جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تفسير الكبير اثر ابوالقاسم سليمان بن احمد بن ايوب طبرانى (260- 360ق)، با تحقيق و تصحيح هشام بن عبدالكريم بدرانى موصلى، كتابى است پيرامون علم تفسير كه به زبان عربى و حدوداً در اوايل قرن سوم هجرى نوشته شده است. كتاب با مقدمه مفصلى از نویسنده آغاز شده و مطالب در شش جلد جاى گرفته است. طبرانى در تفسير آيات، استفاده فراوانى از سنت نبوى و قول صحابه و تابعين پيرامون معناى مراد از آيه داشته و شايد بتوان تفسير او را، تفسير قرآن به سنت ناميد. وى به معناى لغوى آيات نيز توجه زيادى داشته و از اشعار عرب در توضيح لغات، استفاده زيادى كرده است.

تفسیر مِنْ وَحْیِ القُرْآن از تفاسیر شیعه به زبان عربی اثر سید محمدحسین فضل‌الله عالم دینی شیعه اهل لبنان. این تفسیر در واقع، سلسله درس‌های قرآنی فضل‌اللّه برای جوانان و تحصیل‌کردگان است. تفسیر من وحی القرآن، کل قرآن را در بر گرفته و از تفاسیر علمی با رویکرد اجتماعی به شمار می‌رود. / انگیزه تألیف: مؤلف در مقدمه چاپ اول، توضیح می‌دهد که این کتاب به عنوان تفسیر قرآن نگاشته نشد، بلکه به شکل مباحثی قرآنی، جهت ایجاد روح بیداری در جامعه اسلامی، مطرح شده و از آن‌جا که فرهنگ قرآن، عنصر اساسی در عمل بر مبنای اسلام است و قرآن، منبع معصوم این فرهنگ، مبادرت به این بحث‌ها نمودم. / روش‌شناسی مفسر: نویسنده تفسیر «من وحی القرآن» در شمار آیه‌محوران قرار دارد. او در جای‌جای تفسیر خویش، خودمحوران را نکوهش می‌کند و ایشان را به آیه‌محوری فرا می‌خواند. در نگاه فضل‌الله، مخاطب قرار‌دادن همگان و دعوت ایشان به تأمل و تدبر در قرآن، نشان از این واقعیت دارد که قرآن فهم‌پذیر است و همگان می‌توانند به فهم آیات برسند./ تفسیر من وحی القرآن ترتیبی است و از ابتدای سوره حمد آغاز شده و تا پایان سوره ناس را در بر دارد. او در ابتدای هر سوره علت نام‌گذاری را به اسم خاصش بیان می‌کند./ مفسر سپس به تحلیل در اطراف آیه می‌پردازد، بدون آنکه وارد جزئیات ادبی و بلاغی و بحث‌های کلاسیک شود... این تفسیر در توضیح آیات و تحلیل مسائل اعتقادی و اجتماعی به تفسیر المیزان اشاره دارد و ضمن استفاده، گاهی دیدگاه‌های این تفسیر را نقد می‌کند./ ویژگی‌ها: پرهیز از ورود به مباحث غیر تفسیری؛ فضل الله در تفسیر آیات قرآن تنها در محدوده تفسیر سخن می‌گوید و از ورود به موضوعات غیر تفسیری حذر می‌کند. / گزیده‌گویی؛ از دیگر خصوصیات تفسیر «من وحی القرآن»، پرهیز نویسنده از طرح مباحث تکراری است. برای نمونه: مباحث ادبی آیات را بسیار کوتاه می‌آورد و از درازگویی و توضیح آنچه در تفاسیر بسیار گفته شده، پرهیز می‌کند. از یادکرد فضایل سوره‌ها و آیات طفره می‌رود و به ندرت فضیلت یک آیه یا سوره را بیان می‌کند. نظرات تفسیری را بسیار کوتاه می‌آورد و از تفصیل آنها حذر می‌کند. فایده‌گرایی؛ نویسنده در طرح مباحث تفسیری، اصل را بر فایده‌دار بودن و آن هم فایده بسیار داشتن مباحث گذاشته است. / پیروی از اسلوب قرآن در تفصیل و اجمال؛ فضل‌الله روش تفسیری خویش را در تفصیل و اجمال مطالب و موضوعات اسلوب قرآن معرفی می‌کند./ شبهه‌شناسی؛ طرح شبهات کلامی، فقهی، تفسیری و... و نقد و بررسی محکم و استوار آنها از دیگر ویژگی‌هاست./ نتیجه‌گیری از پیام آیات؛ نویسنده «من وحی القرآن» قرآن را مایه حیات فکری و عملی تمامی انسان‌ها می‌بیند./ آزاد اندیشی؛ از دیگر ویژگی‌های «من وحی القرآن»، آزاد‌اندیشی نویسنده و تسلیم نشدن در برابر نظریات مفسران برجسته شیعه و اهل سنت است./ آشنایی نویسنده با دانش‌های جدید؛ او در جای جای اثر خویش، یافته‌های علمی و نسبت آن‌ها با آیات قرآن را به بحث و بررسی می‌گیرد و در برخی موارد، اصل تفسیر علمی را زیر سؤال می‌برد./ طرح تفسیر در قالب پرسش و پاسخ؛ ویژگی دیگر تفسیر «من وحی القرآن»، طرح مباحث تفسیری در قالب پرسش و پاسخ است. علامه پرسش و پاسخ را یکی از بهترین اسلوب‌های تربیتی می‌شناسد و آن را در تعمیق اندیشه، فکر و وجدان بسیار پراهمیت معرفی می‌کند./ نوآوری در مسائل زنان؛ از دیگر ویژگی‌های تفسیر «من وحی القرآن»، نظریات خاص او در تفسیر آیات ناظر به زندگی خانوادگی و زنان است./ پیرایش تفسیری؛ فضل الله در پیرایش نظریات تفسیری، از مبانی و معیارهای خاصی بهره می‌گیرد. در نظرگاه او، نظریات تفسیری در صورتی شایسته طرح هستند که مستند علمی داشته باشند. در غیر این صورت، گزارش آن نظریات شایسته طرح در تفاسیر نیست./ رو در رویی با نظریات تفسیرگران؛ او سیاق را یکی از نشانه‌های درستی و نادرستی نظریات تفسیری می‌شناسد و در جای‌جای تفسیر خویش، آراء تفسیری را به کمک سیاق به سنجش و ارزیابی می‌گیرد./ چاپ کتاب: تفسیر من وحی القرآن در سال ۱۳۹۹ق در بیروت چاپ و منتشر شد. چاپ دوم این تفسیر به گونه‌ای منقح و با تجدید نظر در سال ۱۴۱۹ق / ۱۹۹۸م، در ۲۵ جلد در انتشارات دارالملاک بیروت به چاپ رسید.

تفسیر معاصرانه قرآن از زبان مصطفی ملکیان ویراستار اثر: تفسیر معاصرانه‌ی قرآن کریم که با ترجمه‌ی دوست عزیز بنده، جناب آقای دکتر انشالله رحمتی، به زبان فارسی ترجمه شده است تفسیری است با این چند مشخصه که خدمتتان عرض می‌کنم: مشخصه‌های تفسیر معاصرانه‌ی قرآن: ۱. این تفسیر، تفسیری نیست که یک مفسّر خاص بر قرآن نوشته باشد، بلکه چهار مورد از اسلام‌شناسان غربی به نام‌های ماریا دَکاکه، جوزف لومبارد، جانِر دَگلی، محمد رُستُم زیر نظر و با اشراف دکتر سید حسین نصر این تفسیر را گردآوری کردند. طریقه‌ی گردآوری‌شان به صورتی بوده که در ابتدا در میان تفاسیری که در طول تاریخ بر قرآن کریم نوشته شده است دو دسته تفاسیر را کنار گذاشته‌اند: تفاسیری با صبغه‌ی اسلام بنیادگرایانه و اسلام تجددگرایانه که فقط به تفاسیری پرداخته‌اند که صبغه‌ی سنت‌گرایانه دارند. البته شکی نیست که آن دو دسته تفاسیر اگر هم به حساب می‌آمدند تعدادشان به لحاظ کمّی خیلی کم‌تر از تفاسیر سنت‌گرایانه‌ای است که در این کتاب به حساب آمده‌اند. از میان تفاسیر سنت گرایانه هم ۴۰ تفسیر را انتخاب کرده‌اند و از دل این ۴۰ تفسیر استخراج کرده‌اند؛ به این معنا که هر آیه‌ای که از همه‌ی تفاسیر پذیرفتنی‌تر است آن را مکتوب کرده‌اند. ۲. این تفسیر علاوه بر اینکه تفسیر قرآن است، گزیده‌ای از تفاسیر است، در نتیجه یک وجهِ صرفه‌جویانه داردیعنی اگر بخواهید این مقدار اطلاعات را از تفاسیر کسب کنید، باید وقت و نیروی بیشتری صرف کنید نسبت به اینکه این تفسیر را مطالعه کنید. ارزش‌داوری تفسیر معاصرانه قرآن کریم: ۱. این تفاسیر با مشرب سنت‌گراییِ دینی جمع‌آوری شده‌اند، بنابراین شما هیچ نکته‌ای در این تفسیر نمی‌بینید که تجددگرایانِ دینی یا بنیادگرایان گفته باشند و از این لحاظ که دیگر تفاسیر نیامده‌اند، این تفسیر از این جهت یک نقصانی دارد. نکته اول اینکه گفته است عموم تفسیرهای مسلمان سنت‌گرایانه بوده‌اند؛ و نکته دوم اینکه فهم درست از قرآن را فقط سنت‌گرایان دارند! ۲. در این تفسیر زیاده‌گویی وجود نداردشما هر کدام از تفاسیری که در این فهرست چهل تفسیری هم می‌گنجند [ببینید]، نویسنده‌ی آن کتاب بارها و بارها یک مطلب را تکرار کرده است. شما در این تفسیر اصلاً این چیز را نمی‌بینید. بنابراین آن چیزی که ما از آن تعبیر می‌کنیم به «ایجاز» خیلی رعایت شده است. ۳. این تفسیر، تفسیری است که هر چه مطلبی را در جاهای دیگر این تفسیر به آن ارجاع داده شده است جابه جا ذکر می‌کند، یعنی شما علاوه بر اینکه یک موضوع را می‌فهمید، اگر بخواهید در جاهای دیگر تفسیر آن را پیدا کنید، به آن ارجاع می‌دهد. ۴. تفسیر آیه‌به‌آیه در عین جمع‌آوری مقالات توسط نویسندگان که یک دید موضوعی به قرآن کرده‌اند نه دید آیه‌به‌آیه. این دید موضوعی اگرچه حجمش به اندازه‌ی تفسیر ترتیبی نیست، ولی دارای امتیاز تفسیر از منظر ترتیبی و موضوعی به قرآن کریم می‌باشد. با این حال چیزی را با قاطعیت می‌گویم که اگر کسی بخواهد یک تفسیر را از میان تمام تفاسیری که در طول تاریخ نوشته شده است مطالعه کند من می‌گویم آن، همین تفسیر معاصرانه‌ی قرآن است. بهترین تفسیر همین تفسیر است با اینکه مواد خام این تفسیر از دل ۴۰ تفسیر بیرون آمده است.