جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انسان معاصر با وجود پیشرفت های عظیم علمی و تکنولوژیکی ، با مشکلات عدیده ای رو به روست . بسیاری ، مشکلات روحی و روانی انسان را مهم ترین دغدغه ی علم روانشناسی دانسته اند. دیدگاه مادی روانشناسی غرب ، ناکارآمدی این شاخه از علم را در از میان بردن مشکلات روحی انسان ، به اثبات رسانده است .اینک آنچه بیش از پیش رخ می نماید ، تمسک به قوانین پیشرفته و مترقی اسلام و تفکر در ذات باری تعالی ، به عنوان تنها مرجع حل مشکلات روحی و روانی انسان می باشد .در قرآن کریم آیات بسیاری وجود دارد که فطرت وجودی انسان و حالات گوناگون روان او را متذکر شده علل و عوامل انحراف و بیماری ها و همچنین راه های تهذیب و تربیت و درمان روان انسان را نشان داده است.آیاتی که در خصوص روان انسان در قرآن کریم وجود دارند نشانه هایی هستند که انسان برای شناختن خود و خصلت های گوناگونش می تواند از آن ها راهنمایی بجوید و برای دست یابی به روشی درست به منظور تهذیب و تربیت نفس خویش، توسط آیات مزبور ارشاد شود.ما به طور کامل می توانیم به کمک حقایقی که در قرآن درباره انسان و صفات و حالات روانی او آمده است، به ترسیم چهره ای درست از شخصیت انسانی راهنمایی شویم و نیز انگیزه های اصلی محرک رفتار انسان و عواملی را که در هماهنگ کردن شخصیت و تکامل و ایجاد بهداشت روانی او تاثیر به سزایی دارند، بشناسیم تا «روان شناسی قرآن» به صورت هماهنگ و منسجم در اختیار ما قرار گیرد. این پژوهش با استفاده از روش اسنادی کتابخانه ای به منابعی در زمینه ی راهکارهای مبارزه با فشار روانی از دیدگاه قرآن مراجعه کرده و به استخراج پاسخ های سوالات پژوهش اقدام نموده و بعد از طبقه بندی به ارائه ی اطلاعات پرداخته است و در آخر به استنتاج و نتیجه گیری و ارائه ی راهکارها اقدام نموده است. با توجه به نتایج این پژوهش برخی از راه های مقابله با فشار روانی از دید قرآن عبارتند از : بازگشت به فطرت ، توکل ، اعتقاد به قضا و قدر ، نیایش و دعا ، تلقی مرگ به عنوان ادامه مسیر تکامل و ..این تحقیق در پی شرح داد ن و اثباتآن است که قرآن کریم در بسیاری از مشکلات و بیماری های روانی راه پیش گیری را نشان داده است . به عنوان مثال در زمینه مبارزه با استرس ، قرآن به صراحت بیان می دارد که «الا بذکرالله تطمئن القلوب» .

در این پژوهش به بررسی آیات متشابه از دیدگاه علامه طباطبائی و جناب زمخشری پرداخته شده. ابتدا با استخراج نظرات هر دو مفسر در این زمینهکه عمدتا ذیل آیه هفت آل عمران قرار دارد، ملاک آنها را در این باره جسته و دانستیم که آیات متشابه آیاتی است که بیش از یک معنی به دست می دهد مانند آیات ماوراء طبیعت که خارج از محسوسات انسان بوده و در نگاه اول تصور مادی برای آن در ذهن شکل می گیرد که با ارجاع به آیات محکم معنای صحیح و محکم آن از نظر مفسر روشن می شود.علاوه براین علامه طباطبائی آیات منسوخ را نیز جزء آیات متشابه می داند که این دسته از آیات در این نگارش مورد مطالعه قرار نگرفته است.در این پژوهش آیات متشابه ، در دو دسته آیات صفات و افعال خداوندو آیات عالم غیب و معاد گنجانده شده است و پس از بیان نظر مفسرین ، در نهایت مقایسه ای از نظرات دو مفسر به عمل آمده است. در قسمت آیات صفات و افعال خداوند به نوزده مورد و در قسمت آیات عالم غیب و معاد به یازده مورد از آیات متشابه برخوردیم که می توان گفت در این سی دسته حدود صدوشصت آیه مورد بررسی قرار گرفته است.

در این پ‍‍ژوهشتفاوت شیطان با ابلیس، فلسفه آفرینش و ماهیت شیطان، محدوده اختیارات، نحوه عملکرد و فعالیت آن، شیوه‌های وسوسه شیطان و عوامل مصونیت از وسوسه‌های آن بحث شده است که با مراجعه به منابع قرآنی و تفاسیر مربوطه و کتاب مقدس تورات و انجیل و ترجمه تفسیری آنها، مشخص گردید که شیطان موصوف در قرآن، با شیطانی که در تورات و انجیل از آن سخن به میان آمده؛ چه اشتراکات و افتراقاتی با هم دارند. نتیجه‌ای که در پایان حاصل می‌گردد اینکه: شیطان در هر سه کتاب با توصیفات خاص و از جمله: «موجودی شریر، فریبکار و وسوسه‌گر» آمده است. ولی کتاب عهدین، بر خلاف قرآن، آمیخته با خرافات و اعتقادات شرک‌آمیز است.

پژوهش حاضر به توصیف و تحلیل روش‌های تربیت دینی در نوجوانان از دیدگاه اسلام می‌پردازد. دوران کودکی و نوجوانی از مهمترین مراحل، در رشد و تکاملِ شخصیت انسان است، از این‌رو باید به تربیت اسلامی که به پرورش تمام ابعاد شخصیت می‌پردازد مانند پرورش جسم توجه ویژه‌ای داشت. برای این مهم در اسلام راهکارهای مفید و سازنده بسیاری وجود دارد که به فطرت وجودی انسان، چگونه تربیت کردن و به علل و عوامل انحراف و مشکلات پیشرو و همچنین راه‌‌های برطرف کردنش پرداخته شده است. لذا برای دست‌یابی به روش‌های درست به‌ منظور ساختن انسانی مومن باید به دیدگاه اسلام و پیشوایان دین جامه عمل پوشاند.در این گفتار ابتدا به تعریف روش، تربیت، دین، تربیت دینی و نوجوان و معرفی اجمالی مسائل مرتبط با نوجوانان پرداخته شده پس از آن با روش توصیفی ـ تحلیلی به تبیین موانع و مشکلات نوجوانان و بررسی روش‌های تربیت دینی پرداخته شده است.

دو دین اسلام و یهود از ادیان الهی می باشند که در برخی اعتقادات مشترک هستنداز جمله ی این عقاید، خاتمیت است. که در این پژوهش به مقوله ی ( خاتمیت)در اسلام و یهود به شکل تطبیقی در چهار فصل پرداخته شده که بعداز بیان کلیات در فصل اول ، به نبوت وخاتمیت در اسلام در فصل دوم ،و به موازات همین مباحث در فصل سوم به نبوت وخاتمیت دریهود اشاره شده است با این بیان که هر دو دین اولاً حقانیت خود را به ادیان قبلی مستند می کنند و بشارت ظهور خود را در آنها می جویند و ثانیاً به خاتمیت دین خود معتقدند و ادیان بعدی را نمی پذیرند.اما پس از تطبیق خاتمیت در این دو دین به این نتیجه رسیدیم که خاتمیت مطرح شده در اسلام با خاتمیت یهود، هم اشتراکات و هم اختلافاتی داشته که در فصل چهارم نیز به آن پرداخته شده استو مواردی همچون ،اعتقاد هر دو دین به خاتمیت ،کمال دین وابدیت آن وکمال مخاطبان این ادیان از لوازم خاتمیت ذکرشده است . خاتمیت به معنای عدمانقطاع فیض معنوی، از اشتراکاتدر هر دو دین بیان شده و با توجه به مفهوم وسیع نبوت در ایین یهود و رویکرد متفاوت آنها به خاتمیت، به این معنا که یهود خاتمیت را به شریعت نسبت می دهد نه به شخص نبی ،می توان گفت که خاتمیت یهود با خاتمیت اسلام متفاوت است علاوه بر این که عدم وجود امامت بعد ازخاتمیت و تحریف کتب یهودیان بر خلاف مسلمانان می تواند ازموارد وجوه اختلاف خاتمیت در این ادیان باشد .

از منظر قرآن کریم زندگی اسلامی حوزه‌های متعددی دارد، که برخی از آن‌ها به عنوان زیربنا و مبنای زندگی اسلامی هستند، و اصول کلی زندگی اسلامی را تشکیل می‌دهند و برخی دیگر مؤلفه‌ها و رویکردهای عملی، رفتاری، فردی و اجتماعی می‌باشند که نقش عملی و کاربردی در زندگی اسلامی دارند. لذا قرآن کریم به افرادی که این شاخصه‌ها را دارا باشند وعده حیات طیبه داده است. بر همین اساس در جستار پیش رو پس از بررسی مفهوم حیات طیبه و سبک و سیاق زندگی اسلامی رابطه آن دو مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و با توجه به این مهم، رهاوردهای غایی آن بیان گردیده است.

چکیده ‏این پژوهش با طرح ضرورت بررسی جایگاه عدالت دراخلاق سیاسی اسلام ارایه شده و ازآن جا که عدالت دراندیشه ‏سیاسی حضرت علی( علیه السلام) به عنوان زیر بنای مشروعیت بخش یک نظام سیاسی اسلامی مورد تأکید است، از ‏اینرو دراین پژوهش مفهوم عدالت ازمنظر حضرت علی (علیه السلام ) به تعریف از مرحوم علامه طباطبائی آمده ‏است:« عدالت این است هر نیرویی حقّی دارد به حقّ خودبرسد ودرجایی که شایسته است قرار گیرد» واخلاق یکی ‏ازمهم ترین ساحت های دین مبین اسلام که پیامبر اسلام (صلی الله وعلیه وآله ) هدف نهایی از بعثت خود را رسیدن ‏به کرامت های اخلاقی معرفی شده وسیاست در لغت با تدبیر امور جمعی و ریاست بر جمع پیوند یافته است. در ‏بخش دوم به سئوالات پژوهش به صورت تحلیلی پرداخته شده است و درسئوال اول عدالت گام اول دررهبری نظام ‏سیاسی به شمار می رود ودرسئوال دوم عدل چنان سپرمحکمی است که رعایت آن موجب تداوم قدرت و اقتدار نظام ‏سیاسی می گردد و در سئوال سوم: طبق اصل ( 5 و109) قانون اساسی جمهوری اسلامی از ویژگی های رهبر: ‏شجاعت، تدبیر، مدیریت، قدرت کافی و... برشمرده شده و حاکمانی که بارعایت حد تعادل درقوای نفسانی خود ‏بتوانند به فضیلت عدالت نائل آیند وشایستگی های لازم را داشته باشند به عنوان زمامداران نظام سیاسی برگزیده ‏خواهند شد و درسئوال چهارم با استناد به قرآن کریم (حدید:25) هدف از ارسال پیامبران وسفرای آسمانی آشنا ‏ساختن بیشتر مردم با حقّ و اقامه قسط وعدلْ بیان شده است ودرسئوال پنجم، ازاهداف کلی عدالت اقتصادی ازبین ‏بردن فاصله بین اقشار مردم و تقویت حس برادری وحفظ کرامت انسانی توصیه شده است .‏کلمات کلیدی: عدالت، اخلاق، سیاست،

بینامتنیت (intertextuality) از جمله گرایش‌های نقد جدید می‌باشد که به ارتباط و تعامل بین متون می‌پردازد؛ بر اساس این نظریه، هیچ متنی خودبسنده نیست و آثار ادبی در تعامل با یکدیگر می‌باشند. بر طبق این نظریه، متون و گویندگان آن‌ها متأثر از یکدیگر بوده و آگاهانه و یا ناخودآگاه از سرچشمه‌های ادبی و فکری یکدیگر بهره جسته‌اند. این نظریه در حوزه‌ی ادبیات ملل بازتاب و کارکردی غیرقابل انکار دارد؛ چرا که عرصه‌ی ادبیات، نقطه تلاقی افکار و اندیشه‌هاست و شاهکارهای ادبی هر ملتی پیوسته مورد تقلید و تأثر گویندگان و سرایندگان هر دوره است. متون دینی از جمله منابعی است که ادیبان مسلمان از آن بهره‌ی بسیار برده‌اند. قرآن کریم شاخص‌ترین و مهم‌ترین این متون می‌باشد که جنبه‌های ادبی و بلاغی آن در کنار مفاهیم و آموزه‌های اخلاقی آن موجب شده است تا جایگاه ویژه‌ای در میان ادیبان مسلمان بیابد. آنان همواره با سرچشمه‌‌ی زلال قرآن و مفاهیم والای آن مأنوس بوده‌اند و مضامین قرآنی را به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در آثار خود بازتاب داده‌اند؛ از جمله‌ی آنان، شاعر متعهد و برجسته‌ی شیعی، دعبل خزاعی می‌باشد که شعر و زندگی خود را وقف دفاع از اهل بیت پیامبر (ص)، گسترش آرمان‌های تشیع و نشر فرهنگ قرآن و حدیث، با زبان شعر کرد. روابط بینامتنی قرآن کریم با اشعار دعبل به گونه‌ای زیبا و هماهنگ صورت پذیرفته است. این شاعر شهیر شیعه از آیات قرآن و احادیث شریف نبوی در اشعارش بهره‌ی فراوانی برده و ژرفای این تأثیرپذیری لفظی و معنوی در اشعارش کاملاً نمایان است. در واقع شاعر، زبان شعریش را با زبان آراسته‌ی قرآن و أحادیث زینت داده است. شکل بینامتنی اشعار دعبل با قرآن و أحادیث، از نوع بینامتنی مستقیم یا آشکار و روابط میان آن بیش‌تر از نوع نفی جزئی (اجترار) و گاه نفی متوازی (امتصاص) می‌باشد. این جستار به بررسی شعر دعبل خزاعی از منظر روابط بینامتنی می‌پردازد و پس از ارزیابی اشعار وی بر اساس اصول و قواعد این نظریه، بر آن است تا تأثیرپذیری وی از آیات و روایات را تبیین کند.

گروهي مي انديشند كه لزوم پوشيدگي اختصاص به آئين اسلام دارد و براي رهايي از آن بايد آئين هاي ديگر را برگزيد،اثبات اين كهقبل از اسلام نيز موضوع حجابدر ميان بعضي از ملل بسيارجدي و مهم بوده است ضرورت اين تحقيق را مي رساند. هدف از این پژوهش، اثبات وجودحجاب در ادیان توحيدي و ارائه آن به عنوان یکی از اساسی ترین راه حل های بحران اخلاقی نسل حاضر می باشد. با توجّه به آنچه که بیان شد و بانظر به اهمیّت موضوع، این تحقیق تشکیل شده از سه فصل كه فصل اول، اختصاص به مفهوم و پيشينه حجاب در اديان توحيديدارد.فصل دوم، حجاب را از نظر قرآن وتورات و انجيل مورد بررسی قرار می دهد، در پايان، به نتيجه گيري وتطبيق مسئله حجاب در قرآن و كتب عهدين می پردازد. يافته هاي اين تحقيق عبارت است از :1ـ در قرآن به امر حجاب تأكيد شده است و آياتي كه به حجاب زنان پرداخته اند ،علاوه بر اينكه حدود حجاب را مشخص كرده است ،ابعاد مختلف حجاب را در برمي گيرد از جمله حجاب در گفتار ، حجاب دررفتار و حجاب درنگاه مي باشد. 2ـ در تورات و انجيل به مطالبي اشاره شده است كه وجود حجاب و پوشش را درشريعت هاي يهوديت و مسيحيت نشان مي دهد،اگرچه تفاوت هايي در حدود و كيفيت آن با اسلام دارد اما درديگر ابعاد حجاب باهم شباهت دارند وبه طور كلي مي توان گفت مطالبي كه در مورد حجاب در كتب عهدين وقرآن آمده است ،به عفت و پاكدامني پيروان خود تأكيد دارد .

داستان آدم و حوا از دیرباز مورد توجه تمامی ادیان ، گرایش ها و متفکران غیر دینی بوده است . لذا تحقیق در این مورد می تواند بسیاری از سوالات را در مورد حقیقت و هدف خلقت خداوند از نوع بشر پاسخ دهد و در این پژوهش سعی خواهد شد تصویری تقریبا جامع از مساله خلقت آدم و حوا ، شجره ممنوعه، داستان وسوسه ، عصیان و هبوط و توبه آنان ارائه شود و میزان تطبیق این داستان ها را در قرآن و تورات مورد بررسی قرار داده و در پایان هر فصل نتیجه ای از مباحث ذکر شده در آن فصل ارائه خواهد شد .این پایان نامه پژوهشی تطبیقی درباره داستان آدم و حوا در قرآن و تورات است که در 3بخش به قرار ذیل تنظیم خواهد شد: بخش اول كه شامل کلیات پژوهش نظیر تعریف موضوع و اهمیت آن مي گردد . بخش دوم بحث هاي تحقيقي و محتوايي است و شامل 4 فصل است.در بخش سوم نتيجه گيري نهايي بيان مي شود.در فصل اول ابتدا داستان خلقت در كتاب مقدس ، به ترتيب در عهد عتيق و در تلمود بيان شده و سپس داستان خلقت در قرآن بررسي شده و بعد از داستان آدم و حوا و ابعادي چند از زندگاني حضرت آدم ، آيات مرتبط با آدم(ع) بيان گرديده و نكات آيات ذكرشده است .در مرحله بعدي پژوهش جامع ترين آيات درباره آفرينش آدم، تفسير و توضيح آيات، خلقت انسان با نگاه به تفاسير بيان شده است .سپس آفرينش زن در تورات، قرآن و روايات بررسي شده استو درانتها به نتايجي كه از بررسي تطبيقي خلقت آدم و حوا در تورات و قرآن گرفته ايم، پرداخته ايم . فصل دوم مساله درخت ممنوعه و وسوسه آدم و حوا را در تورات و قرآن بررسي مي كند. بعد از پيش گفتار ، مبحث مذكور در توراتو سپس در قرآن بيان شده و در گام بعدي پژوهش آيات قرآن كه مرتبط با موضوع اين فصل است و ابعاد ديگري از زندگي حضرت آدم(ع)بيان گرديده است . در آخر نتايج بررسي تطبيقي شجره ممنوعه و وسوسه آدم و حوا ذكر شده است . در فصل سوم هبوط و توبه آدم و حوا در تورات و قرآن مورد بررسي واقع شده است. در اين فصل ابتدا هبوط از نظر لغت وعهد و ميثاق خداوند با آدم در تورات و قرآن بيان شده،سپس آثار نافرماني در تورات و قرآن كه عبارتند از آشكار شدن عورات و هبوط مورد بحث واقع شده است . در گام بعدي پژوهش مخاطبان هبوط در قرآن، تكرار هبوط در سوره بقره، توبه در تورات و قرآن، گفتگوي جبرئيل با آدم ، چگونگي توبه آدم و كلمات القا شده برآن حضرت مباحثي هستند كه به آن هاپرداخته ايم.نتيجه گيري از بررسي تطبيقي همان گونه كه در فصول قبل ذكر شد مرحله آخر اين فصل است . در فصل چهارم به مساله عصمت آدم پرداخته ايم . لزوم عصمت انبياء از نظر عقل واز نظر قرآن در اين فصل مورد بحث واقع شده است . سپس به مسائل ناسازگاري ظاهري اوصاف آدم در قرآن، مفهوم عصمت و عصيان ، توجيه هاي تعارض زدا و نقد آن ها در 6 مبحث پرداخته ايم .رابطه عصمت و لغزش ، جمله ي« ظلمنا انفسنا»، توبه و لفظ غفران در رابطه با حضرت آدم(ع)، فرق نافرماني ابليس و آدم و عصمت در دين يهود، مباحثي است كه مورد بررسي واقع شده است . در پايان نكته ها و پيام ها و سپس نتيجه گيري بيان شده است . در پايان اين پژوهش در بخش سوم مسائلي نظير خلافت حضرت آدم،قلمروي خلافت ايشان،زوج بودن در داستان آفرينش و..از جمله وجوه مشترك و مواردي مثل ملاك خلافت، فلسفه خلقت آدم، چگونگي خداوند و.. از جمله اختلافات به دست آمده در اين پژوهش است كه در نتيجه گيري كلي بيان شده اند.