جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
help
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
1 2 3 4 5
نظریۀ وظیفه‌گرایی اخلاقی در قرآن و تأثیر آن بر فهم آیۀ 193 سورۀ بقره
نویسنده:
یاسر دلشاد ، محمد جواد عنایتی راد
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
پیکار با غیرمسلمانان و شرایط آن یکی از موضوعاتی است که از دیرباز در آثار تفسیری مطرح بوده و مفسران در اینکه مُقاتل کیست و دلیل ضرورت جنگ با غیرمسلمان چیست، اخت... تلاف‌­ نظر داشته‌­اند. پژوهش حاضر می‌کوشد با به­‌کارگیری روش توصیف، تبیین و تحلیل نقادانه، دیدگاه‌­های مطرح‌­شده ذیل آیۀ 193 سورۀ بقره را بررسی کند. در این میان غفلت از نظریۀ اخلاقی قرآن در دیدگاه­‌های تفسیری سبب طرح آرایی غیرموجه شده است. هدف از پژوهش پیش­‌رو شناسایی نظریۀ اخلاقی قرآن برای فهم بهتر آیۀ یادشده از طریق واکاوی نظریه‌­های اخلاقی در اخلاق هنجاری است. نتایج پژوهش نشان­‌دهندۀ این است که نظریۀ اخلاقی قرآن به نظریۀ وظیفه­‌گرایی اخلاقی نزدیک شده است. براساس این رویکرد، آسیب رساندن به افراد غیرمُقاتل از دیدگاه اخلاقی ناپسند است. براین اساس غیرمسلمان نباید برای عقیدۀ نادرستش کشته شود. همچنین واژۀ «فتنه» با توجه به سیاق آیات 190 تا 193 سورۀ بقره و معناشناسی آن، از اقدامات خراب­کارانۀ غیرمسلمانان و نیز آزار مسلمانان حکایت داشته و دیگر معانی مطرح‌­شده از معانی اصیل آن به‌شمار نمی‌­آید.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 137 تا 157
1 2 3 4 5
تحلیل آیات متشابه لفظی سوره بقره با تکیه بر روش نوین معناشناسی شناختی
نویسنده:
مهدیه تاجی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
قرآن کریم مشتمل بر شگفتی‌ها و زیبایی‌های بی‌پایانی است. بخشی ازاین زیبایی‌ها در قالب آیاتی ارائه گردیده که هم به لحاظ موضوع و هم ازجهت چارچوب واژگانی باهم یکسا... انند و تنها در حروف یا واژگان اندکی ناهمگونند. قرآن‌پژوهان از این امر با عنوان«متشابه لفظی» یادکرده‌اند. در نوشتار حاضر با محوریت سوره بقره کوشش شده با بررسی آیات متشابه لفظی که در آن­ها حذف و اضافه صورت گرفته و با تکیه براصول معناشناسی شناختی به سبکی نوین، تحلیل معناشناختی این آیات انجام گیرد. بدین منظور به روش تحلیلی-توصیفی، آیاتی از سوره بقره، به صورتی نوین مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و با تکیه بر مبانی نظری پژوهش، مانند «چشم­انداز»، «مسیرپیما»، «مرزنما» و «کانون توجه» به اثبات تفاوت معنایی در آیات متشابه لفظی پرداخته شده است که درآن واژه‌ای، حرفی، یا جمله‌ای در یک جا حذف و در جای دیگر ذکر گردیده است. شناخت اصل لغوی، اصل مضاعف و معناشناسی تاریخی می­تواند در این عصر کمک شایانی به فهم واژگان قرآن و توجیه آیات متشابه لفظی نماید.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 33 تا 58
1 2 3 4 5
تعامل با اهل کتاب در سوره‌های زهراوین با توجه به وحدت ادیان از منظر تفاسیر عرفانی
نویسنده:
زهرا آقابابایی , حسین مرادی زنجانی , محمدحسین صائینی , فرهاد ادریسی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
مسأله تعامل با اهلکتاب در قرآن کریم، خصوصا سوره‌های زهراوین که بیشتر از سایر سوره‌های قرآن به این مسأله نظر دارد، با توجه به وحدت ادیان که بیانگر این مهم است ک... که دین برگزیده خداوند از آدم تا خاتم(ص) یکی بوده است مورد توجه مفسران و پژوهشگران، خصوصا مفسران عرفانی بوده است. پژوهش حاضر سعی دارد با گردآوری اطلاعات و داده‌های دست اول نظرات مفسران عرفانی بر پایه روش توصیفی و تحلیلی، در رابطه با تعامل اهل کتاب در سوره‌های زهراوین، با توجه به وحدت ادیان از منظر تفاسیر عرفانی بپردازد. این پژوهش در پایان با پردازش و تحلیل آیات مربوط به تعامل با اهل کتاب در این سوره‌ها و تفاسیر عرفانی، نشان خواهد داد که اولاً، دین نزد خداوند، یکی بوده و همه رسولان الهی برای اجرای همان دین واحد مبعوث شده‌اند. ثانیاً، با توجه به وحدت ادیان، عرفا در تفاسیر خود به تعامل با اهلکتاب و عدم تفرقه اتفاق نظر دارند. ثالثاً، آنچه خداوند از مسلمانان و اهل کتاب می خواهد، تعامل و همزیستی مسالمت‌آمیز، در سایه ایمان به خدای واحد، تمام رسولان الهی و کتب آسمانی، و نفی هرگونه شرک و تفرقه است.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 325 تا 342
1 2 3 4 5
تحلیل معناشناختی اسم «رحیم» در قرآن در پرتوِ نظریۀ تالمی(مطالعۀ موردپژوهانۀ سورۀ بقره)
نویسنده:
زهرا نادعلی ، دانا طالب پور ، محمد شفیق اسکی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
امروزه زبان‌شناسی شناختی یکی از دانش‌های سودمند در تبیین دقیق معانی ارزشمند نهفته در آیات قرآن کریم است. یکی از بحث‌های مهم این حوزه، نظریۀ شکل و زمینه است که ...  توسط تالمی، زبان‌شناس مشهور آمریکایی، مطرح شده است. به‌کمک آن می‌توان ارتباط معنایی میان کلمات فواصل را با بافت آیات بررسی کرد و درک عمیق‌تری دربارۀ آن‌ها به دست آورد. یکی از نام‌های برجستۀ الهی «رحیم» است که بسامد بالایی در قرآن کریم دارد و در سورۀ بقره دوازده بار تکرار شده است. هم‌نشینی این اسم با اسم‌هایی چون توّاب، غفور، رحمن و رؤوف و تأخر اسم رحیم از اسمای دیگر را می‌توان در پرتوِ نظریۀ «شکل و زمینۀ» تالمی تحلیل کرد. تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که تکرار اسمای الهی در سایۀ تأثر از بافت هر آیه است و دلالت ویژۀ خود را دارد و ازسوی‌دیگر، طبق نظریۀ شناختی نشان‌دهندۀ اهمیت جایگاه آن‌ها نسبت به یکدیگر است. در این میان، اسم‌های مزدوج غفور و رحیم بیشترین تکرار را در سورۀ بقره داشته‌اند تا معنای آن‌ها در دل مؤمنان بیشتر تثبیت شود و بدانند که رحمت پروردگار و مغفرت او فراگیر است و همواره شامل حال بندگان می‌شود و رحمانیت و تواب‌بودن و مغفرت و رأفت الهی همه از منبع لایزال رحمت الهی سرچشمه می‌گیرند. اگر اسمای الهی را زمینه تلقی کنیم و محتوای سوره را شکل در نظر بگیریم، در می‌یابیم که موضوعِ بیش از یک‌سوم آیات این سوره حضور خداوند در زندگی است.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 181 تا 200
1 2 3 4 5
بررسی تفسیری آیات 95 سوره بقره و 7 سوره جمعه بر پایه نقش معنایی دو حرف نفی «لن» و «لا»
نویسنده:
مصطفی محمودی صاحبی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
در قرآن کریم برخی آیات مشابه در دو یا چند سوره تکرار شده است. در مواری این تکرار با اختلاف بسیار جزئی همراه است. مانند آیه «... فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِنْ کُن... نْتُمْ صادِقِینَ وَ لَنْ یَتَمَنَّوْهُ أَبَدا ً...» و آیه «... فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ وَ لایَتَمَنَّوْنَهُ أَبَدا ً...». در این دو آیه که خطاب به یهود است تنها اختلاف جزئی، در دو حرف نفی «لن» و «لا» است. این تغییرِ جزئی و اختلاف به ظاهر ناچیز به یقین دارای نکته ای است. مقاله حاضر به روش کتابخانه ای و به شیوه توصیفی و تحلیلی در بیان چرایی آمدن «لن» در آیه نخست و «لا» در آیه دوم به بررسی دیدگاه های تفسیری مفسران و ادیبان در این زمینه پرداخته است که حاصل آن در سه دیدگاه قابل جمع بندی است: فرقی بین «لن» و «لا» نیست؛ هر دو برای نفی است، با این تفاوت که «لا» برای نفی عادی به کار می رود و «لن» با تأکید نفی همراه است؛ دیدگاه سوم «لا» برای نفی حال و آینده استعمال می شود، اما «لن» برای تأبید و دوام نفی استفاده می شود. بسیاری از مفسران معتقدند که چون در سوره بقره ادعای یهود سنگین تر بوده و مربوط به آخرت و بهشت جاویدان است، نفی آرزوی مرگ و ابطال ادعای آنها با حرف «لن» که برای تأبید است صورت پذیرفته و در سوره جمعه که ادعای آنها کوچکتر و مربوط به دنیا و دوستی با خداست، با حرف «لا» که نفی عادی است انجام شده است. از نظر سیاقِ آیاتِ سوره بقره، ذکر «لن» مناسب تر است، به خلاف سیاق سوره جمعه.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 67 تا 90
1 2 3 4 5
واکاوی تفسیری آیه 259 بقره و تعیین ارتباط آن با آیات قبل و بعد
نویسنده:
زهره نریمانی ، جعفر فیروزمندی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
عموم مفسران برآنند که پرسش عزیر در آیه 259 سوره بقره، از چکونگی احیاء بوده، و عزیر در این ماجرا با الاغش احیاء شده و او شاهد نحوه زنده شدن الاغش بوده است. غذا ...  و شراب او نیز به قدرت الهی، پس از صدسال دستخوش تغییر نشده است. پژوهش حاضر با بررسی لغوی، و تبیین پیوند معنائی آیه با آیات پیشین و پسین خود به تشریح و پردازش ضعف و کاستی های رأی مشهور تفسیری پرداخته و به تبیین دیدگاه جدیدی که کمترین نقد به آن وارد شود، مبادرت ورزیده است. برپایه این دیدگاه، عزیر نه از کیفیت معاد و إحیاء بلکه از زمان و چگونگی گذر زمان در امر احیاء، پرسش نموده و خداوند نیز با میراندن خود عزیر و پوساندن استخوان هایش زمان و نحوه مرور زمان در برزخ بدو نشان می دهد. در این تفکر الاغ عزیز و طعام و غذای او مشمول این صدسال برزخی نبوده بلکه همان یک روز و یا نیم روز مورد اشاره عزیر است. در این مقاله به ارتباط تنگاتنگ بین آیات 258 تا 260 و ارتباط معنائی و محوری آن ها پرداخته شده است.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 195 تا 212
1 2 3 4 5
کنکاشی در «تفسیر مصداقی» گزاره «و یُعلّمُکم ما لَمْ تکونوا تَعلَمون» ذیل آیه 151 بقره
نویسنده:
سید عبدالله اصفهانی ، محمود ابوترابی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
آیه 151 بقره و نظایر آن، به دلیل اشتمال بر فلسفه وحیِ نبوی، علت غایی بعثت و نیاز ضروری و دائمی جوامع بشری به علوم انبیاء، که اختصاص به عصر انحطاط علمیِ بشر ندا... ارد، همواره مورد عنایت ویژه مفسّران، متکلمان و حکمای فریقین بوده است. نقطه عطف آیه فوق، گزاره «و یُعلّمُکم ما لَمْ تکونوا تَعلَمون» است که علی رغمِ توافقی که مفسّران در تفسیر مفهومی آن دارند، تفسیر مصداقی آن، همواره معرکه آراء بوده است. پرسش اساسی پژوهش حاضر، که به روش تحلیلی، تطبیقی و بنیادین نگارش یافته، چیستی تفسیر مصداقی عبارت فوق، پس از نقّادی آراء مفسّران فریقین و گزینش دیدگاه مختار است. دستاورد این پژوهش، ایصال به دو مصداق مفهوم شناسانه مشتمل بر: بخش مهمی از علوم حضوری و حصولی در علوم نظری و خصیصه غفلت زدایی وحی در حوزه عقل عملی و یک مصداق وجودشناسانه که شامل مراحل وجودیِ والای نزاهت های روحی و کمالات اخلاقی است می باشد.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 203 تا 221
1 2 3 4 5
تحلیل تفسیری آیه «مَن اِغْتَرَفَ غُرْفَهً بِیَدِهِ»از دیدگاه علامه طباطبایی و حرالّی اندلسی با تأکید بر اختلاف قرائت
نویسنده:
روح الله محمدعلی نژاد عمران ، حسام امامی دانالو
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
اختلاف قرائت ها در برخی از کلمات قرآن کریم، سبب اختلاف دیدگاه مفسران شده است. در آیه 249 سوره بقره داستان سربازان طالوت در مواجهه با آزمایش الهی و نوشیدن آب از... ز رود حکایت می شود. کلمه «غرفه» در این آیه به دو صورت «غُرْفَهً» و «غَرْفَهً» قرائت شده و در پژوهش پیش رو آراء تفسیری علامه طباطبایی و حرالّی اندلسی دراین باره و احتجاج های مربوط به هر قرائت، با نگاهی تحلیلی ارزیابی شده است. حاصل آنکه دیدگاه علامه طباطبایی در ترجیح قرائت «غُرْفَهً» صحیح است. ایشان با نکته سنجی، آزمایش شوندگان را به سه طایفه تقسیم کرده اند: کسانی که اصلاً آب ننوشیدند؛ کسانی که سیراب شدند و کسانی که آب نوشیدند، اما نه به حدّ سیراب شدن. از این سه گروه تنها گروه دوم از جمع پیروان طالوت خارج شدند و سرنوشت گروه سوم به آزمایش های دیگر گره خورده است.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 113 تا 124
1 2 3 4 5
تحلیل انتقادی اسباب نزول آیه 262 سوره بقره با بهره‌گیری از گزاره‌های تاریخی
نویسنده:
محمود قاسمزاده خشکرودی ، عبدالهادی فقهی زاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
درباره نزول آیه 262 سوره بقره چند سبب نزول نقل شده که در آن به شخصیت‌ها و حوادثی اشاره گردیده است. با توجه به تأثیر اسباب نزول در حوزه تفسیر و بخش‌های مرتبط دی... یگر و نیز اشکالاتی که نسبت به این دسته از روایات عنوان می‌شود، بهره‌گیری از شیوه‌های مختلف برای ارزیابی جامع‌تر و دقیق‌تر این روایات ضرورت دارد. یکی از راه‌های سنجش اعتبار روایات سبب نزول استفاده از مباحث تاریخی و قرائن مرتبط است، چنانکه می‌تواند در کنار دیگر شیوه‌ها، شواهد بیشتری برای ارزیابی ارائه کند. در این راستا تحقیق حاضر می­کوشد به گزارش‌های مرتبط با شخصیت‌ها و حوادث اشاره شده در اسباب نزول آیه 262 سوره بقره مراجعه کرده و از آن‌ها برای بررسی استفاده کند. از جمله نتایج تحقیق آن است که مطابق گزارش‌های ذکر شده درباره همیاری مسلمانان برای تجهیز سپاه اسلام در جنگ تبوک، شرایط مالی افراد مرتبط و یا کمک‌های آن‌ها در موارد دیگر، اصل کمک نقل شده در دو سبب نزول نخست، اجمالا اتفاقی قابل پذیرش به‌شمار می‌آید. دیگر آنکه علی‌رغم همخوانی برخی سبب نزول‌ها و سیاق آیه 262 سوره بقره، نزول این آیه در ارتباط با برخی شخصیت‌ها، با گزارش‌های رسیده پیرامون آن افراد سازگاری ندارد. همچنین آیه 262 سوره بقره در بین آیات مرتبط با جنگ تبوک نقل نشده و در برخی منابع، پیرامون کمک‌های مسلمانان به آیه 44 سوره توبه اشاره شده است و این امر ارتباط داشتن نزول آیه 262 سوره بقره و جنگ تبوک را با تردید مواجه می‌سازد. به علاوه نزول آیه 262 سوره بقره در ارتباط با خرید چاه رومه در گزارش‌های مرتبط ذکر نشده است.درباره نزول آیه 262 سوره بقره چند سبب نزول نقل شده که در آن به شخصیت‌ها و حوادثی اشاره گردیده است. با توجه به تأثیر اسباب نزول در حوزه تفسیر و بخش‌های مرتبط دیگر و نیز اشکالاتی که نسبت به این دسته از روایات عنوان می‌شود، بهره‌گیری از شیوه‌های مختلف برای ارزیابی جامع‌تر و دقیق‌تر این روایات ضرورت دارد. یکی از راه‌های سنجش اعتبار روایات سبب نزول استفاده از مباحث تاریخی و قرائن مرتبط است، چنانکه می‌تواند در کنار دیگر شیوه‌ها، شواهد بیشتری برای ارزیابی ارائه کند. در این راستا تحقیق حاضر می­کوشد به گزارش‌های مرتبط با شخصیت‌ها و حوادث اشاره شده در اسباب نزول آیه 262 سوره بقره مراجعه کرده و از آن‌ها برای بررسی استفاده کند. از جمله نتایج تحقیق آن است که مطابق گزارش‌های ذکر شده درباره همیاری مسلمانان برای تجهیز سپاه اسلام در جنگ تبوک، شرایط مالی افراد مرتبط و یا کمک‌های آن‌ها در موارد دیگر، اصل کمک نقل شده در دو سبب نزول نخست، اجمالا اتفاقی قابل پذیرش به‌شمار می‌آید. دیگر آنکه علی‌رغم همخوانی برخی سبب نزول‌ها و سیاق آیه 262 سوره بقره، نزول این آیه در ارتباط با برخی شخصیت‌ها، با گزارش‌های رسیده پیرامون آن افراد سازگاری ندارد. همچنین آیه 262 سوره بقره در بین آیات مرتبط با جنگ تبوک نقل نشده و در برخی منابع، پیرامون کمک‌های مسلمانان به آیه 44 سوره توبه اشاره شده است و این امر ارتباط داشتن نزول آیه 262 سوره بقره و جنگ تبوک را با تردید مواجه می‌سازد. به علاوه نزول آیه 262 سوره بقره در ارتباط با خرید چاه رومه در گزارش‌های مرتبط ذکر نشده است.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 5 تا 31
1 2 3 4 5
بررسی تطبیقی واژه «عروة الوثقی» در آیه 257 سوره بقره از نظر فریقین
نویسنده:
محمدیونس عارفی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
یکی از واژه‌های قرآنی، «عروة الوثقی» است. این واژه دو بار و درآیات 22 سوره لقمان و 256 سوره بقره، به‌کاررفته است. در این تحقیق مصادیق این واژه از منظر شیعه و ا... اهل سنت به‌صورت تطبیقی بررسی شد. از بررسی اجمالی منابع تفسیری و حدیثی شیعه و اهل سنت، به دست، می‌آید که علاوه بر آنچه در قرآن به‌عنوان مصادیق این واژه بیان گردیده است، در تفاسیر و منابع حدیثی شیعه و اهل سنت، اموری به‌عنوان مصادیقی، این واژه قرآنی بیان‌شده است. ازنظر شیعه، قرآن، توحید و شهادت به آن، اسلام، امام علی بن ابی‌طالبm، ولایت علی بن ابی‌طالبm، محبت به آن حضرت، امامان معصوم از اولاد امام حسینm، اهل‌بیت پیامبر( و دوستی اهل‌بیت و اسباب رضایت الهی، به‌عنوان مصادیق عروة الوثقی بیان‌شده است. ازنظر اهل سنت، قرآن، توحید و شهادت به آن، اسلام، علی بن ابی‌طالب، ابوبکر و عمر، اعتقادات حق، ایمان به‌قدر، دوستی و دشمنی برای خدا، اسباب رضایت خداوند، از مصادیق واژه «عروة الوثقی» شمرده‌شده است. از این بررسی استفاده می‌شود که شیعه و اهل سنت در برخی مصادیق «عروة الوثقی» نظیر قرآن، توحید و کلمه اخلاص، اسلام، امامت امام علیm دیدگاه مشترک دارند. ولی در بقیه مصادیق، تفاوت دیدگاه دارند.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 83 تا 116