جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جهت مشاهده فیلم مناظره در آپارات به آدرس داده شده مراجعه کنید.

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن میلانی از جمله روحانیونی است که ورود عرفان و فلسفه را در فکر اسلامی بر نمی‌تابد و آن‌ را جز گمراهی نمی‌داند. وی مولانا جلال‌الدین بلخی را شخصیتی معرفی می‌کند که افراد بیگانه، او را به فرهنگ اسلامی وارد کرده‌اند و به‌واسطه‌ی آن، فکر انحرافی را در دین ترویج می‌دهند. میلانی در این مصاحبه، علاوه بر این‌که انتقادات تندی بر ملای رومی و شمس تبریزی عنوان می‌کند، بر داعیه‌داران فلسفه و عرفان نیز خرده وارد می‌آورد. ایشان، تیغ تند انتقادات خود را به جانب مرحوم علامه طباطبایی و حسن زاده آملی نیز نشانه می‌رود. دیدگاه وی نسبت به مولوی و نگاه عرفانی را در این گفت‌وگو می‌خوانید.

ضدیت با فلسفه و فلسفه‌گرایی یکی از جریان‌هایی است که گاهی با قوت و گاهی با ضعف در حوزه علمیه وجود داشته است. استاد شیخ حسن میلانی از نمایندگان این جریان فکری است که با انرژی تمام در محافل بحث و مناظره شرکت می‌کند؛ حتی گاهی حضور او در برخی از جلسات و طرح پرسش از جانب او جلسات را به تنش کشانده است. در این گفت‌وگو نیز فلسفه را با صراحت به نقد می‌کشد و ابایی ندارد که از بزرگانی نام ببرد و اندیشه آنها را نقد کند، حتی خوانش‌های متفاوتی از تاریخ معاصر دارد. این استاد حوزه علمیه متولد نیشابور است و پس از طی دوره مقدمات، دوره سطح را از محضر آقایان آیات پایانی، اعتمادی، ستوده، مدرس افغانی، اشتهاردی، حجتی زاده، کافی اصفهانی، مروج الشریعه، سبط الشیخ و… بهره برده است. در درس‌های خارج حضرات، آیت‌ﷲ وحید خراسانی، آیت‌ﷲ بهجت، آیت‌ﷲ شیخ هاشم آملی، آیت‌ﷲ اسماعیل پور شرکت کرده است. علاوه بر دروس فقه و اصول و کلام، اهتمام جدی و دائمی به تدریس و مباحثه کتب عقاید و معارف و متون مکتب وحی کرده است. از ایشان کتاب‌های متعددی نیز منتشر شده است که عمده آنها در نقد فلسفه و عرفان بوده است.

مقاله حاضر بر اساس منابع دست اوّل مکتب تفکیک که پیروان آن غالباً آن ها را از دسترس محققان دور نگه می‌دارند، اثبات می‌کند که مبانی مکتب تفکیک که داعیه مخالفت با فلسفه و عرفان دارد، دقیقاً همان مبانی مکتب فلسفه و عرفان است، و ایشان در مطالبی مانند «نفی معنای حقیقی خلقت» و «وحدت وجود و یکی بودن خالق و مخلوق» و «نفی تعقّل و تفکّر و روی آوردن به کشف و شهودهای صوفیانه» و «سوفسطایی‌گری و نفی هر واقعیّتی غیر از وجدان و شهودهای درونی» و سایر مطالب اساسی عقیدتی، کاملاً هم نوا با همان فلسفه و عرفانی هستند که خیال می‌کنند با آن مخالفند.

این شماره مجله سمات باعنوان دفتر ویژه به مکتب تفکیک پرداخته و حاوی مطالب زیر است: 1- مکتب تفکیک و تمایزات آن با فلسفه و عرفان - گفتگو با آیت الله سید جعفر سیدان 2- مساله شناخت خداوند - آیت الله میرزا مهدی اصفهانی 3- در بیان جدایی طریق قرآن و اهل بیت علیهم السلام از طریق فلاسفه و عرفا - آیت الله حاج شیخ مجتبی قزوینی 4- ملاحظاتی پیرامون مکتب تفکیک - حسن میلانی

كتاب حاضر دارای هشت فصل است؛ فصل اول در دوازده اصل به بررسی اركان شناخت صحيح آفريدگار و آفريدگان و فصل دوم «آفرينش و خلقت، نه تطور و صدور» به مطالبی مانند؛ تباين ملاك خلقت، فلسفه و عرفان جدايی و تباين خالق و خلق را انكار می‌كند و ... می‌پردازد. فصل سوم «شناخت توحيد براساس وحی و برهان، نه فلسفه و عرفان» به بررسی وحدت موهوم، اشتباه معرفت بشری در شناخت معنای توحيد، اوهام پيرامون معنای وحدت خداوند و نقد برهان فلسفی اثبات واجب‌الوجود پرداخته است. «ادعای نابجای ادراك كنه ذات خداوند» عنوان فصل چهارم است كه شامل مباحث؛ شناخت مخلوقات تنها راه شناخت خداوند، فراترين درجه معرفت خداوند و فلسفه و عرفان خداوند را شبيه خلق بلكه عين وجود آن می‌داند می‌شود. فصل پنجم «افسانه وجود مجردات» به انگيزه اهل فلسفه در اعتقاد به وجود عالم مجردات، كلمات اهل فلسفه پيرامون عالم مجردات، نادرستی اعتقاد به تولد عقول مجرده از ذات متعالی خداوند و ... می‌پردازد. فصل ششم «فراتر از زمان و مكان» به خدای فلسفه و عرفان در گستره زمان و مكان، فصل هفتم«ديدن خداوند! هرگز!» به دين خداوند در پندار فيلسوفان و عارفان و فصل هشتم «انديشه‌های زمينی، يا درس‌های آسمانی» به امام(ع) امام است، نه فيلسوف پرداخته است. در مقدمه كتاب آمده است؛ شناخت به سزای مسائل مبدأ و معاد براساس وحی و برهان، والاترين هدف جويندگان سعادت ابدی و ابديت سعادت است؛ در اين كتاب با توضيحی پيرامون پايه‌های شناخت صحيح خداوند، به نمونه‌هايی از تعاليم مدرسه وحی و برهان در مقابل پرداخته‌های انديشه كاوان مسلك‌های معرفت بشری پرداخته شده است. نويسنده در اين كتاب به بررسی تطبيقی آموزه‌های مكتب وحی، با ساير آرا و نظريات معرفتی پرداخته است كه ادعای يكسان بودن رجوع به معلم عرشی و فرشی در اقامه برهان عقلی خلاف تجربه روشن و آشكار است، و با نصوص قطعی نيز سرسازش ندارد. نويسنده در اين كتاب سعی كرده است استدلالات عقلی كامل و تمام باشد و استشهاد به نصوص مكتب وحی هرگز جنبه تعبدی ندارد.