جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

باهم­آیی وقوع دو یا چند کلمه با فاصله کوتاهی درون یک پیکره زبانی است که انتخاب هر واژه بر روی انتخاب سایر واژگان و وقوع آن­ها اثر می­گذارد. در این مقاله ابتدا تعاریف مختلف باهم­آیی بیان شده است و سپس پیشینه نسبتاً مبسوطی از این موضوع ارائه شده است. بعد از معرفی 15 رابطه معنایی مهم که به طور بالقوه می­توانند بین واژگان برقرار باشند، به بررسی واژگان باهم­آیند سوره مبارکه بقره پرداخته شده است. برای رسیدن به این هدف، واژگانی که در متن عربی قرآن به صورت باهم­­آیند وجود دارند، استخراج شدند. سپس این 54 صورت باهم­آیند بر اساس روابط معنایی مذکور طبقه­بندی شدند. این بررسی که برای اولین بار بر روی قرآن کریم انجام می­شود، به نتایج ارزشمندی منجر شد که هیچ کدام از پژوهش­های پیشین به آن اشاره نکرده بودند. از جمله اینکه باهم­آیی می­تواند یک­سویه یا دو سویه باشد، و دیگر آن­که مترجمان برای شیواتر کردن متن مورد ترجمه خود، چند برابر بیشتر از متن اصلی از کلمات باهم­آیند استفاده می­کنند. در این پژوهش تعداد وقوع برخی از کلمات باهم­آیند قرآن به صورت اتفاقی از بین کلمات باهم­آیند انتخاب و در کل مصحف شریف شمارش شدند تا نشان داده شود کلمات باهم­آیند وقوع بالایی با هم دارند. نتیجه این­که رابطه معنایی تقابل پرکاربردترین رابطه بین کلمات باهم­آیند متن قرآن است، ضمن اینکه برخی از روابط معنایی اصلاً در کلمات مذکور مشاهده نشد. کلمات باهم­آیند استخراج شده از نظر داشتن فاصله با هم و یا نداشتن فاصله نیز مورد بررسی قرار گرفتندو نتیجه به­دست آمده نشان داد باهم­آیی بدون فاصله به میزان تقریباً 3 برابر بیشتر از باهم­آیی بافاصله در سوره بقره استفاده شده است.

قاریان قرآن کریم برای القای صحیح مراد الهی به شنونده، آیات قرآن را با توجه به مفهوم آیه تلاوت می کنند و با توجه به ارتباط لفظی و معنوی بین عبارات قرآنی، وقف، وصل یا ابتدای مناسبی را انتخاب می‌نمایند. پژوهش حاضر به مصادیق آیاتی می‌پردازد که به دلیل اختلاف مفسران، گاهی وقف و گاهی وصل عبارات آنها در یک موضع، مورد نظر است. در این دسته از آیات، آنجا که وقف بین عبارات بر اساس یک وجه تفسیری انتخاب می شود، اهمیت القای معنا به وسیله آن وقف تا آنجاست که وصل عبارت، موهم القای معنای خلاف می گردد و قاریان بر خلاف برقراری ارتباط لفظی و معنوی بین عبارات، وقف را اختیار می کنند تا معنای صحیح آیه را به شنونده القا کنند؛ چراکه در صورتِ عدمِ بیانِ این وقف، نه تنها معنای مورد نظر به شنونده القا نشده، بلکه موهم القای خلاف آن معنا نیز می شود؛ از این‌رو، برخی از علمای وقف و ابتدا این نوع وقف را «وقف بیان» نامیده اند. پژوهش حاضر ضمن تبیین وقف بیان در آیه 217 سوره بقره به نقد و بررسی وجوه پنج‌گانه وقف و ابتدای این آیه و مؤیدات وقف بیان در آن پرداخته است

تحقیقات دانشمندان و پژوهشگران قرآنی، حاکی از آن است که مسلمانان از همان آغاز نزول قرآن به فراگیری و قرائت و اقراء آیات و نگارش الفاظ وحی سخت کوشیده اند، ولی کاستی ها و نقایص موجود در خط عربی آن روزگار و اختلافاتی که نسبت به قرائت پاره ای از واژگان قرآن پدید آمد، موجب پدید آمدن قرائت های مختلف از قرآن گردید. این پژوهش به شیوه کتابخانه ای کوشیده است با بررسی اسناد و روایات تاریخی و شواهد قرآنی طی چهار دوره تاریخی که منجر به تدوین قرائات هفت گانه گردیده است یعنی عصر نزول، دوران توحید مصاحف، ابتداء خلافت عثمانی، دوره تسبیع قرائات، نحوه تعامل و تقابل بین قرائات و رسم الخط قرآن، را مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهد. در این پژوهش تاریخی تمرکز بر توصیف عینی و شهودی کلمات و آیات و بررسی آماری زبان شناسی، اختلاف قرائات قرآن کریم در سطح واژه و جمله بندی صرفنظر از قواعد صرفی و نحوی می‌باشد. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که،قرائت های گوناگون و رسم الخط قرآن ناشی از اجتهاد قراء و تاثیر ویژگی های ادبی و زبانی هر منطقه بوده است و به نظر می رسد وجوه اختلاف قرائت در سوره بقره از آیات141 تا پایان سوره بقره به صورت آماری بیانگر تأثر قرائت های مختلف برآیات این سوره دارد.