جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در میان نوشته هایی که به زبان فارسی منتشر شده است، آثار کمی وجود دارد که جامعه شناسانه به فرآیند سکولاریزاسیون پرداخته باشند. دراین میان دو کتاب از آثار شجاعی زند نمونه های برجسته ای هستند که مطالب ارزنده ای به خواننده ارایه می کنند. مطالبی مانند شاخص های عرفی شدن، بسترهای عرفی شدن، عوامل عرفی شدن، تفاوت مسیحیت و اسلام در عرفی شدن و تئوری های عرفی شدن. این بحث ها در عین حال خالی از نکاتی قابل تامل نیستند. برخی نکات روش شناختی اند مثل این که نگاه جامعه شناختی به دین در مقام تعریف باید متوجه قدر مشترک فهم متخصصان دین باشد، نه متوجه برداشت شخصی جامعه شناس، با این که کانون توجه جامعه شناس در بحث عرفی شدن باید عملکرد و فهم عموم مردم از منابع دینی باشد، نه خود منابع. برخی نکات قابل تامل دیگر در کتاب های شجاعی زند محتوایی هستند مثل تقسیم دوگانه ادیان به اندماجی و تجزی گرا که برخی از دیدگاه ها را ندیده می گیرد، با این که تقابل میان دین و دنیا را به عنوان پیش شرط لازم برای به راه افتادن موتور عرفی شدن دانستن که فرض ناتمامی به نظر می رسد، با تاکید فراوان روی تفاوت آموزه های دین اسلام و مسیحیت که توجه به فهم و عمل پیروان از اهمیت آن می کاهد، یا مفهوم عرفی شدن دین که وسیله ای تبلیغاتی شده است، یا عدم توجه کافی به مکانیسم های احتمالی مشترک، یا عدم تفطن به انواع تکثر، و بالاخره ابهام مفهوم «تجدد فی نفسه».