جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در هرمنوتیک دو رویکرد روشی و فلسفی شایع است که اصلیترین تفاوت آنها در پی شفرض اساسی معناداری متن فی حد ذاته و صرف نظر از خواننده است. در بین این دو رویکرد آنکه با دانش اصول فقه قرابت داشته، در این پیش فرض بنیادین مشترک است، هرمنوتیک روشی است. به طورطبیعی بررسی تطبیقی این دو دانش ثمرات معرفتی درخوری برای هر دو خواهد داشت؛ اما پیش زمینه اصلی این بررسی و مقدم بر آن، بررسی تطبیقی دستگاه های فکری آنهاست که تشکیل دهنده اصلی هویت آنها می باشد؛ زیرا تنها در این صورت است که معنای قواعد و روش هایی که در این دو دیسیپلین به کار رفته، معین خواهد شد. از این جهت لازم است در ابتدا بررسی تطبیقیای بین مبانی الاهیاتی هرمنوتیک روشی و دانش اصول فقه صورت گیرد؛ چراکه خاستگاه اولین و اصلی شکل گیری هرمنوتیک روشی، تفسیر کتاب مقدس در بین یهودیان و مسیحیان بود و به همین دلیل آموزههای الاهیاتی نقش بسیار مهمی در شکل دهی به آن داشت. مقاله حاضر می کوشد این بررسی تطبیقی را بین اصلی ترین آموزههای الاهیاتی که بیشترین تأثیر را در ساماندهی به روش های تفسیری در هرمنوتیک و اصول فقه دارند، انجام دهد

تیلیش همراه بولتمان و بارت از بنیانگذاران الاهیات معاصر پروتستان می‌باشد. او در باب ایمان دیدگاه خاصی را ارائه می‌کند و در آن به مفهوم «شجاعت» التفات خاصی می‌نماید. (مقدمه) در این کتاب تیلیش با استفاده از دو مفهوم اصلی «شجاعت» و «اضطراب» تحلیلی عمیق و گسترده از هستی بشری و ویژگی‌های روحی و معنوی آن به دست می‌دهد. او در انجام این کار نه فقط به سنت دینی و فلسفه بلکه به تاریخ، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و سیاست نیز می‌پردازد. تیلیش در این اثر بی‌آنکه اسیر تاریخی‌گری شود، نوعی ترتیب تاریخی را در ارائه نظراتش رعایت می‌کند. این کتاب شامل شش فصل می‌باشد.

مسیحیت یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین ادیان الاهی در تاریخ معنوی بشر می‌باشد. و بسیاری از جریان‌های مهم فکری در بستر آن و یا در ارتباط با آن رخ نموده است. علم کلام جدید نیز براستی به قوت اول بار در مباحث کلامی این دین بزرگ رخ نمود (مقدمه) این کتاب مقدمه‌ای است بر شناخت کلام جدید مسیحی. نویسنده در این اثر نشان می‌دهد که علمای الاهیات پروتستان مسائل عصر جدید را چگونه طرح می‌سازند و چه راه‌حل‌هایی پیشنهاد می‌کنند. نویسنده در این راه به اندیشه بزرگانی چون: کارل بارت، نیپور، پل تیلیش و رودلف بولتمان که همه از اعاظم متفکران اندیشه دینی در قرن بیستم می‌باشند اشاره می‌کند. این کتاب شامل یازده فصل می‌باشد.

در سده­های هجدهم و نوزدهم شماری از اندیشمندان با اتخاذ دیدگاه­هایی تاریخی – انتقادی، دربارۀ حیات و شخصیت عیسی مسیح تحقیق کردند و از او تصویری به دست دادند که با تصویر الهیات و کتاب مقدس مسیحی بسیار متفاوت بود. در این تحقیقات عیسی مسیح گاه همچون فردی صرفاً بشری با دعاوی مسیحایی و آرمان‌هایی سیاسی معرفی می­شد که به خطا در آرزوی فرارسیدن ملکوت خدا بود و سرانجام نیز ناکام از آن‌چه طلب می­کرد به صلیب کشیده شد. در مقابل، رودوُلف بولتمان با طرح دوگانۀ عیسای تاریخ و مسیح ایمان، مدعی شد پیدایش و پایایی ایمان مسیحی متوقف بر شخصیت تاریخی عیسی و آگاهی از چندوچون حیات او نیست. هدف این پژوهش طرح و بررسی پاسخ بولتمان به تحقیقات تاریخی-انتقادی دربارۀ عیسای تاریخی است. برای این کار، پس از طرح کلیات آن تحقیقات، به آثار بولتمان رجوع می­کنیم و نشان می­دهیم که از نظر او مسیح ایمان متعلق ایمان مسیحی است و نه عیسای تاریخی. بنابراین، ایمان مسیحی از انتقادات تحقیقات تاریخی-انتقادی دربارۀ عیسی آسیب نمی­بیند.

تاويل به معناي بازگشت به ابتداي كلام يا غايت كلام است و مراد از آن همان نيت و قصد گوينده از كلامش است. اين اصطلاح در برخي از حوزه هاي معرفت ديني نيز به كار مي رود و مراد از آن كشف معناي رمزي و اشاره اي است كه از ظاهر الفاظ به دست نمي آيد، بلكه بايد رمزگشايي يا اسطوره زدايي شود. بولتمان معتقد است به منظور عصري كردن و قابل فهم كردن متون مقدس، همگان مي توانند به تاويل اين متون بپردازند و اين كار اختصاص به افراد خاصي ندارد. اين در حالي است كه مكتب تفكيك گرچه قائل به تاويل است اما با تاويل گرايي فلسفي قرآن مخالف است و تنها تاويل پيامبر (ص)، ائمه اطهار (ع) و بعضي از افراد را، كه جزء راسخان در علم هستند، مي پذيرد. اين مقاله تاويل گرايي را از ديدگاه بولتمان و مكتب تفكيك بررسي مي كند.

این مقاله، با مروری اجمالی بر برخی پیشنهادها درباره طرح علوم اجتماعی اسلامی، بر آن است که در همه این پیشنهادها، «تفسیر» و «فهم» نقشی سرنوشت ساز دارند. هرمونتیک به معنای وسیعِ مطالعه تفسیر و فهم مطرح و تحولات آن را با تأکید بر تأثیرات گادامر، به اختصار بیان شده است. در ضمنِ پیشنهادهایی که درباره ارزیابی عقلی دیدگاهایی که ممکن است در زبان های بدواً غیرقابل مقایسه صورت بندی شوند، برخی از مشکلات به کارگیری هرمنوتیک مورد بحث قرار گرفته است. سپس، انگاره هرمنوتیک دینی را با اشاره به دیدگاه های بولتمان، پلانتینگا و نصر مطرح شده است. و بر همین اساس، سه درجه از هرمنوتیک دینی از یکدیگر تفکیک شده است. نویسنده با ارجاع به طرح های ارائه شده از سوی ویلیام چیتیک و لئو اشراوس، تلاش کرده است برخی از مشکلاتی را که فراروی هرمنوتیک اسلامی قرار دارد، حل نماید. مشکلات کاربست هرمنوتیک اسلامی را مرور و راه حل های آن را ارائه نموده است. این دیدگاه را که عینیت علم، مانع از علم دینی است، رد نمود. و این دیدگاه را ترجیح داده است که عینیت، بر بیطرف بودن وابسته نیست، بلکه بر صراحت وابسته است؛ یعنی بر فرایند تصریح به فرض ها و پیش فرض ها و صورت بندی آنها با دقت هرچه بیشتر در پایان، دشواریهایی را که فراروی کاربست هرمنوتیک اسلامی برای علوم اجتماعی قرار دارند، مورد بررسی و پیشنهاد شده است که کاربست هرمنوتیک اسلامی برای علوم اجتماعی باید در ارتباط دیالکتیکی با سنت های علمیای صورت گیرد که سکولار بودن آنها، علم مقدس و به ویژه علوم اجتماعی اسلامی شده را ایجاب کرده است.