جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در نظریه کانت مکان و زمان شرط و ممهد نسبت اشیا با یکدیگر (Verbaltnis) در مکان (و زمان) است، اما همچنین مکان (و زمان) با ما نسبت و رابطه ای (Beziebung) دارد که غیر از نسبت و رابطه اول است. ما در این تحقیق بیان خواهیم کرد که چنانچه نسبت اشیا با یکدیگر در مکان، نسبت و رابطه ای صرفا مکانی باشد، کانت باید به اصالت مکان پیش از نسبت مکان با ما و نیز اصالت مفهوم مکان پیش از مفهوم زمان اقرار نماید. این تحقیق متضمن مطالعه متنی از نقد عقل محض کانت است که در تعقیب دیگر تحقیقات درباره مساله جوهریت مکان- آنچنان که در عرشیه مکانیه و فریده مکانیه ظاهر شده است- می آید.مکان از طریق تجربه روابط پدیدارهای مکانی ظاهر نمی شود، بلکه بازنمایی مکان امکان تجربه مذکور را میسر می سازد و یقین ما به واقعیت مکان نسبتی با شناسایی تجربی ندارد و ما بی هیچ تجربه ای پیشاپیش در مکان گرفتار هستیم. کانت باید مکان را مطلقا بیرونی لحاظ کند، زیرا خود وی بیرون بودن اشیا از من را به معنای مکانی آن بازگردانده است، بدین معنی که مکان غیر از آنچه که در صورت محض در دسترس فاهمه است، خود از جایی است که بالاصاله از من شناسا متمایز و جداست و اعتبار آن ورای اعتبار شناسایی و فاهمه ما از مکان است. اما برای کانت، مکان صرفا شرط ظهور اشیائی است که در خارج بر ما ظاهر می گردد، گرچه نسبتی با تعینات مربوط به اشیا فی نفسه ندارد. بدین ترتیب، می توان پرسید که پس کجاست آن مکانی که مکان اشیا فی نفسه است.ما هیچ دلیل ایجابی ای از جانب کانت مبنی بر نفی مکان فی نفسه حامل اشیا نداریم و این امر که مکان یکی از ویژگی های شی فی نفسه نیست، بدین معنی نیست که شی فی نفسه در مکان نیست. به نظر ما عبارات کانت در مرز تصدیق مکان به مثابه جوهر است. چنانچه مکان همچون امر داده شده، پیشینی باشد، هیچ گاه به ویژگی شی فی نفسه تقلیل نمی یابد و شی فی نفسه به مثابه جوهر در مکان با جوهر مکان مواجهه و مناسبتی ندارد. اما چنانچه نپذیریم که مکان جایی است که اشیا فی نفسه در آن اند، پس از اشیا فی نفسه در کجا هستند؟

مكتب ساخت گرايی، عملاً به سـال 1978 بـا مقالـه اسـتيون كتـز، فيلـسوف و الهيـات دان آمريكايی، تحت عنوان زبان، معرفت شناسی و عرفان به ديدگاهی رايج و پر طرفدار در فلسفه عرفان بدل شد. شايد بتوان پيشينه تاريخی اين مكتب را به كانت برگرداند، به طوری كه خـود ساخت گرايان و از جمله كتز نيز معتقدند كه انديشه ساخت گرايـی را وامـدار اوينـد. سـاخت گرايی، رويكردی است فلسفی در حوزه عرفـان و مطالعـات عرفـانی، و عمـده مباحـث آن در ارتباط با سنتهای عرفانی گوناگون است. ساخت گرايـان امكـان هـر گونـه حكمتـی بـه نـام حكمت خالده را منتفی می دانند و بالطبع مطالعات تطبيقی در حوزه فلسفه و عرفان را نيز غيـر ممكن تلقی می كنند. در اين مقاله سعی شده تا در حـد امكـان مـدعای اصـلی سـاخت گرايـان مطرح و مورد ارزيابی و نقد قرار گيرد.