يابد. هيچ مطلب مشكل و معضلى نيست كه به آن نپرداخته باشد...» علامه امينى در كتاب ارزش‌مند«الغدير» درباره اين كتاب مى‌فرمايد: «در هيچ كتاب رجال و تراجمى نامى از شيخ حر عاملى برده نشده مگر آنكه جملات فراوانى در مدح و ستايش كتاب گران‌بهايش؛ يعنى وسائل الشيعة بيان شده است.» كتاب «وسائل الشيعة» از بهترين جوامع روايى شيعه و حاوى رواياتى ارزش‌مند از پيامبر اسلام(ص) و ائمه معصومين(ع) درباره احكام شرعى در زمينه‌هاى گوناگون فقهى است. اين كتاب، مشتمل بر رواياتى پيرامون مقدمة العبادات و 51 كتاب از طهارت تا ديات، روى هم رفته داراى 7058 باب و حدود 36 هزار روايت برگرفته از مجموعه‌هاى روايى معتبر شيعه و اصول اوليه قدماى اصحاب رضوان‌الله‌عليهم است كه به ترتيب مسائل شرعى مطرح شده در كتاب‌هاى فقهى، به صورت باب‌هاى جداگانه آورده شده است و اين خود موجب گشته تا دسترسى به روايات كتاب بسيار آسان گردد و مراجعه كننده به راحتى بتواند روايات مورد نظر را پيدا نمايد. علاوه بر آن مسائل جديدى را نيز با توجه به مضمون روايات با ترتيبى آشنا و چينشى مطلوب و نظمى زيبا مطرح نموده است. در آغاز سند هر روايت، نام كسانى كه آن روايت را از كتاب آنها آورده، ذكر مى‌كند و سند خود به آن كتاب و مطالب مربوط به آن را در آخر كتاب مى‌آورد. وى سعى و تلاش فراوانى در ضبط دقيق روايات داشته و به اختلاف نسخه‌هاى گوناگون توجه نموده و در حاشيه كتاب به آنچه در نسخه‌هاى ديگر آمده، اشاره كرده است. هم‌چنين روايات مربوط به يك مسئله را آن هم از منابع متنوع و يا مواضع متعدد، با هم آورده تا مراجعه كننده به راحتى و صرفه‌جويى فراوان در وقت بتواند به تمام روايات متحد در دلالت يا متن و يا سند دست يابد و ميان روايات يك باب از جهت سند يا متن يا دلالت و مفهوم، مقايسه و مقابله انجام دهد و زيادى و نقصان ميان روايات را با يك نگاه و بدون مراجعه به مصادر گوناگون دريابد. با همه اينها وى عناوين باب‌ها را مطابق برداشت خود از احاديث ذكر كرده نه مطابق آنچه فقها بر آن توافق دارند و نيز در موارد بسيارى روايات را قطعه قطعه نموده و هر قطعه‌اى را در بابى ذكر فرموده، هم‌چنين همه احاديث دلالت كننده بر يك مطلب را در باب مربوطه، به صورت صريح ذكر نكرده بلكه پاره‌اى از آنها را با عباراتى همچون «تقدم»، «يأتى ما يدل عليه»، «رواه...مثله» و... مورد اشاره قرار داده است و اينها خود باعث بروز اعتراض‌ها و ايرادهايى به‌جا و نابه‌جا به كتاب وى شده است. مطالب مطرح شده در این جلد عبارتند از: کتاب الصوم و الاعتکاف.