جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محمّد تقی نظام الدّینی معروف به بهلول گنابادی (1384ه. ش- 1279ه. ش)، فرزند شیخ نظام الدّین، یکی از نوادر زمان و شگفتی های روزگار ما بود.شیخ بهلول، قریب یک قرن از عمر پر برکتش را در راه اسلام و قرآن و نهی از منکر و امر به معروف صرف کرد و یادگاری از تاریخ پر حادثه مبارزات ملّت ایران و پرچمدار قیام مسجد گوهرشاد و مجاهدت در راه اسلام است. این عالم دینی در کنار فعّالیّت های علمی و تبلیغی و سیاسی خود، به سرودن اشعاری در حدّ غیر حرفه ای نیز مبادرت کرده است. دیوان اشعار بهلول شامل قالب های متنوعی مانند: مثنوی، قصیده، مستزاد، غزل، مسمّط، قطعه و ترکیب بند است؛ و از نظر اوزان عروضی نیز از اغلب وزن های متداول استفاده کرده است. او بیشتر اشعار خود را در زندان های افغانستان بدون قلم و کاغذ سرود و در حافظه خود ثبت کرد سپس در ایران به روی کاغذ آورد. کثرت محفوظات او که بخشی از آنِ سروده های شاعران بزرگ بوده و از سویی رنج ها و تنهایی ها و خلوت های طولانی او می توانسته روحی چنین مستعد و بار گرفته از گنجینه های غنیّ ادبی را در شعر و سخن سرایی شکوفا کند.در این پژوهش که به نقد و شرح بخش آیینی دیوان اشعار شیخ بهلول گنابادی اختصاص دارد، پس از معرّفی این شخصیّت تاریخی معاصر و ابعاد آثار او و مروری بر شعر آیینی، به تحلیل اشعار شیخ بهلول از دیدگاه های مختلف پرداخته شده و دشواری های متن ابیات وی نیز با تفکیک مدخل ها شرح شده است. در سخن بهلول نشانه ای از تلاشِ تعمّدی برای آفرینش تعبیرهای بی سابقه و غور در مناسبات لفظی و معنوی و ابداع معانی نو و بدیع دیده نمی شود، حتّی تصرّف شاعرانه در معانی و مضامین آثار فاخر گذشته نیز در کار او وجهی ندارد. زبانش شفّاف و ساده است امّا برای انعکاس طبیعی فضای توصیفی، تأثیرگذاری افزون تر کلام و انتقال کامل بار معنایی زبان، گاه ملاحظه را فرو می نهد و زشتی ها را ناپوشیده باز می نماید. در نقد رویکردهای جوامع اسلامی و نحوه تعامل و برخورد آن ها با غرب مثل یک روشنفکر دینی نظریه پردازی می کند و از ذکر پیشرفت ها و محاسن فرهنگی و علمی جوامع متمدّن خودداری نمی کند امّا در حوزه عقاید مذهبی بسیار سختگیرانه برخورد می کند.کاملاً واضح و مشخص است که اندیشه ها، باورها، احساسات، عواطف و بعضی فرعیّات و حاشیه های زندگی بهلول از زبان خودش در آیینه شعرش نمایان شده است.از نظر صنایع ادبی، آنچه در اشعار بهلول چهره ای مشخّص و آشکار دارد، انواع جناس و سجع در محلّ قافیه و استفاده بسیار چشمگیر از آیات و احادیث و لغات و تعبیرات عربی است.در دیوان اشعار شیخ بهلول گنابادی، وجود لغات و اصطلاحات علومی چون موسیقی و نجوم نشان از حداقل شناخت سطحی او دارد، امّا وجود ترکیبات و اصطلاحات فلسفی، عرفانی و مذهبی، نشان از عمق آگاهی بهلول از این علوم والا دارد.

در دهه های اخیر افزایش وزن جمعیتی مسلمانان در جوامع اروپای غربی، اذهان را متوجه تمایزات فرهنگی -هویتی آن ها از سایر شهروندان این جوامع نموده است. گرچه این روند به طور مستمر ادامه داشته اما وقوع حادثه یازده سپتامبر و حوادث متعاقب آن بر اهمیت موضوع افزوده است و به گونه ای تمایزات فرهنگی مسلمانان اروپایی را به انفکاک هویتی سوق داده است. در فضای مبارزه با تروریزم، تلقی ناپسند"خرده فرهنگ آشوب ساز" از اسلام، هویت جویی مسلمانان اروپایی را در پی داشت. گرچه مسلمانان جوامع اروپایی به لحاظ نژادی، اقتصادی و مذهبی تمایزاتی از سایر شهروندان اروپای غربی داشتند اما امواج اسلام هراسی این تفاوت های فرهنگی را به چالش هویتی تبدیل کرده است. مسیله اسلام هراسی که خود را در اشکال طرد و تبعیض و خشونت و پیش داوری و با ریشه های دو گرایش سیاسی متفاوت و نه لزوما متضاد تیومحافظه کاری و لیبرالی، نشان می دهد از اصلی ترین مسایل اروپای امروز است. از سوی دیگر، دولت های اروپایی در مواجهه با چالش هویتی - فرهنگی در کشورهای اروپای غربی، راهکارهای گوناگونی را در نظر گرفته و سیاست های متفاوتی را اتخاذ کرده اند، از آن جمله "اسلام اروپایی" به عنوان راه حلی برای کاهش تنش در جوامع داخلی اروپا پیشنهاد شده است. این مفهوم از طرف گروهی از متفکران مسلمان اروپایی، اسلام شناسان غربی و مسیولین حکومتی ترویج می شود. مولفه مفهومی اصلی "اسلام اروپایی" اسلام شناسان غربی و مسیولین حکومتی ترویج می شود. مولفه مفهومی اصلی " اسلام اروپایی" عبارت است از باز تعریف تفسیری از اسلام که با ارزش های اروپایی در تضاد نباشد. اسلام اروپایی دلالت بر گرایش لیبرال و سکولار از اسلام در اروپا دارد که با ارزش های اروپایی هماهنگی دارد. این تحقیق با تبیین وجوه چالش فرهنگی-هویتی مسلمانان در اروپای غربی، نقطه تمرکز خود را به شناخت و بررسی مفهوم اسلام اروپایی در آثار مکتوب مروجان شناخته شده آن قرار داده است و سپس به نقد و سنجش روایی و کارایی این مفهوم با توجه به واقعیات جاری در اروپای غربی پرداخته است.

چکیده ندارد.

این بررسی با ارائه مختصری از تاریخچه شهر اردبیل و اوضاع اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی آن شروع شده و با ذکر مواردی از "دین عامیانه"، به اهمیت نفوذ آن در بین مردم این دیار پرداخته است . محقق، اهداف تحقیق را در دو بعد "عام"، و "خاص " مطرح کرده و ضرورت تحقیق را با توجه به اهمیت "مردم‌شناختی" موضوع عنوان کرده است . در بخش اول، مبانی نظری تعریف و مفهوم "دین" از دیدگاه علمای مختلف اجتماعی، مذهبی ارائه و با گذری بر تاریخچه دین پژوهشی، "باورهای دینی" به باورهای عامیانه دینی" و "تفکری" تقسیم شده و "خرافات " نیز جزء دین عامیانه محسوب شده است . سپس محقق به بررسی تاریخچه "دین عامیانه" و "خرافات " در جهان و ایران می‌پردازد. در تحلیل "نظریات روانشناختی"، موضوع نظریه‌های ویلیام جیمز، فروید، اسکینر، ژان پیاژه، گوستاویونگ مطرح و "خرافه و دین عامینه" از نظر فردی و روانی بررسی و نقد شده است . در تحلیل "نظریات مردم‌شناختی و جامعه‌شناختی" موضوع نظریه‌های جان وایتنگ ، پیتر ورسلی، ارنس پریچارد، ادوارد تایلور، لوی برول، مالینوفسکی، مانهایم عنوان شده و مکتب کارگردگرایی به عنوان چارچوب نظری موضوع انتخاب و نهایتا، تحلیل "دین عامیانه" با توجه به کارکرد "روانی - اجتماعی" آن بررسی شده است .

پژوهش پیش رو، بر محور مسأله «چیستی طنز منطبق با اهداف و موازین اسلامی» در پی کارکردها و هنجارهای اسلامی طنز در رسانه تلویزیون است که با سوال از مفهوم طنز آغاز می‌شود. ابتدائا درک این مفهوم، مستلزم واژه‌شناسی، تعریف‌شناسی و تبیین کارکردهای آن است و بر این مبنا، تحقیق به دنبال واکاوی معنای صحیح طنز و مشابهات آن، جایگاه آن در هنرها، تعریف دقیق و اَشکال و قالب‌های موجود آن بوده است. برای شناخت عمیقی از طنز، عناصر ذاتی آن از قبیل ماهیت، هدف، کارکرد و درونمایه، نیز مورد کنکاش قرار گرفته که منتج به ارائه تعریف مفهومی جدیدی شده است. نگاه اجتماعی به طنز، ضرورت توجه به کارکردهای آن را در جامعه اثبات می‌کند. با نظری به منابع، می‌توان سه کارکرد انتقاد، سرگرمی و سرکوبگری را در رابطه با مخاطب شناخت و آنها را بعنوان کارکردهای طنز تصویری با کارکردهای رسانه تلویزیون تطبیق داد. کارکردها با پشتوانه نظریه هنجاری منشا شکل‌گیری هنجارهای طنز در رسانه خواهند شد و همین امر، بازشناسی کارکرد و هنجار به همراه ادبیات ارتباطی حول آن دو را در این تحقیق ضروری می‌نماید.تحقیق برای کشف موضع دین اسلام در قبال کارکردهای طنز، به شیوه «موضوع‌شناسی» به بررسی تطبیقی در متون اسلامی دست زده و شواهدی برای این سه کارکرد و ضرورت آن برای جامعه اسلامی به عناوین ادخال سرور، تذکار عیوب و برائت یافته است و نتیجه می‌گیرد که می‌توان این کارکردها را با رعایت چارچوب‌هایی ایجابی و سلبی، در رسانه‌ای با اهداف دینی به کار گرفت. در ادامه، تحقیق ابتدا بر اساس مطالعات مشابه، با استمداد از آیات و روایات، هنجارهای اسلامی‌ای را عنوان و بر اساس آن، قواعد حاکم بر کارکردهای طنز را از متون اسلامی استخراج کرده است. این قواعد، با قرارگیری در دو دسته ایجابی (بایدها) و سلبی (نبایدها) هنجارهای اسلامی طنز را ایجاد می‌کند. سپس با بکارگیری بخشی از هنجارها، به تحلیل انتقادهای سریال تلویزیونی «مرد هزار چهره» پرداخته و پس از بررسی با استفاده از روش تحلیل گفتمان تصویری و تعیین شاخصه‌ها، آن را از نظر موضوعات انتقاد، مطلوب و از نظر کیفیت آنها تا حدی مطلوب ارزیابی کرده است.

امر به معروف و نهی از منکر شرعا وعقلا از مهمترین واجبات و اساسی است که دین اسلام بر آن نهاده شده است ، این دو موضوع از برترین عبادات و کامل ترین طاعات و دری از درهای جهاد و دعوت به سوی حق و راهی برای هدایت خلق و مقاومت در برابر گمراهی و باطل است.با توجه به اهمیت امر به معروف و نهی از منکر قانون گذار نیز در قانون اساسی و قانون راجع به مجازات اسلامی بدان پرداخته و چنین عملی را در شرایطی خاص رافع مسئو لیت جزایی و حقوقی دانسته وهم چنین نقش آنرا به عنوان عامل عدم مسئولیت کیفری و حقوقی و نیز عامل مهم پیشگیری از وقوع جرم مشخص کرده است. انواع پیشگیری های کیفری و غیرکیفری که با توجه به قوانین و عرف جامعه انجام میشود، پیامدها،کارکردهاو آثار مهمی در اجتماع دارد که با انواع شیوه های اجرایی صحیح و درست امر به معروف ونهی از منکر و نهادینه کردن آن در دوره سنی شخصیت پذیری افراد و تآثیرمثبت بر روی وجدان او توسط خانواده ها و گروه صمیمی دوستان که تاثییر چشمگیری بر روی شخص دارند میتوان در آینده،زمانی که فرد در موقعیتی قرار میگیرد که تمام شرایط زمانی و مکانی برای انجام جرم برای او فراهم باشد،از وقوع بسیاری از جرایم جلوگیری نمود. بنابراین با استفاده از قوانین و منابع معتبر و غنی فرهنگ اسلام و جمع آوری آیات و روایات مربوطه در جهت کشف این حقیقت گام بر میداریم تا به تدریج ابعاد مختلف و زمینه اجرایی آن روشن گردد.

چکیده شامل هدف تحقیق، روش تحقیق، طرح تحقیق و یافته‌ها و نتایج تحقیق می‌باشد.موضوع این پژوهش بررسی نحوه تاثیرگذاری امام خمینی(ره) بر جنبش های ضدصهیونیستی اسلام گرا به ویژه حزب الله لبنان و جنبش جهاد اسلامی فلسطین می باشد. و بدین سبب برای تبیین این مسئله از رویکرد نظری جورج هومنز استفاده شده است. تا فهم نسبتا روشنی از رابطه تبادلی حزب الله لبنان و جهاد اسلامی فلسطین با امام خمینی(ره) و اندیشه سیاسی وی حاصل گردد. و از آنجایی که جورج هومنز نظریه پردازی است، که از دریچه جامعه شناسی رفتاری به مطالعه تبادل پرداخته است. این امر در جهت فهم بهتر مولفه های رفتاری این جنبش ها به کار گرفته شده است.تاثیر مولفه های اندیشه ای امام خمینی(ره) ،آرمان رهایی قدس،آزاد سازی اراضی اشغالی لبنان و فلسطین، نابودی صهیونیسم و همچنین اسلام سیاسی و باور انقلابی امام(ره) به تحول سیاسی با بهره گیری از قضایای نظری جورج هومنز که عبارتند از: ارزشمندی، محرک و موفقیت مورد بررسی قرار گرفته اند و تاثیرات رفتاری هریک از مولفه های برآمده از اندیشه امام خمینی(ره) بر رفتار ضد صهیونیستی حزب الله لبنان و جنبش جهاد اسلامی فلسطین در راستای شناخت دلیل رفتار ضدصهیونیستی، انگیزه ایدئولوژیک رفتار ضدصهیونیستی ،عامل اعتماد به نفس و مقوم رفتار ضدصهیونیستی جنبش های اسلام گرا (حزب الله و جهاد اسلامی) مورد توجه و واکاوی قرار گرفته است. و در نهایت نتیجه کلی که مختصرا و در قالب چکیده می توان ابراز داشت، این است که رابطه تبادلی جنبش های ضد صهیونیستی اسلام گرا بالاخص حزب الله لبنان و جنبش جهاد اسلامیفلسطین با رژیم صهیونیستی تابعی از رابطه این جنبش ها با امام و اندیشه سیاسی وی می باشد. چرا که این رابطه تبادلی برآمده از نوع رابطه ای است که مابین امام و رژیم صهیونیستی برقرار بوده است.

این نوشتار در پی نقد و بررسی استنادات قرآنی و روایی آقای مهدی نصیری در کتاب اسلام و تجدد می باشد.ایشان که از مخالفین ارتباط و سازگاری اسلام با تجدد و مدرنیته می باشند در راستای اثبات ادعای خود،بانهایت جانب داری از پیشفرض ذهنی خود به آیات و روایاتی استناد کرده است. در این نوشتار ابتدا مبانی و اصول و روشهای صحیح تفسیر آیات و نقد روایات قید شده و آیات و روایات مورد استناد نصیری، با عرضه به این مبانی، در بوته آزمایش قرار گرفته تا میزان صحت و اعتبار مدعیات ایشان کشف شود. در پایان ابعاد مختلف دیدگاه نصیری آسیب شناسی شده است.

پژوهش حاضر به تحلیل محتوای کتاب های درسی علوم دوره ی ابتدایی بر اساس مولفه های باور معرفت‏شناسی و بررسی روش تدریس معلمان دوره ی ابتدایی پرداخته است. جهت جمع آوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختار یافته و تحلیل محتوای کتاب های درسی علوم دوره ابتدایی استفاده شده است؛ بنابراین روش پژوهش کیفی بوده است .جامعه ی آماری در بخش تحلیل محتوای تمامی کتاب های دوره ی ابتدایی بوده است که از بین آنها کتاب علوم پایه اول تا ششم ابتدایی به دلیل مناسب بودن محتوای آنها با مولفه های باور معرفت شناسی در پژوهش حاضر انتخاب گردید. در بخش مصاحبه نیز جامعه ی آماری شامل کلیه ی معلمان دروس علوم تجربی قائمشهر بوده است که از بین آنها 19 معلم با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی هدفمند انتخاب شدند. داده های حاصل از تحلیل محتوا در بخش کیفی با استفاده از تجزیه و تحلیل استقرایی، مورد تحلیل قرا ر گرفت. داده های حاصل از مصاحبه نیز با استفاده از کدگذاری موضوعی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل محتوا نشان داد که میزان توجه کتاب های علوم به مولفه های باور معرفت شناسی متفاوت است. به این صورت که کتاب علوم اول ابتدایی به بعد منبع و مشاهده بیشترین توجه را داشته است و کتاب های علوم کلیه ی پایه ها به ابعاد منبع، توجیه و قطعیت توجه داشتند و توجه چندانی به بعد قطعیت نداشتند. یافته های حاصل از مصاحبه نیز نشان می دهد که معلمان در آموزش باورهای معرفت شناسی تمایل دارند از روش های دانش آموز محور مانند روش کارگروهی و ایفای نقش استفاده کنند و اعتقاد دارند که به دلیل الگوبرداری دانش آموزان از یکدیگر این روش در مقایسه با سایر روش های تدریس در رشد باورهای معرفت شناسی تاثیرگذارتر است. بنابراین معلمان به ابعاد منبع، توجیه و تکوین از ابعاد معرفت شناسی توجه داشتند و به بعد قطعیت توجه نداشتند.

پژوهش حاضر به تحلیل محتوای کتب درس پیام های آسمان دوره راهنمایی و دین و زندگی دوره متوسطه و بررسی روش تدریس معلمان دینی و عملکرد مربیان پرورشی در رشد دینداری پرداخته است.جهت جمع آوری داده ها از تحلیل محتوا و مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شده است. روش پژوهش کیفی بوده و جامعه آماری در بخش تحلیل محتوا تمامی کتاب های دوره راهنمایی و متوسطه به تعداد 148 بوده است که از بین آنها 6 کتابپیام های آسمان دوره راهنمایی و دین و زندگی متوسطه به دلیل مناسب بودن محتوای آنها با دینداری در پژوهش حاضر انتخاب گردید. مولفه های دینداری شامل شناخت دینی، باور دینی، عاطفه دینی و التزام به وظایف دینی بر اساس شاخص های دینداری انتخاب شدند. در بخش مصاحبه نیز جامعه آماری شامل کلیه معلمان دینی و مربیان پرورشی شهرستان بابلسر بوده است که از بین آنها 10معلم دینی و 8 مربی پرورشی با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی هدفمند انتخاب شدند. داده های حاصل از تحلیل محتوا به شکل کیفی مورد تحلیل قرار گرفت. داده های حاصل از مصاحبه نیز با استفاده از روش استقرایی برحسب وجوه اشتراک و افتراق مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل محتوا نشان داد که میزان توجه کتاب های پیام های آسمان و دین و زندگی به شاخص های دینداری متفاوت است.در خصوص مقایسه شاخص های دینداری در کتاب های پیام های آسمان و دین و زندگی بیشترین توجه به التزام به وظایف دینی و کمترین توجه به شناخت دینی شده است. یافته های حاصل از مصاحبه ها نیز نشان می دهد که معلمان دینی تمایل کمی برای استفاده از روش های فعال دارند و از روش های سنتی مانند روش تدریس توضیحی استفاده کردند و مربیان پرورشی نیز وظایف و فعالیت هایی که از طرف اداره آموزش و پرورش بر آن ها محول شده بود برای رشد دینداری دانش آموزان استفاده کردند.