جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«الامام المهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف و الیوم الموعود» اثر شيخ خليل عبدالأمير رزق، نويسنده معاصر شيعى و مسئول فرهنگى و روابط بين الملل حزب الله لبنان، كتابى است به زبان عربى كه به بررسى موضوع مهدويت مى‌ پردازد. مولف در اين كتاب، در بخش‌ هاى مختلف اين كتاب موضوعات ذيل را مورد بررسى و پژوهش قرار داده است: ميلاد امام مهدى (ع) و حوادث و اتفاقاتى كه همزمان با ولادت آن حضرت به وقوع پيوسته و پاسخ‌ گويى به شبهات و اباطيلى كه اين امر را امرى موهوم و خيالى جلوه مى‌ دهند. مولف در اين بخش از كتاب با ادله و براهين متقن به اثبات موضوع پرداخته و از عقيده شيعى درباره حضرت مهدى (ع) دفاع كرده است. موضوع مهم ديگرى كه در اين كتاب مورد بررسى قرار گرفته، موضوع غيبت حضرت و فلسفه و ضرورت آن است. بخش‌ ها و برخى فصول اين كتاب به شرح ذيل مي باشد: بخش اول: ولادت امام مهدى (ع)، شبهات و پاسخ‌ ها را شامل می شود. بخش دوم كتاب كه به موضوع غيبت اختصاص يافته است. بخش سوم با عنوان «روز ظهور» داراى دو فصل است. بخش چهارم، به موضوع تاريخ و زمان ظهور اختصاص يافته است. بخش پنجم، به وقايع بعد از ظهور اختصاص يافته و داراى پنج فصل است. بخش ششم، به معرفى دولت مهدوى اختصاص يافته است. بخش هفتم، به موضوع رخت بر بستن امام مهدى (ع) از جهان مادى و وضعيت جهان پس از ايشان پرداخته شده است. بخش هشتم، كه در واقع خاتمه كتاب حاضر را تشكيل مى‌ دهد، به تكاليف مومنان در زمان غيبت، در قبال ولى امر و نيز برخى ادعيه و زيارات مختصه امام عصر (ارواحنا فداه) اختصاص يافته است.

مصنفات الشيخ المفيد مجموعه‌ای از آثار شیخ مفید می‌باشد. محمد بن محمد بن نعمان بغدادی (336–413ق) معروف به شیخ مفید، از علمایی است که دارای تألیفات بسیار در موضوعات متنوع است. از آن تألیفات بسیار می‌توان به سه کتاب در حدیث، چهار کتاب در تاریخ، پنج کتاب در اصول فقه، دوازده کتاب در علوم قرآن، 41 کتاب در فقه و بیش از هفتاد کتاب در علم کلام اشاره کرد. حدود نصف آثار شیخ مفید در موضوع کلام و از این تعداد کتاب، نصف آن در مبحث امامت می‌باشد. برخی از آثار ایشان از قبیل «التمهيد»، «الانتصار»، «الافتخار»، «الرسالة العلوية» و... که قریب به چهل اثر می‌باشد متأسفانه مفقود شده و موضوع آن مشخص نمی‌باشد. این کتاب در 14 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. محتویات جلد یازدهم (بخش اول): الإرشاد في معرفة حجج‌ الله علی العباد؛ جلد یازدهم (بخش دوم): ادامه الإرشاد في معرفة حجج‌ الله علی العباد؛ اَلْإرْشاد فی مَعْرفة حُجَجِ الله عَلَی الْعِباد (تألیف: ۴۱۱ق) معروف به «الارشاد» کتابی کلامی و تاریخی به زبان عربی درباره تاریخ اهل بیت(ع)، نوشته شیخ مفید (متوفای ۴۱۳ق) از متکلمان و فقهای برجسته شیعه است. این کتاب در دو بخش تشکیل شده که بخش اعظم آن به شرح حال و ذکر فضایل امام علی(ع) و شرح زندگانی امام حسین(ع) و واقعه کربلا اختصاص دارد. به دلیل اهمیت و جایگاه این کتاب و نویسنده آن، پژوهش‌های فراوانی درباره آن صورت گرفته است. کتاب «الإرشاد» تاریخ زندگانی ائمه اطهار(ع) است که شیخ مفید با توجه به روایاتی که در اختیار داشته جمع آوری نموده است. شیخ مفید در این کتاب به فضایل اهل بیت(ع) و یاران آنان نیز اشاره دارد. کتاب الإرشاد از معتبرترین منابع روایی شیعه درباره تاریخ ائمه(ع) به شمار می‌آید و بسیاری از منابع مهم شیعه که به زندگانی ائمه پرداخته‌اند، این کتاب را مستند خود قرار داده‌اند. این کتاب از مصادر بحارالانوار بوده و بهترین کتاب برای دستیابی به منابع اولیه شیعه درباره زندگانی و فضایل ائمه(ع) است. شیخ مفید در کتاب الإرشاد همانند یک کتاب تاریخی عمل نموده و به بیان حوادث تاریخی پرداخته است. علاوه بر آن، این کتاب، یک کتاب عقیدتی نیز به شمار میآید زیرا در آن به بسیاری از عقائد شیعه اشاره شده است. همچنین مؤلف در این کتاب مانند کتابهای روایی، مطالب را با ذکر سند آورده و این کار ارزش و اعتبار آن را بالا برده است. مفید، کتابش را در یک مقدمه و دوازده باب به تعداد ائمه شیعه(ع) تنظیم کرده است بخش عمده و بیشترین حجم کتاب پیرامون امیر مومنان(ع) است و پس از آن زندگانی دیگر امامان معصوم(ع) نقل می‌گردد. در ذیل هر باب از سه تا سیزده فصل را با عناوین مختلف مربوط به مسائل تاریخی عام (حوادث مسلمانان)، مسائل تاریخی هر امام (ولادت، سرگذشت و شهادت)، فضائل، اصحاب، کلمات و خطبه ‌‌ها، اولاد، فضیلت زیارت، کرامات و معجزات، و مناظرات و احتجاج‌‌‌های آن بزرگواران منعقد ساخته است. •

«رَوضَةُ الْواعِظین» نوشته محمد بن فتال نیشابوری (م ۵۰۸) از علمای ۵ و ۶ هجری قمری درباره تاریخ زندگانی پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) است. این کتاب در ۹۶ مجلس تنظیم شده و همواره مورد توجه و استناد عالمان و بزرگان دین قرار داشته است. «روضة الواعظین» یکی از منابع «بحارالانوار» به شمار می ‏‌رود. در برخی موارد «روضة الواعظین» به اشتباه به شيخ مفيد نسبت داده شده است. این کتاب درباره تاريخ و مناقب معصومين (ع) و همچنين مواعظ و اخلاقيات و به گفته خود مؤلف در اصول و فروع دين و زهد و مواعظ است. اين كتاب شبيه كتاب‏ هاى امالى، در ۹۶ مجلس تنظيم شده است: سه مجلس در ماهيت عقل و برترى آن و معرفت خداوند و شگفتی‌ هایی که بر بزرگی خداوند دلالت دارد. مجلس چهارم تا ششم درباره نبوت. مجلس هفتم تا یازدهم درباره اميرالمؤمنين (ع). مجلس دوازدهم درباره ایمان ابوطالب و شرح حال فاطمه بنت اسد. مجلس سیزدهم تا شانزدهم درباره حضرت زهرا (س). مجلس هفدهم تا سى و يكم شرح حال و مناقب ائمه اطهار و پس از آن فروع دين و مباحث اخلاقى است. اين مجالس به فراخور موضوع، گاهی مفصل (مانند مجلس دوم) و گاهی مختصر (مانند مجلس نوزدهم) است. فتال در تنظيم مجلس ‏‌ها، پيوستگى تاريخى را رعايت نكرده است مانند اینکه ولادت پیامبر (ص) را بعد از بعثت می‌ آورد و برخى مباحث مانند جنگ‌ ها و مغازی پیامبر را هم طرح نكرده است.

«اعلام الهدایة» عنوان چهارده جلد کتاب به زبان عربی درباره زندگی چهارده معصوم است که جمعی از محققان در معاونت فرهنگی مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام جمع‌ آوری و تهیه نموده‌ اند. «اعلام الهدایة» به این هدف تألیف شده است تا نقشی که ائمه (ع) با توجه به اوضاع سیاسی، فرهنگی و اجتماعی هر عصر ایفا كرده‌ اند به تصویر كشیده شود. مولف و همکاران در نگارش تاریخ اهل بیت تحت تأثیر آراء شهید صدر بوده اند و بر اساس نگاه شهید صدر به وجود مقاطعی در تاریخ زندگی اهل بیت (ع) توجه شده است. در هر جلد، ابتدا خلاصه‌ ای چند صفحه‌ ای از تاریخ زندگی هر معصوم و مهم‌ ترین فراز و فرودهای تاریخی زندگی ایشان ارائه می‌ شود. پس از آن، مخاطب در سه سطح مختلف که از اجمال به ‌تفصیل می‌ رود، فهم عمیق‌ تری از زندگی و سیره‌ آن امام و شرایط تاریخی آن مقطع پیدا می‌ کند. جلد چهاردهم مجموعه اعلام الهدایة کتاب «خاتم اوصیا، بقیة اللّه‏، حضرت امام مهدی (عج)» است و پنج فصل دارد. فصل اول درباره بشارت کتاب های مقدس آسمانی به ظهور منجی و غیبت ایشان در قرآن و روایات فریقین است. فصل دوم به رشد و پرورش امام مهدی (عج) و مراحل زندگی ایشان تا شهادت امام حسن عسکری (ع) اشاره دارد. فصل سوم به مباحث؛ غیبت صغری، علل غیبت صغری و اقدامات امام مهدی (عج) در عصر غیبت صغری می پردازد. فصل چهارم درباره غیبت کبری و علل آن، اقدامات امام مهدی (عج) و وظایف شیعیان در زمان غیبت کبری است. فصل پنجم در مورد علائم ظهور امام مهدی (عج)، سیره ایشان در عصر ظهور و روایاتی از امام مهدی (عج) می باشد.

کتاب «المهدي علي لسان الحسين علیه السلام» نوشته احمد صابری همدانی، به موضوع حضرت مهدی (عج) از زبان امام حسین (ع) می پردازد. یرخی عناوین این کتاب عبارتند از: البشارة بظهوره علیه السلام، تفسیر و الشمس و ضحیها، بیان بعض القاب المهدی، الخلاف و الجدال قبل ظهور المهدی، قتل المهدی علیه السلام موالی بنی امیه، طول غیبته علیه السلام و غیره می باشد.

«المهدى (عج)» به زبان عربى اثر سيد صدرالدين صدر (1299- 1373ق) مى ‏باشد. اثر، مجموعه روايات و احاديث از منابع اهل سنّت در تبيين انديشه مهدويّت و اوصاف امام دوازدهم است. مولف در ابتدا با نظر اجمالى به منابع غير شيعى، مسئله مهدى (ع) را از مسائلى مى ‏داند كه احاديث متواتر درباره آن وجود دارد. وى با مرورى بر آيات ناظر بر موضوع، به نقل روايات مربوط به نسب، پدران و نياكان امام زمان (ع)، داستان ازدواج امام حسن عسگرى (ع) با نرجس خاتون و تولد امام زمان (ع) مى‏ پردازد. در ادامه از صفات ظاهرى و اخلاقى، مقام و منزلت و طول عمر، اخبار وارده در غيبت، فلسفه غيبت و چگونگى بهره ‏گيرى از امام (ع) سخن گفته مى ‏شود. مولف در علل غيبت امام (ع)، دلايلى را از جمله تاديب و مجازات مسلمانان، آزاد بودن در دعوت و استقلال در كار، كامل نمودن نفوس و اصلاح آن و امتحان و آزمايش مردم ذكر مى‏ كند. در ادامه، غيبت‏ هاى مشابه غيبت امام عصر (عج) را از انبياى پيشين آورده است. در پايان ضمن بررسى سندى احاديث و اخبار مربوط به نشانه ‏هاى آسمانى آخر زمان و عصر ظهور، مسائل و بحران‏ هاى اجتماعى و قيام‏ هاى قبل از ظهور امام (ع)، روايات صحيح را انتخاب و برخى علائم قيام امام عصر (عج) را ذكر نموده است. در فصول پايانى، ظهور حضرت مهدى (ع) با طرح مباحث مربوط به آن چون انتظار، محل و چگونگى ظهور، ياران، سيره، اعمال اصلاحى، فتوحات و مدّت حكومت آن حضرت ادامه مى‏ يابد. در خاتمه، مولف ليستى از كتب و منابعى كه در تاليف از منابع اهل سنّت سود جسته، براى اطلاع خوانندگان ارائه مى‏ دهد.

«مِکیال المَکارِم فی فَوائد الدُّعاء لِلقائِم عليه السلام» معروف به «مکیال المکارم»، نوشته سید محمدتقی موسوی اصفهانی درباره امام زمان (عج) است. با اینکه نام کتاب درباره فوائد دعا برای امام زمان (عج) است اما بخش عمده آن به این موضوع اختصاص دارد و نویسنده به بحث‌ های دیگر درباره حضرت مهدی نیز پرداخته است. این کتاب به زبان عربی نوشته شده است. مؤلف این کتاب را با هدف شکر نعمت وجود حضرت مهدی (عج) نوشته است. او در مقدمه کتاب، انگیزه خود را از تألیف آن دستور امام زمان (عج) برای نگارش آن بیان می‌ کند. کتاب «مکیال المکارم» بر محور بیش از ۱۰۰۰ حدیث و دارای هشت بخش است. جلد اول اين كتاب، بخش يك تا پنجم را به خود اختصاص داده كه بشرح ذيل مي باشد: بخش اول: وجوب شناخت امام زمان (عج) از دیدگاه عقل و نقل. بخش دوم: درباره اثبات وجود حضرت مهدی (عج) به وسیله آیات و روایات. بخش سوم: بیان حقوق و توجهات آن حضرت نسبت به شیعیان. بخش چهارم: توضیح درجات و ویژگی‌ های آن حضرت به استناد آیات و روایات. بخش پنجم: بیان آثار دعا برای حضرت مهدی (عج). بنا به گفته سید محمد موسوی اصفهانی، فرزند مولف، پدرش قصد داشته است که خاتمه‌ ای بر این کتاب بیفزاید، که مرگ مهلت این کار را به او نداد.