جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جهان بینی یعنی تفسیر کلی در هستی بعضی که به جهان هستی می نگرند آنرا موجودی حرفه ای که پشتوا نه ای با شعور دارد؛ و بر اساس طرح شده و نظم و حسابی دارد؛ می یابند؛ این " جهان بینی الهی" می گویند. بعضی فکر می کنند که جهان هستی؛ نه طرح قبلی دارد نه طرح با شعور؛و نه هدف و نه حساب. این دید و طرز فکر را " را جهان بینی مادی" می گویند. پس جهان بینی همان تفسیر و دید کلی انسان درباره جهان هستی و انسان: جهان که یک الهی واقعی آشنا به مکتب می بینید؛ ماهیت از اویی دارد؛ به این معنی که واقعیت جهان مساوی است با " از او" بودن"او" آن چنانکه مثلا فرزند واقعیتی دارد که نسبت و اضافه ای با شخصی دیگر به نام پدر دارد؛ و یا مصنوع بشری و آن واقعیت یک نسبت و اضافه دارد با مخترع و سازنده آن؛ بلکه واقعیت و ماهیت جهان عین « از اوئی» و عین صدور؛ و عین تعلق و عین ربط و عین اضافه به « او» است معنی و مفهوم « آفرینش» و اینکه جهان یکی « مخلوق» خداوند است. جهان بینی یا جهان شناسی؛ به عبارت دیگر تعبیر و تفسیر انسان از جهان به طور کلی سه گونه است. یعنی از سه نوع منبع ممکن است الهام شود. علم فلسفه؛ دین؛ پس جهان بینی سه گونه است. علمی؛ فلسفی؛ مذهبی؛ توحید. درجات و مرتب دارد؛ همچنانکه شرک نیز که مقابل توحید است مراتب و درجات دارد. انسان همهء مراحل توحید در فرهنگ اسلامی یک معنای بسیار عالی و بلند و گسترده ای دارد؛دانشمندان ما آنرا به توحید در عبادت؛ توحید در ذات؛ توحید در صفات و توحید در افعال تقسیم کرده اند. توحید یعنی « یکی دانستن خدا و مبدا هستی است؛ اعتقاد به یگانگی « او» از هر جهت؛از جهت ذات؛ازجهت آفرینش؛از جهت اداره و چرخاندن هستی از جهت بندگی و پرستش یا راز و نیاز و نیایش و از جهت بسیار دیگر. 1-توحید ذاتی- یعنی شناختن ذات حق به وحدت و یگانگی. 2-توحید صفاتی- یعنی درک و شناسائی ذات حق به یگانگی عینی با صفات و یگانگی صفات با یکدیگر. 3-توحید افعالی- یعنی درک و شناختن اینکه جهان با همهء نظامات و سنن و علل و معلولات و اسباب و مسببات؛فعل او و کار او ناشی از اراده اوست. 4-توحید در عبادت- مراتب در سه گانه عبادت که در بالا گفته شد توحید نظری و از نوع شناختن است اما توحید در عبادت توحید عملی و از نوع ( بودن) و « شدن» است آن مراتب توحید تفکر و اندیشه راستین است و این مرحله از توحید ( بودن) و(شدن) راستین توحید نظری پی بردن به یگانگی خداست و توحید عملی(یگانه شدن) انسان است.توحید نظری ( دیدن) است و توحید عملی(رفتن)در میان مراتب توحید آنچه مفید است توحید عملی است و بس؟ 5- از میان این چهار نوع توحید؛ توحید افعالی و توحید عبادی مستقیمأ از آیات قرآن فهمیده می شود و به سادگی نمی توان به قرآن مربوط کرد اگر بدون آشنایی با بخشهای ظریف فلسفه و عرفان در قرآن بنگریم شاید حتی به یک آیه هم بر نخوریم که مستقیمأ این مفاهیم دقیق توحیدی را به ذهن ما می آورد. توحید ذاتی وصفاتی با همه دقت و ظرافتش از قرآن بیگانه نمی نماید در پرتو تفسیر یا تأ ویل، باآن مربوط می گردد. و توحید درست در نقطه ای مقابل شرک است:همه این الهه و معبودان را نفی کردن، تسلیم آن شدن، در برابر سیطره قدرت آنان مقاومت کردن.دل لز کمک و رعایت آنان بریدن و سرانجام، برنفی و طرد آنان کمر بستن... و همه وجود تسلیم خدا نشدن است. شرک یعنی به غیر خدا تکیه کردن، و به مخلوق خدا مقام خدائی دادن، قدرتی را در برابر قدرت خدا علم کردن . شرک یعنی: اطاعت بی چون و چرا از غیر خدا نمودن. شرک یعنی: هر گونه پرستش و گروه گرائی که در درگاه خدا نباشد. «ان شرّالدّواب عند الله الصم البکم الذّین لا یعقلون» بدترین جانوران در پیشگاه خدا(انسان) کر و لال است کسانی هستند که نمی اندیشند. پیام توحید تنها بدترین علت است که این پیام بند گسل به معنای: پذیرش خدا برای حاکمیت بر زندگی است . یعنی نفی هر مدعی دیگر.و املای بندگی اوست ... یعنی گسستن هر بند دیگر... و این است روح توحید و پر طپش ترین ابعاد آن. عدالتی که در قانون بشری باید رعایت شود و افراد بشر باید آنرا محترم بشمارند عدالت متکی بر دو چیز است: یکی حقوق و اولویتها یعنی افراد بشر نسبت به مقایسه با یکدیگر نوعی حقوق و اولویت پیدا می کند مثل کسی که با کار خود محصولی تولید می کند نوعی اولویت نسبت به آن پیدا می کند و موجودات در برابر او وظیفه و مسئولیت پیدا می کنند اما هیچ موجودی بر او حق پیدا نمی کند.

این پایان نامه با موضوع توحید در قرآن در ده بخش تنظیم گردیده است. بخش اول : شامل هفت فصل می باشد که در فصل اول سوره اخلاص را که مظهر و بهترین جلوه توحید می باشد را به طور کامل تفسیر و تشریح می کند و تک تک آیه های آن را مورد بررسی قرار می دهد. در فصل دوم به گفتاری پیرامون توحید خدا و نقل آیات توحید می پردازد. در فصل سوم توحید ذات را معنا کرده و توحید ذاتی در قرآن را بررسی می کند. و در فصول بعد به این موارد می پردازد. توحید در سپردگی و اطاعت، اهمیت توحید عملی ، ادله توحید عبادی توحید در حمد و اهمیت حمد الهی. بخش دوم : بخش دوم این پایان نامه ابتدا به اثبات صانع می پردازد و سپس به توضیح چون و چگونگی حصول معرفت ذات و صفات خدا پیرامون آیه سکینه و آیه کتب الله فی قلوبهم الایمان و تفسیر این آیات می پردازد و سپس با بیان شبهات در این موارد به رد این شبهات می پردازد. وهمچنین پیرامون کاربرد افعال تفضیلی در مورد خداوند توضیح می دهد. بخش سوم : دراین بخش ابتدا به نقل سخن از بزرگان علم و ادب در مورد توحید می پردازد و بعد در فصل دوم این گفتار حضرت ابراهیم ( ع) در مورد آیه قرآن که می فرماید : هذا ربی را تحلیل می کند. در فصول بعدی این بخش به تفسیر چند آیه قرآن در مورد توحید پرداخته و به توشیح کلمه « الله» صبغه الله و نظریه ی علمای تفسیر در این مورد می پردازد. در ضمن نگاهی به اطلاقات کلمه اسلام هم دارد. بخش چهارم : در این بخش که دارای سه فصل است پیرامون آیه فطره الله و تفسیر لا تبدیل لخلق الله توضیح می دهد و می فرماید مراد از اسلام وارد در تفسیر فطره الله توحید است. بخش پنجم : این بخش که دارای دو فصل است موضوع به قرآن و سیرالی الله می پردازد و همچنین به اطلاق غیب به خدا نیز اشاره می کند. بخش ششم : این بخش که دارای پنج فصل می باشد به این موارد اشاره می کند اول تحلیل پیرامون علم خداوند دوم : اشاره ای به آیات و معانی نسبت به علم خداوند. سوم : علم به ماسوی چهارم : عبم خدا از دید آیات پنجم : علم خدا از دید اهل بیت بخش هفتم : این بخش دارای چهار فصل است شامل گفتاری در تفکر و تصور خداوند. دوم یکتایی و یگانگی خدای سبحان سوم : در مورد اینکه لا اله الا الله کلمه توحید و اخلاص است نه دلیل اثبات خدا و چهارم نگاهی به نظر صاحب مجمع البیان در مورد برهان تمانع. بخش هشتم : که دارای پنج فصل است در فصل اول به این موارد می پردازد1- خداجویی و خداشناسی در قرآن ، دوم : انگیزه های خداجویی سوم : انگیزه عقلی چهارم : انگیزه عاطفی در فصل دوم به انگیزه فطری، برهان نظم، پایه های برهان نظم فصل سوم : براهان صدیقین و کتاب و سنت و تقریر برهان صدیقین را توضیح می دهیم. در فصل چهارم و پنجم این بخش تنزه خدا از وحدت عددی و شخصی و وجه اطلاق عدد بر خدا بررسی می کند. بخش نهم : در فصل اول این بخش به بررسی علل و اسباب ارزش و نقش آنها، خدای سبب ساز و سبب سوز سبب شناسی دور از پندارهای موهوم می پردازد. در فصل دوم عناوینی چون نشانه های او در آفرینش انسان و نخستین آیات انفسی را تشریح می کند. فصل سوم و چهارم را هم به موضوع نشانه های او در عالم حیات و حقیقت توحید، نفی توصیف است. بخش دهم : این بخش دارای هفت فصل است که بررسی گفتاری حال باساء و ضراء می پردازد و در فصل های بعد به موضوع دعا ، روایات توحید در دعا، نقش عدم واحکام آن در ادعیه و اذکار ، توحید در دعا، قرآن و استدلال بر مبدأ توجه کرده است.

برخی از مهمترین موضوعاتی که در این پایان نامه مورد بحث قرار گرفته، به این شرح است: فواید خداشناسی نظیر آرامش روانی؛ براهین اثبات خدا مانند برهان نظم، برهان حرکت جوهری، برهان فطرت؛ صفات خدا مانند پیراستگی خدا از رؤیت و مکان داشتن، علم مطلق، حکمت، عدل؛ دلایل توحید نظیر وحدت هستی، برهان تمانع؛ ریشه های شرک چون تقلید، تخیل؛ مراتب توحید از قبیل توحید صفاتی، توحید ذاتی، توحید عبادی، توحید افعالی.