جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوعی که در این نوشتار مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته شده اندیشه های کلامی زید بن علی بن الحسین (علیهما السلام) در منابع مختلف شیعه، اهل تسنن, زیدیه وآثار منسوب به زید است. این مجموع? علمی تحقیقی بر آن است تا با انعکاس دیدگاه ها و باورهای کلامی زید از منابع پیش گفته، نظریه ها و اندیشه های ادعا شده در مورد زید را گرد آوری و بررسی کرده, زمینه را برای بررسی صحت و سقم این مدعیات فراهم سازد. با گردآوری چنین مجموعه اندیشه هایی از زید بن علی (علیه السلام)، می توان اصالت و یا عدم اصالت اندیشه های فرقه زیدیه و حتی برخی از اندیشه های شیعه و اهل سنت را مورد واکاوی قرار داد و در مورد اعتقادات و اندیشه های خود زید بازنگری مجدد نمود. برای پیش برد چنین هدفی، یعنی ارائه اندیشه های زید، آشنایی بیشتر با شخصیت فردی، علمی و اجتماعی زید و هم چنین آشنایی اجمالی با اوضاع جامعه در عصر زید قابل و لازم بررسی است؛ به خصوص که زید شخصیتی شهیر به لحاظ علمی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی بود و به علت انتساب به اهل بیت علیهم السلام مورد توجه خاص کثیری از مسلمانان من جمله مردم عراق بود. شخصیت های مهمی که هم عصر یا نزدیک به عصر حیات زید بودند و نیز قیام های شیعیان در آن دوران بر اهمیت و حساسیت دوران شکل گیری اندیشه های زید و حرکات سیاسی اجتماعی او می افزاید. با توجه به بعضی از قرائن تاریخی و روایی می توان ادعا نمود که زید در تشخیص مصادیق امامان و بعضی از مقامات امام با تردید و جهل مواجه می شود، ولی روی هم رفته او برای اهل بیت پیامبر (صلوات الله علیهم) جایگاه ویژه ای معتقد است و در منابع شیعی و بیشتر در آثار او مشاهده می شود که او به منصوص بودن, افتراض طاعت برای امام, عصمت بعضی از امامان و مقام اصطفای الهی برای امام وبرائت از دشمنان اهل بیت علیهم السلام معتقد است به خلاف آن چه که منابع اهل سنت درمورد او ادعا کرده اند. قرائن زیادی که از منابع شیعی، زیدی و آثار زید استخراج شده ، نشان می دهد که شخصیت اعتقادی زید در این منابع، با شخصیت اعتقادی او در منابع اهل سنت، اختلاف اساسی دارد و چنین اختلافی در مقایسه با منابع شیعی و زیدی کمتر به چشم می خورد. تقریبا همه منابع در این امر با هم مشترکند که زید با اندیشه های مرجئ? زمان خود, جبریه, مفوضه و خوارج، علی رغم ارتباط با آن ها کاملا مخالف است. برخی منابع ادعا دارند که بعضی از اندیشه های کلامی زید مثل امر به معروف و نهی از منکر و یا اعتقاد به امامت مفضول، با عقاید معتزله هم خوانی دارد و لذا در تأثیر و تأثرات بین او و اهل اعتزال اقوال مختلفی نقل شده است. همین مسأله در مورد بعضی از آراء فقهی او و تعاملات او با امثال ابوحنیفه مطرح است.

چکیده ندارد.