جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «روشنفکری: آگاهی کاذب و ایدئولوژی»، نوشتۀ هومنِ قاسمی یکی از شاگردان دکتر سیّد محمدجواد طباطبایی است. هومن قاسمی، در این کتاب کوشیده است حول دو مفهومِ: «آگاهی کاذب» و «ایدئولوژی» (که از مفاهیم کانونیِ اندیشۀ سیدجواد طباطبایی است) به خوانش، نقد و ارزیابی اندیشه هایِ روشنفکران و فیلسوفان معاصر ایرانی، همچون رضا داوری اردکانی، داریوش شایگان و آرامش دوستدار بپردازد. نویسنده مدعی است که این دو مفهوم، یعنی «آگاهی کاذب» و «ایدئولوژی» تار و پودِ اندیشه در ایران معاصر را شکل داده است . وی در کتابش به این نتیجه دست یافته که تنها راهِ رشد و توسعۀ علم در ایران خروج از سیطرۀ اندیشه های روشنفکرانه است. هومن قاسمی، مدعی است اثرش میتواند به عنوان مدخلی برای نگارشِ تاریخ اندیشه در ایران معاصر قلمداد شود.

نیچه معتقد بود اهل مابعدالطبیعه، باورهای خود را راستین پنداشته و برای پندارهای خود حقیقتی عینی قائل‌اند. نیچه مدعی است همة ارزش‌ها و باورهای آدمی از جمله باور به خدا، از چشم‌انداز خواست قدرت و به‌منظور حفظ و صیانت از زندگی و سودمندی آدمی به‌وجود آمده است؛ بی‌آنکه بتوان برای این پندارها وجودی عینی قائل شد. این دقیقاً‌ همان‌جایی است که نیچه مابعدالطبیعة غربی را آسیب‌پذیر می‌یابد زیرا متعاطیان این دانش، حقیقت فی‌نفسه‌ای را مطابق با تفسیر و برداشت خود درنظر گرفته و با این کار، نقش صیانت از زندگی را از کار ویژه‌های خداوند حذف کرده و آن را به ضد خود تبدیل کردند. نیچه در مقابل، برمبنایی پراگماتیستی ایدة خدا را تحلیل و در گامی بعد، بازسازی کرده است. این نوشتار تلاش دارد با نظر به تحلیل تاریخ متافیزیک در اندیشه نیچه و ارتباط آن با ایدة کلاسیک خداوند و همچنین تلاش برای طراحی دیگرگونه انسانی در جهان آینده، طرح این فیلسوف در باب خداوند را نشان دهد..

"موضوعیت یافتن امنیت در نظریه ی سیاسی مدرن " به عنوان مساله ی این رساله حاصل تاملاتی تدریجی به روش بیان شده در کتاب "درک نظریه های سیاسی" اسپریگنز بوده است.وی مواجهه با و تشخیص یک وضعیت بحرانی در نظریه ی سیاسی را که عمدتا از مشاهدات عینی و واقعی(facts) ناشی میشود، زمینه ساز پرسش از آن می داند.سوال هایی برای نگارنده در تشخیص مشکلات و نارسایی های نظریه سیاسی مدرن مطرح شدند که دستمایه طراحی و انجام این پژوهش قرار گرفت. در کنار این ها زمینه ی عینی دیگری که به ظهور مساله و ضرورت یک بررسی تطبیقی رهنمون شد، تجربه ی تازه ای از سیاست در طی دهه 1358 - 68 یعنی اندیشه ی سیاسی امام خمینی (ره)بود. برای درک و تبیین مساله ابتدا به شرایط برآمدن مدرنیته و گسست کامل آن از جهان ماقبل خود یعنی یونان و قرون وسطا پرداختیم و سپس توصیف و تبیینی از مدرنیته در قلمرو سیاست و نظریه سیاسی ارایه گردید. در اثر تغییرغایات و اهداف زندگی بشر در دنیا نظریه سیاسی مدرن کوشید با بهره برداری از امکانات معرفتی و تکنیکی در روزگار خود که شامل فلسفه وعلم جدید و تکنیک بود،به تاسیس دولت مدرن نایل شود.دولت مدرن در حکم محصول نهایی اندیشه سیاسی جدید هماره مواجه با تهدید است.برای رفع تهدید انباشت و حفظ قدرت لازم است.این وضعیت معلول امنیت محور بودن نظریه سیاسی است.نظریه سیاسی مدرن در ربع پایانی قرن بیستم میلادی مواجه با نارسایی و نقد شد.یکی از وجوه نقد آن امنیتی شدن نظریه سیاسی است.با یک بررسی تطبیقی با اندیشه امام خمینی این محوریت برجسته تر می شود. نتایج این بررسی نشان می دهد که شرایط عینی و پیامدهای ناگوار و خشونتها و نزاعهای مختلف در جهان ما که دنیای دولت - ملت هاست، ریشه های گسترده و عمیقی دارد که در اندیشه سیاسی مدرن قرار دارند.دستاورد های احتمالی این پژوهش می تواند ضمن بسط دیدگاهها انتقادی به اندیشه سیاسی جدید،به تامل در سرفصلهای علم سیاست متداول کمک کند.

نسبت میان فرونسیس (phronesis) یا حکمت عملی و سوفیا (sophia) یا حکمت نظری، و در سطحی دیگر، نسبت بین فضایل اخلاقی و فضایل عقلی، یکی از موضوعات مهم در فلسفۀ اخلاق ارسطوست. اهمیت موضوع نه تنها به این دلیل است که در صورت تقدم و برتری فرونسیس بر سوفیا، بین آموزه¬های ارسطو در متافیزیک و اخلاق نیکوماخوس تعارض پیدا ميشود، بلکه بنظر میرسد تقدم فرونسیس بر سوفیا درنهایت به نوعی عدول از فلسفة اولی و بتبع آن، آدمی را شریفترین موضوعات پنداشتن، می¬انجامد. البته ارسطو خود با چنین موضعی مخالف است. مسئلۀ اصلی در این مقاله اینست که آيا در فلسفة ارسطو تقدم با سوفیاست یا فرونسیس و اینکه اهمیت تقدم یکی بر دیگری چیست و چه پیامدهایی دارد؟ در این مقاله استدلال ميشود که گرچه نزد ارسطو فرونسیس از جایگاهي ممتاز برخوردار است اما درنهایت سوفیا تقدمی مبنایی دارد. از طرفی، در اندیشة ارسطویی، ائودایمونیا (eudaimonia) یا نیکبختی، جز از طریق بهره¬مندی از فرونسیس توأم با سوفیا ممکن نیست. پس ميتوان گفت برای شناخت غایت فلسفه، باید در مفاهیم سوفیا و فرونسیس و نسبت آنها با یکدیگر و دیگر فضایل تأمل کرد.