جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تورات که در لغت به معنای شریعت وقانون به کار رفته همان کتاب مقدس یهودیان، وانجیل در لغت به معنای مژده و کتاب مقدس مسیحیان می باشد، که در قرآن مجید به احترام و به عنوان کتب آسمانی از سوی خداوند، ذکر گردیده است و ایمان به آن دو لازم شمرده شده است. برابر آیات قرآن، تورات دارای اوصاف مشترکی با قرآن مجید، همانند «نور، هدی، رحمه، کتاب، فرقان، ذکر، ضیاء، بصائر، تفصیل کل شیء و نزول یافته از سوی خداوند متعال» است؛ همچنین تمایزات و امتیازات قابل توجهی قرآن کریم با آن دوکتاب آسمانی دارد که از آن جمله نزول تورات و انجیل به صورت دفعی و نزول قرآن به صورت دفعی وتدریجی، بوده است. قرآن مجید معجزه ی جاودانه است که برای همه ی جهانیان تا قیامت حجت است و بر کتب آسمانی دیگر مهیمن است؛ در حالیکه تورات وانجیل، معجزه ی حضرت موسی وعیسی نبوده و تنها به صورت الواح یا نزول دفعی نازل شده است. قرآن مجید، از هر گونه تحریف و تغییر و تبدیلی مصون است؛ اما تورات وانجیل، در طول زمان دستخوش تحریفات فراوانی قرار گرفته است.

قیام امام حسین (ع) در طول تاریخ، اسوه و الگوی تمام قیام ها و فریادهای حق طلبانه و عدالت خواهانه بودن است. این قیام، تبلور حس خداپرستی، خداخواهی و پیاده کردن اوامر و تکالیف الهی و مبارزه با منکرات می باشد.هر چند در این راه امام حسین (ع) مأموریت یافته بود و برای رسالت خویش آماده سفر شد ولی حضور یاران خاص و خانواده اش قیام ایشان را جاودانه تر کرد.قیام حضرت مهدی (عج) جلوه ی دیگری از قیام امام حسین (ع) است و با همان انگیزه و اهداف می باشد. در همین راستا منتظران واقعی امام زمان (عج) باید با بررسی ابعاد قیام امام حسین (ع) و الگوپذیری از راه و روش یارا و خانواده ی امام (ع)، زمینه ی ظهور منجی موعود را مهیا سازند و در راه این رسالت بزرگ ائمه اطهار (ع) ثمر بخش باشند. منتظران با شناخت و معرفت امام از طریق پیراستگی از بدی ها و یا آراستگی به خوبی ها، پیوند با مقام ولایت، کسب آمادگی برای ظهور حجت حق، ارتباط با فقها و مراجع تقلید، دعا برای تعجیل فرج، بزرگداشت یاد امام و غیره، می کوشند تا نقش سعادت آفرین انتظار را همراه با پایداری و شکیبایی بارز کنند.

معاد از اصلی ترین بحث‌های مطرح شده در قرآن است. آیات بسیاری از این کتاب مقدس به امر معاد و مطالب مربوط به آن اختصاص دارد.به طوری‌که بیش از یک سوم آیات قرآن در مورد مسائل مربوط به معاد است. از شیوه های قرآن برای مطرح کردن مسائل قیامت، آوردن آیاتی است که موجب تشویق و ترغیب افراد برای رسیدن به درجات عالی بهشت و در مقابل آن انذار افراد، برای خودداری از انجام اعمال ناپسند و جلوگیری از رسیدن افراد، به درکات دوزخ است .در قرآن بسیاری از آیات مطرح شده مربوط به اوضاع و احوال بهشتیان و جهنمیان و وصف بهشت و جهنم است. همچنین برای بهشتیان درجات متفاوتی ذکر شده است و معیار رسیدن به این درجات، داشتن ایمان و عمل صالح است، در مقابل، برای جهنم نیز درکات متفاوتی ذکر شده است، که وجود رذایل اخلاقی و اعمال بد،موجب تقسیم بندی مجرمان در طبقات مختلف جهنم می‌شود.در یک تقسیم بندیمی توان مراتب بهشت و جهنم را به دو دسته تقسیم کرد: 1- مراتبی که در قرآن و روایات مستقیماً در مورد آن صحبت شده است.2- مراتبی که فقط اشاراتی در قرآن و روایات نسبت به آن‌ها شده است‌ و این مراتب در بین درجات بهشت و طبقات جهنم جای دارند. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و وصف مراتب بهشتی و درکاتی که برای جهنم در قرآن و روایات ذکر شده است،می‌باشد. البته ذکر این نکته لازم است که محوریت با مراتبی است که در قرآن و روایات مستقیماً در مورد آن صحبت شده است.در این پژوهش سعی شده است تا اوصافی که در مورد مراتب بهشت و جهنم در قرآن و روایات بیان شده است، مورد بررسی قرار گیرد. خداوند بخش مهمی از وقایع قیامت را در قالب آیات بهشتی و دوزخی بیان کرده است با تجزیه و تحلیل این آیات می توان به دید‌ بهتر و وسیع‌تری در مورد مراتب بهشت و جهنم دست یافت. این پژوهش از نوع پژوهش‌های بنیادی است و به روش شناسایی آیات و فقه‌الشناسی احادیث با استفاده از متون تفسیری و روایی به وصف مراتب بهشت و جهنم پرداخته است.

«زیارت جامعه کبیره» هم از همان آموزه‌های توحیدی است که توأم با «توحید»، «امامت» را هم بیان می‌نماید که این خود نشان از ارتباط و پیوستگی «توحید» و «امامت» است که در مقابل آن، برخی از افرادی که در معرفت ائمه: راه اعتدال نپیموده‌اند در تلاشند تا انفصال بین این دو مهم را در قالب غلو در این متن زیارتی مطرح کنند و حتی سعی دارند که «توحید» و «امامت» را در مقابل هم قرار دهند، به گونه‌ای که «امامت» را به صورت مستقل و در حد الوهیت دانسته‌اند. در حالی که احادیث ائمه معصومین:درباره «توحید»، مُعرِّف اُلوهیت، یکتایی، خالقیت، مدبّر بودن، مالکیت و ولایت خداوند، بر تمام هستی می‌باشد. هر چند تا کنون شروح بسیاری بر این زیارت‌نامه نگاشته شده است، ولی هدف از این پژوهش رد شبهه‌ی غلو آمیز بودن متن زیارت جامعه کبیره است که تلاش شده است با توجه به عبارات خود متن زیارت جامعه کبیره ثابت شود که اولویت با توحید بوده و هیچ یک از شئون ائمه: به صورت مستقل و بدون اذن الهی مد نظر نمی‌باشد. و عدم وجود هرگونه غلو در این زیارت و بلکه ارتباط و پیوستگی بین توحید و امامت در آن ثابت گردید. این پژوهش از نوع پژوهش‌های بنیادی است و در آن به روش توصیفی و تحلیل محتوا، با توجه به آیات قرآن کریم و متن زیارتی جامعه و احادیث ائمه:به بیان عبارات توحیدی و پاسخ به شبهات پرداخته شده است.

قرآن کریم اقیانوسی بیکران و سرشار از علوم و معارف ناب بی حد و حصری است که همانند آن را نمی-توان یافت. از جمله مباحثی که این کتاب الهی در لابلای آیات خود به صراحت از آن سخن گفته ‌بحث از انسان، عوالم وجودی و موت و حیات اوست، در این رابطه آیات بسیاری وجود‌ دارد که ویژگی‌ها و حالات وجوی انسان را از آغاز تا انجام مورد بررسی قرار داده‌ است. قرآن کریم چهار دوره‌ی وجودی را برای انسان در دو حالت «موت» و «حیات» مطرح می‌کند. از این رو سیر و حرکت انسان با حالت موت، از عالم ذر شروع و پس از گذر از حیات دنیوی و موت برزخی در دوره آخرت با محشور شدن وی خاتمه می‌یابد. البته اولیای الهی و مقتولان فی سبیل الله استثنا بوده و در برزخ نیز زنده هستند. انسان‌ها در عالم ذر پس از کسب معرفت الهی و بهره مندی از شعور و عقل و اختیار، و تعلق روح هر بدنی به آن، به خالقیت و ربوبیت خدای متعال پی برده‌اند. در این دوره خداوند از تک تک آنان عهد و میثاق گرفته تا حجت را بر آنان تمام کرده و راه‌های عذر و بهانه‌ را بر آنان ببندد، سپس امانتی عظیم را که همان ولایت الهیه است، بر عهده آنان گذاشته است. با ورود انسان به عالم دنیا که از میان این دوران‌ها، مهم‌ترین دوره‌ی وجودی انسان است سعادت یا شقاوت ابدی وی به اختیار و انتخاب خود رقم می خورد. همزمان با فرا رسیدن مرگ آدمی و توفی نفوس آنان توسط ملائکه، انسان‌ها به استثنای اولیا و شهدای فی سبیل الله به حالت موت می‌روند و تا برپایی قیامت در آن عالم به سر برده و از لذایذ یا آلام آن بهره‌مند خواهند شد. نهایتا با شروع قیامت، ابدان انسان‌ها به صورت رشد جنینی در دل خاک و روی همین زمین، بازسازی شده و پس از پیوستن به روح به سزای اعمال صالح و طالح خود خواهند رسید. از آیات قرآن کریم چنین بر می‌آید که افراد بشری پس از حساب و کتاب و طی مسیری، به سوی بهشت و جهنم که در خارج از زمین قرار دارد رانده خواهند شد. در این پژوهش هر یک از عوالم وجودی انسان با تکیه بر آیات قرآن کریم بصورت مجزا و جداگانه بررسی می‌شود.

مفهوم امانت یکی از مفاهیم اخلاقی مطرح شده در قرآن و روایات معصومین(ع) است که بخشی از اصول و قوانین رفتار افراد را در زندگی فردی و اجتماعی بیان میکند. مفسرین، مصادیق متعددی برای امانت مطرح شده در آیات قرآن بیان کردهاند از جمله دین الهی و اموال مردم. آیه 72سوره احزاب، یکی از آیات مهم و مشکل قرآن است که مفسرین در تفسیر مفاهیم مطرح شده در آن نظرات گوناگونی بیان نمودهاند. عرفا، عشق، معرفت، فیض الهی، اسرار حق، عهد الست، لطیفه انسانی و فلاسفه، عقل، خلافت انسانی، ولایت الهیه، استکمال در درجات وجود و رسیدن به فناء فی الله را از جمله مصادیق امانت الهی عرضه شده به انسان در این آیه دانستهاند. مفسرین اقوال متععدی در تفسیرمفاهیم عرضه، حامل امانت، حمل امانت، ابای آسمانها و زمین و کوهها، ظلوم و جهول و ...بیان نمودهاند. از منظر دانش معناشناسی دارای میدان معناشناختی ویژهای است. معنای اصلی آن امنیت و آرامش خاطر است و به عین خارجی که امنیت بدان تعلق میگیرد اطلاق میشود. این مفهوم، در فرهنگ اسلامی، توسعه معنایی یافته و بر امور غیر مادی نیز به کار میرود. مفهوم امانت با مفاهیم ایمان، عهد، رعایت و صدق دارای رابطه همنشینی بوده و با مفاهیم ایمان، عمل صالح، اخلاق و عهد دارای رابطه دوسویه جزءواژگی و شمول معنایی است. همچنین این مفهوم با مفاهیم خیانت و کذب در تقابل معنایی است. امانتداری در فرهنگ اسلامی مفهوم وسیعی است که در نسبت با خدا، پیامبر(ص)، خویشتن، دیگران شامل عموم افراد به شکل عام و خانواده به شکل خاص و در نسبت با طبیعت و حیوانات مطرح میشود که چگونگی امانتداری در رابطه با هرکدام متفاوت است. امانتداری و خیانت در امانت، هرکدام دارای آثار و پیامدهایی در زندگی فردی و اجتماعی انسان است. روش به کار گرفته شده در این پایاننامه، تحلیل محتوای متون منابع اسلامی است.

در مقدمه بحث معاد وبرزخ باید گفت که مسأله معاد و برزخ از مسائلی است که انبیاء بعد از دعوت به توحید، مردم را به آن فرا خوانده اند و آن را لازمه ی ایمان به خداوند دانسته اند. در قرآن کریم و در سنت پیامبر اکرم و ائمه این مسئله مطرح شده است و عقل برای شناخت آن متمسک به قرآن و سنت شده است و همه ی اندیشمندان به وجود آن اعتقاد دارند .ااما در مورد پیشینه ی این بحث باید گفت در کتاب های تفسیر و مقالات مستقل وجود دارد امتیاز این بحث ارائه ی آن از دیدگاه ملاصدرای شیرازی و عبد الکریم هوازن قشیری است . یکی به عنوان فیلسوف و عارف شیعی مذهب و دیگری عارفی سنی مسلک می باشد. هدف این مباحث تبیین جهان برزخ و ویژگی های آن از نظر این دو اندیشمند است . نوع تحقیق بنیادی و روش آن تحلیل محتواست و سپس بیان آراء این دو مفسر و تحلیل و نقد آن هاست. و برخی از نتایج تحقیق عبارت اند از : معنای لغوی برزخ و اصطلاحی آن، بیان دلایل قرآنی و روایی در وجود عالم برزخ، ذکر آثار تربیتی اعتقاد به این جهان برای کسانی که آن را با اعتقاد کامل بپذیرند و ذکر برخی ویژگی های دیگر این عالم.

مناجات رابطه انسان با خدای مهربان است. یاد معبود حقیقی دل مناجی را آرامش و اطمینان می‌بخشد. مناجات خمسه‌عشر سید الساجدین (ع) مجموعه مناجاتی است که انسان مومن در هر موقعیت روحی می‌تواند به یکی از آن‌ها مراجعه نماید و با زمزمه‌ی آن آرامش را در قلب خود احساس کند. تحقیق حاضر با عنوان بررسی ویژگی‌های قلب در مناجات خمسه‌عشر، ضمن مفهوم شناسی قلب در قرآن و روایات، ویژگی‌های مثبت قلب را در مناجات خمسه‌عشر مورد بررسی قرار داده است. از جمله‌ی این ویژگی‌ها: خوف و رجا، قبض و بسط، ایمان و اطمینان، ذکر و الهام و حبّ قلبی را یاد کرده و آثار و عوامل ایجاد آن را بیان داشته است. همچنین از ویژگی‌های منفی قلب در مناجات خمسه‌عشر، این موارد ذکر شده است: موت، قساوت، رَین، طبع، ختم و حجاب و در ادامه نیز به بررسی عوامل ایجاد این صفات منفی قلبی و آثار آن‌ها و راه رفع آن‌ها پرداخته است. قلبی که به خداو آیات کتابش مومن گشته به حقایقی که در زندگی جنبه کاربردی مثبت دارد روی می‌آورد و صاحبش را با کمک فرهنگ الهی به سوی قرب و لقاء سوق می‌دهد و به جانب رضایت حق می‌برد، شایسته عرش الرحمان می‌باشد. اما بالعکس قلبی که به این موارد پشت کرده باشد در واقع درهای رحمت الهی را بر روی خود بسته و شقاوت خود را اختیار نموده است.

از آغاز تاکنون، تاریخ شاهد ظهور وجدان‌های پاک و بیدار انسان‌های برگزیده بوده که بیدار کردن وجدان‌های خفته از بستر جهل و نادانی را بر عهده داشته‌اند تا از این رهگذر آنان را به سوی خداوند یکتا رهنمون سازند. بدون تردید شناخت سبک زندگی و صفات برجست? این انسان‌های برگزیده، زمینه را برای رشد و تعالی انسانیت هموار می‌سازد.حضرت نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و محمد علیهم السلام، از مصادیق بارز و آشکار برگزیدگان الهی هستند که بیشتر از سایر وجدان‌های پاک در قرآن معرفی شده‌اند. دست? دیگری از این برگزیدگان الهی در عین جلالت و عظمتی که دارند در قرآن کریم از آنان به صراحت نام برده نشده ولی به صورت نشانی و یا بیان مشخصات و گاه در لفافه عبارات به عظمت یاد شده‌اند؛ این گروه دوم همان اهل بیت عصمت و طهارت هستند.

وحدت میان امت قرآن؛ بلکه میان مسلمانان با اهل کتاب در قبال مشرکان، از مهم‌ترین مسائل مورد توجه اسلام؛ بلکه سایر ادیان می‌باشد. این مسئله نه تنها در زمان پیامبر(ص) و ائمه(ع)، مورد تأکید بوده؛ بلکه با توجه به اوضاع کنونی جهان اسلام، از ضروری‌ترین مباحث پیش رو بوده است. اگر چه عواملی مانند توحید، اسلام، قرآن، پیامبر(ص) و... از محورهای وحدت هستند؛ اما در طول تاریخ عوامل بسیاری که به نظر می‌رسد مهم‌ترین آنها در عصر حاضر، لعن و برائت مسلمانان نسبت به یکدیگر باشد، از این امر ممانعت کرده است. برائت، از زمان ادیان پیشین آغاز شده است و طبق بیان قرآن کریم، به منظور نهی از تولی و سلطه کفار بواسطه شرک آنها، باید از مشرکان، رفتار و معبودان آنان، بیزاری بجوییم. در روایات ائمه(ع) نیز بر برائت شیعیان از دشمنان، سفارش شده؛ حتی در چند روایت محدوده برائت علنی از خلفا بیان شده که به دلیل ضعف سند، توجه به سیره اهل بیت و اصل تقیه قابل نقد و رد است. اما این به معنای پرهیز شیعیان از تبری نمی‌باشد؛ بلکه در جمع میان روایات تبری و پرهیز از برائت تصریحی و جواز این عمل باید گفت: مراد از تبری، انزجار قلبی است، نه تبری در گفتار و عمل به شکل علنی، همچنین برائت باید با پرهیز از تهمت و افترا و توهین و دشنام همراه باشد که نه منجر به تفرقه و دوری از وحدت شود و نه جان شیعیان را به خطر بیاندازد. عامل دیگر ایجاد تفرقه، لعن است که طبق قرآن مختص اسلام نبوده و در زمان انبیاء پیشین هم وجود داشته و در اسلام اولین بار توسط شخص پیامبر(ص) و سپس توسط صحابه بیان شده است. این امر با وجود دلایلی مانند کفر، تهمت، نفاق، شرک، ظلم و... مجاز شده است. در عین حال برخی از علما و فقهای شیعه با استناد به برخی از آیات قرآن و روایات، لعن بر مخالفان مذهب و بالطبع آن لعن علنی و تصریحی خلفا را جایز شمرده‌اند. این دیدگاه با قرآن، با سیره ائمه(ع) بویژه حضرت امیرالمومنین علی(ع)، نحوه تعامل علمای اهل سنت با ائمه(ع)، روایاتی که به تقیه و رازداری دعوت می‌کند و مهم تر از همه با یکی از والاتریناهداف ائمه(ع) که حفظ وحدت اسلامی بوده، تعارض دارد. حتی در صورت وجود چنین روایاتی که با هیچ یک از موارد فوق در تعارض نباشد، باید گفت: آغازگر لعن شیعه نبوده و آنها تنها در مقام تقابل این عمل را انجام داده‌اند؛ زیرا به گواه تاریخ معاویه شروع این عمل را رقم زده است. حتی در صورت شروع این عمل از جانب شیعه، از ناحیه شیعیان راستین نبوده است.