جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مباحث این پایان نامه عبارتند از: معنای لغوی وحی،معنای وحی در قرآن، وحی در علم کلام، سابقه وحی درادیان الهی، وحی از نظر فلاسفه اروپا، تفاوت وحی باالهام و حدیث قدسی، آغاز وحی به پیامبر اسلام (ص)،انواع وحی به آن حضرت، پاسخ به شبهات مطرح شدهدرباره وحی

آنچه پیش رو دارید، رساله ای در زمینه پیمانهای سیاسی پیامبر اسلام (ص) و ائمه علیه السلام است. فراز اول در بیان کلیات پژوهش، از جمله تعریف مفاهیم موضوع و ارائه تعریف معاهده سیاسی پیامبر(ص) و ائمه علیه السلام و سیر تاریخی معاهده است. فراز دوم در صدد پویش نقش بیعت در عصرحضور آن انوار تابناک ولایت است. و در فراز سوم، شرایط و اصول معاهدات و روش مذاکره و نگارش معاهدات معصومین علیه السلام با کنوانسیون های بین المللی مطابقت شده است و هم چنین در صدد پویش آراء و دیدگاه های فقهای شیعه و اهل سنت در احکام معاهداتی چون امان، هدنه، ذمه(جزیه) ... می باشد. آنچه که از بررسی و تتبع موضوع، به حاصل نشسته این است: ضمن تحقیق در ماهیت«بیعت» از دیدگاه اهل لغت و دانشمندان بهره جسته و بعد از طی مباحث گوناگون، به یک سؤال آغازین که ناشی از بیداری سیاسی افراد جامعه است پاسخ داده ایم، «بیعت نقش پر رنگ خود را در زمان حضور، در زمینه مشروعیت ایفا می کند یا در زمینه کار آمدی»؟ در جواب این پرسش باید گفت ولایت و حکومت حضرت رسول اکرم (ص) و جانشینان بزرگوارش پس از نصب الهی و جعل خداوندی، با بیعت مردم است که«کار آمد» یا به تعبیری «مقبول» می گردد و هدف ان یگانه رحمت عالمیان از«پیمان تواخی»، ارائه جانشینی امیر مؤمنان، حضرت علی علیه السلام به مردم بوده است.

هدف از این پایان نامه بررسی اهداف، انواع، پیشینه و اسلوبهای بیان قصص قرآنی. تحقیق حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای انجام یافته و مباحث آن در شش فصل تنظیم شده است. در فصل اول واژه شناسی قصص و مفردات مشابه( حدیث، نبا، مثل و اساطیر) صورت گرفته و کاربرد این واژه ها درقرآن بررسی شده است. درفصل دوم جایگاه و اهمیت قصص از دیدگاه آیات و روایات بیان شده و درفصل سوم اهداف قصص قرآنی در دوقسمت اغراض و منفعتها آمده است. اغراضی که نگارنده برای قصص بر شمرده است عبارتند از: تثبیت قلب پیامبر، عبرت، زدودن غفلت، بیان اصول دعوت پیامبران، شیوه اندیشیدن، هدایت و رحمت برای مومنین و اسوه سازی برای هدفهای تربیتی( اسوه های ستوده و اسوه های نکوهیده). منفعت هایی که برای قصص مورد توجه نگارنده قرار گرفته است عبارتند از: بیان سنتهای الهی، وحدت دین، روشهای زندگی، روشهای تبلیغ، قصه گویی به عنوان وسیله تبلیغ و استنباط احکام فقهی. در پایان فصل سوم از تفاوت قصص قرآنی و گزارش تاریخی سخن به میان آمده است. انواع قصص قرآنی موضوع فصل چهارم است و طی آن قصص قرآنی به دو قسم داستانهای پیامبران و اقوامشان و داستانهای غیر پیامبران( اقوام و گروهها، اشخاص،ملائکه، جن و جانوران) تقسیم شده است. فصل پنجم به پیشینه داستانهای قرآن اختصاص دارد. دراین فصل قصص مشترک بین قرآن و تورات، قصص مشترک بینقرآن و انجیل و بالاخره سابقه قصص قرآن درقوم عرب مورد بحث قرار گرفته است. فصل ششم به بررسی امتیازات قرآن در اسلوب بیان قصص پرداخته و از ایجاز و تفصیل، و حسن الفاظ و عبارات، تصریف و تکرار به عنوان برخی از امتیازات قرآن یادکرده است.

این رساله در هشت فصل تنظیم شده است. در مقدمه رساله معنای لغوی دنیا و دیدگاههای کلی درباره دنیا آورده شده است. در فصل اول خلفت دنیا به بحث گذاشته شده است. در فصل دوم ویژگیهای دنیا آمده است.فصل سوم اشاره به زینتهای دنیا (زیبایی دوستی، حکمت تزئین دنیا، و ..) دارد. فصل چهار شامل نعمت های خداوند (اموال، فرزند، همسر و ...) است. فصل پنجم دوستی دنیا، فصل ششم رابطه دنیا و آخرت، فصل هفتم زهد و پارسایی و فصل هشتم مواعظ( فردا نگری، عبرت پذیری)

در کتاب شریف نهج البلاغة - که در بردارنده گوشه ای از سخنان گهربار امیرمؤمنان علیه السلام است - دو نمونه از سخن مشاهده می کنیم که قسمتی از این سخنان، مشروعیت حکومت را در قبال مردم می دانند و قسمتی، مردم را در این باب دخیل ندانسته، بلکه این مسئله را از امور الهی می دانند. نگارنده در این پایان نامه، به نفی تناقض بین این دو دسته سخنان و اثبات این که این دو دسته سخنان در صدد ایجاد روشی نوین در نظام حکومتی هستند، پرداخته است. این نگاشته، از یک مقدّمه و یازده بخش تشکیل شده است: در مقدّمه، مسائلی از قبیل طرح اصل مسئله تحقیق، عنوان موضوع تحقیق و بستر تحقیق، مطرح شده است. در ابتدای پایان نامه، تعاریف متعدّدی از واژه حکومت ارائه شده و سپس، معنای مورد نظر از این واژه تبیین شده تا در میان معانی مختلف، محوریت ثابتی برای بحث باشد و از مغالطه در بحث، دوری شود. ضمناً از حیث مصداق نیز قدر متیقّن از حکومت نشان داده شده باشد تا هنگام بحث در این وادی، تمام اشکال حکومت را دربر گیرد. نگارنده در قسمت بعد، در صدد اثبات ضرورت اجتماعی حکومت برآمده و این که حکومت، فقط و فقط به عنوان یک گزاره مطلوب در اجتماعی محسوب نمی شود. وی در آغاز یک استدلال عقلی بر این قضیه آورده و سپس، روایاتی از امیر مؤمنان را مورد استفاده قرار داده که در آنها ضرورت حکومت در جامعه برای از بین رفتن هرج و مرج، مورد تأکید قرار گرفته است. سپس به فلسفه یا دلایل ضرورت حکومت پرداخته و آنها را ضمن مواردی برشمرده، که عبارت اند از: وحدت امّت در پرتو حکومت، اجرای عدالت و ظلم ستیزی، اقامه دین، تأمین حقوق عمومی و رفاه اجتماعی، و در هر مورد نیز به روایاتی از نهج البلاغة در راستای این ضرورت اجتماعی و فلسفه های متعدّد حکومت، استدلال نموده است. نگارنده، پس از این مقدّمات، به پاسخ این پرسش پرداخته که: حقّ حاکمیت در اصل از آن کیست؟ آیا حق، از آن خداوند است یا مردم نیز صاحب حقّ اند؟ و آمده است که چون مردم در عدم حاکمیت نسبت به همدیگر برابرند، لذا در خروج از این اصل اوّلیه عدم پذیرش سلطه غیر، دلیل قاطع و محکمی مثل دلیل اثبات ولایت خداوند، پیامبران و ائمه معصوم باید در دست باشد. وی در بحث دلایل ضرورت حاکمیت الهی، ابتدا در بخش حاکمیت در وضع قانون، خداوند را تنها قانونگذاری دانسته که ویژگی های منحصر به فردی در قانونگذاری دارد. در بخش حاکمیت در اوامر و نواهی نیز به این نکته پرداخته که امر نیز فقط بر عهده خداوند است ؛ زیرا حاکمیت، حقّ کسی است که به مصالح فرد و جامعه آگاه بوده، مسیر کمال آنها را بشناسد و ضمن به دور بودن از هرگونه حبّ و بغض و خودخواهی، بتواند کشتی هدایت و کمال بشر را به ساحل نجات، هدایت و کمال برساند، و این مطلب را به وسیله آیات قرآن و روایات نهج البلاغة اثبات نموده است. مبحث بعد در پاسخ به این پرسش است که آیا این حاکمیت با حاکمیت مردم در تضادّ است یا در طول آن قرار دارد؟ نگارنده در پاسخ می نویسد: تضادی بین دو حاکمیت وجود ندارد و این دو در امتداد یکدیگرند. منتها خداوند، بشر را طوری خلق کرده که دارای نیروی اراده و اختیار باشد و اگر با اختیار خود به حاکمیت الهی تن در دهد، در راه صواب است، وگرنه در ورطه هلاک و نابودی قرار می گیرد. سپس به اجمال، دلایلی از نهج البلاغة درباره مشروعیت حاکمیت مردم آورده و آیات و احادیثی نیز از باب شاهد آورده است. نگارنده، در ابتدای این بحث ها برای بهتر روشن شدن مطلب، اشاره ای گذار به نظام های عمده حکومتی در ادوار گذشته کرده و در یک تقسیم بندی مختصر، آنها را به چهار گروه تقسیم نموده است. پس از این تقسیم بندی نیز مجملی از روش حکومتی تئوکراسی و اقسام چهارگانه آن را شرح داده و سپس، اصطلاح «دموکراسی (مردم سالاری)» و انواع دموکراسی های موجود در دنیا را مورد نقد و بررسی قرار داده است.

این پایاننامه در سه بخش تدوین شده و در آنتوحید ربوبی از جنبه های مختلف از دیدگاه قرآن موردبررسی قرار گرفته است: در ابتدا، مفهوم وحدت وتوحید، و مراتب و درجات توحید و توحید ربوبی مطرحشده و سپس از توحید ربوبی در جهان آفرینش، وحدتتدبیر، نظام احسن از دیدگاه قرآن، و ربوبیت در حوزهانسانی بحث شده است. در پایان، رهنمودهای قرآن درزمینه توحید ربوبی بیان شده و عوامل غفلت از توحید وآثار و نتایج اعتقاد به توحید آورده شده است.

مباحث این پایان نامه عبارتند از: حالتهای عدم ثبات در اعتقادات مثل شک، وسوسه، حدیث نفس،ضعف یقین و سهوالقلب اقسام شک، علائم شک،تبعات شک، زمینه های وسوسه، ویژگیهای حالت سهوالقلب، عوامل پیدایش شک، موجبات وسوسه،راههای معالجه حالتهای شک، وسوسه و ضعف یقین،نقش استدلال و ارائه شواهد عینی و عبادت در زوال شک و ایجاد یقین، آثار اخروی حالتهای شک ووسوسه، سرانجام حکم حالتهای عدم ثبات در اعتقادات به لحاظ فقهی.

یکی از مسائلی که از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بحث و پژوهش در مورد سنت است. ما دراین پایان نامه بحث خود را به این مسأله اختصاص داده و آن را به دو بخش تقسیم نموده ایم: بخش اول: درباره ی جایگاه سنت در مکتب اهل بیت علیه السلام است که شامل تعریف سنت و حجیت آن، حجیت سنت اهل بیت علیهم السلام و آنچه به این بحث مربوط می شوند مانند عصمت اهل بیت علیه السلام. آنگاه به موضع گیری شیعه ی امامیه در برابر سنت شریف پرداختیم و اشاره کردیم که یکی از افتخارات مکتب اهل بیت علیه السلام تدوین سنت است و به بررسی علت های منع تدوین حدیث نزد برادران اهل سنت و دیدگاه های مختلفی که در این مسأله ی مهم وجود دارد پرداختیم. سپس افتخارات دیگر مکتب اهل بیت علیهم السلام را برشمردیم که عبارتند از: - جامعیت متون دینی - پذیرفتن خبر موثقی که از جانب برادران اهل سنت روایت شده است - و عرضه کردن روایات بر کتاب خدا بخش دوم: در مورد پایان نامه ی دکترای دکتر قفاری و نقد فصل (سنت نزد شیعه) از پایان نامه ی یاد شده است که نام آن را (أصول مذهب الشیعة الإمامیة الإثنی عشریة) نهاده است. ما در این بخش ابتدا به معرفی کتاب، نویسنده و بیان انگیزه ی نگارش پرداختیم آنگاه اشکالات کلی کتاب و پس از آن اشکالات مربوط به روش مؤلف در پژوهش خود را ذکر کردیم و به این نتیجه رسیدیم که نگارنده، روش علمی را در کتاب خود به کار نبسته است که این مسأله برای او مایه ی تأسف است. ما امید آن را داشتیم که وی در پژوهش خود از در انصاف وارد بحث می شد و سعی و تلاش او هم بستگی و یکپارچگی را برای فرزندان این امت اسلامی به ارمغان می آورد.

این پایان نامه با عنوان «بررسی حدیث ثقلین و آثار آن» از یک مقدمه، پنج فصل و یک سخن پایانی تشکیل شده است. در مقدمه به موضوع، اهداف و انگیزه ها، روش، پیش فرض ها و پیشینه تحقیق پرداخته شده است. فصل اول به مفهوم لغوی و اصطلاحی واژه های کلیدی موضوع اختصاص یافته است. در فصل دوم، منابع اهل سنت و شیعه که در آن ها حدیث ثقلین نقل شده، از قرن اول تا قرن پانزدهم هجری قمری مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل سوم، سند حدیث ثقلین بررسی شده است، به طوری که 35 نفر از صحابه پیامبر|، نوزده نفر از تابعین و نزدیک به دویست نفر از بزرگان اهل سنت از قرن دوم تا قرن پانزدهم هجری قمری این حدیث را نقل کرده اند. در فصل چهارم به بررسی متن های متعدد این حدیث که در مکان های مختلفی همچون: عرفات، غدیر خم، مسجد نبوی و خانه پیامبر| و با عبارت های گوناگون نقل گردیده، پرداخته شده است. در فصل پنجم، دلالت و آثار حدیث ثقلین بررسی شده است.

جایگاه سیاق در فهم متون و تفسیر آیات بسیار مهم است. به این سبب در تفاسیر مدون رسیده از عصر طبری تا اکنون به این موضوع توجه شده است. با وجود این، کاربرد سیاق در تفاسیر یاد شده، از نظر کمیت و کیفیت، یکسان نیست. بی تردید شناخت جامع از سیاق، ویژگی ها و ضوابط کاربرد و عرصه های تأثیر گذاری آن، گام سازنده ای در ارتقای مباحث تفسیری است. سیاق در اصطلاح، مفهومی کلی، جامع و مانع است که اجزای سخن را به سوی مفاهیم مقصود و غرض صاحب سخن پیش می برد. این مفهوم به چگونگی تکوین کلام و ظهور نصوص مربوط می گردد. زیرا سیاق در تکوین بعد معنایی کلام و ظهور بعد لفظی آن عاملی اساسی است. به همین دلیل پیوند محکمی با تفسیر و فهم متون دارد. در تفسیر نصوص، سیاق سه حوزه تأثیزگذاری و نقش آفرینی مهم دارد: الف- در استیفای معانی و کشف مفاهیم مقصود، قابلیتهای عمده دارد. ب- دایرة تأویلها درباره نصوص را محدود می کند. ج- تأویل مقصود را تأیید و تأکید می نماید. سیاق کلام بر اساس غرض و دانش صاحب سخن و شرایط شکل می گیرد و به طور اساسی در دو بخش اصلی کلام یعنی: ص تکوین بعد معنایی کلام و ص تکوین بعد لفظی سخن نقش آفرینی می کند. هدف در این پایان نامه، بررسی و تبیین ابعاد یاد شده و مباحث پیرامونی آن با استناد به کتابهای تفسیری و با بهره گیری از منابع حدیثی، فقه، لغت و ادب- اعم از شیعی و سنی- است. بنابراین پس از درج مباحث کلی در فصل اول، مانند تعاریف و سیر تحول سیاق، در بخش بعدی به چگونگی تأثیرگذاری سیاق در تکوین بعد معنایی کلام و کیفیت بهره گیری از ویژگی های ساختاری و شرایط تحقق سیاق در تفسیر آیات بحث می شود و در فصل سوم مقامها داخل و خارج از کلام به عنوان عوامل مهم در تکوین سیاق و جایگاه آنها در تفسیر آیات، بحث شده است. همچنین کیفیت رابطة سیاق با کلمات، عبارات، اعراب، رتبه و اسلوب کلام در بخش مستقلی با عنوان ص بعد لفظی سیاق مورد توجه واقع شده است. فصل پایانی به بررسی نقش سیاق در مباحث تفسیر و علوم قرآن مانند جایگاه سیاق در ارزیابی روایات و اقوال تفسیری اختصاص دارد. مباحث پایان نامه این نظریه را ارائه می کند که: تفسیر قرآن بر اساس سیاق یا به تعبیری، تفسیر سیاقی قرآنی، جامع روشها و ملاکهای تفسیری است و همة آنها را بر محوریت سیاق کلام انتظام می بخشد و به این لحاظ،روشی کارآمد در تفسیر قرآن است. در این پژوهش علاوه بر نظم بخشیدن به مباحث تفسیری مربوط به سیاق، فصل بندی، عنوانها مطالب و قواعد جدیدی برای بکارگیری در تفسیر آیات و تدریس، ارائه شده است./