جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جهانى شدن در منطقه خاورمیانه با به چالش کشیدن هویت های ایدئولوژیک (حاکم) و تک گفتار، نیاز به هویت و معنا را تشدید کرده است. بنیادگرایى، یکى از پاسخ هایى است که به این نیاز داده شده است. آن ها با گزینش معنا و انحصارى کردن آن، انرژى خود را صرف به کار بستن معانى و ویژگى هاى برگزیده مى کنند. بازسازى معنا توسط گروه های بنیادگرا، با تکیه بر مفاهیم جمعى همچون مذهب، جهاد، شریعت، خانواده و اجتماع صورت مى پذیرد. این جماعت ها، هویت هایى را مى سازند که کارکردشان ایجاد انسجام و حمایت از افراد در برابر دنیاى به ظاهر خصمانه بیرونى است. بر این پایه به نظر مى رسد بتوان گسترش هویت بنیادگرا در خاورمیانه به خصوص عربستان، عراق و سوریه و در دنیاى نوین را برآیند شتابان جهانى شدن دانست.

رادیو به عنوان یک رسانه متقدم در سپهر رسانه ای، نقش پررنگ و حیاتی در تعامل و ارتباط با مخاطبان خود دارد. با توجه به تعدد و تکثر رسانه ها هنوز رادیو مخاطبان پایدار و وفادار خود را دارد و از این روسیاست گذارن، مولفین و به طور اخص تهیه کنندگان، وظیفه ی خطیر و حساسی در برابر این مخاطبین دارند.نمایش رادیویی، به عنوان یکی از قالب های ممتاز و پرطرفدار برنامه سازی در رادیو نقش قابل توجهی در استحکام بخشیدن به رابطه ی دو سویه تهیه کنندگان و شنوندگان خود دارد. در نمایش رادیویی عناصر چهارگانه (کلام، موسیقی، افکت و سکوت)؛ نقش دراماتیک و کنش مندی پیدا می کنند و تهیه کننده و برنامه سازی، در ساخت و تولید نمایش رادیویی موفق تر است که شناخت و بینش عمیقی نسبت به این عناصر معنا ساز داشته باشد. آشنایی و شناخت با نظریات روز دنیا و استفاده کاربردی از این نظریات به شناخت هر چه بیشتر تهیه کنندگان، برای هرچه بهتر تولید کردن برنامه هایشان مثمرثمر می باشد.نشانه شناسی به عنوان یک علم میان رشته ای، با گسترده ی وسیع مقولات خود، در ارتباط و شناخت تهیه کنندگان از عناصر چهارگانه رادیو و کاربرد معناساز و نشانه شناختی آنها و استفاده مطلوب و اصولی از این عناصر، برای ارتباط مطلوب تر با مخاطب نمایش های رادیویی، مطلوب به فایده می باشد. ورود به این بحث می تواند خلع بسیاری را که هم اکنون، در برنامه سازی رادیو و به طور خاص نمایش رادیویی متوجه آن هستیم را، تا حدی جبران کند. مسئله و دغدغه این پژوهش، تحلیل نشانه شناختی عناصر کلام، موسیقی، افکت و سکوت با نگاهی به نظریات سوسور، پیرس و مولفه های نشانه شناختی این نظریات، در نمایش رادیویی می باشد، تا بلکه با تحلیل و موشکافی این مسئله، در شناخت هر چه بیشتر تهیه کنندگان صدای جمهوری اسلامی ایران و سازندگان برنامه های نمایشی رادیو راهگشا و سودمند باشد.

بررسی و تحلیل رویکرد تصویری به مناسک مذهبی با تأکید بر ماه مبارک رمضان، به‌عنوان یکی از طولانی‌ترین ایام برای ارائه پیام‌های مذهبی از طریق تلویزیون، موضوع اصلی مقاله حاضر است. این کارویژه، متأثر از تعاریف و امکان‌سنجی رابطۀ رسانه و دین، دارای اَشکال مختلفی از اِشکالات روشی یا مفهومی در فرآیند تولید محتواهای تصویری است. در این مقاله ضمن آن‌که کوشش شده تا اصلی‌ترین نکات ابهام‌زا در ذهن مدیران دست‌اندرکار تولید محتوای مذهبی مرور و تجربه‌های موفق یا ناموفق نیز بررسی و تحلیل شود و در نهایت پیشنهادهایی جهت بازخوانی تعریف رسانه و دین برای تسهیلِ بهره‌گیری از این فن‌آوری در راستای اهداف جمهوری اسلامی ارائه گردد. تضاد دین و رسانه، تأکید بر امر گفت‌وگویی، تنظیم میزان استفاده از جذابیت، پرهیز از کثرت‌گرایی و ایجاد مناسک رسانه‌ای از مباحثی‌اند که در این مقاله بررسی شده‌اند.

در این پژوهه با استناد به مولفه های رویکرد کیفی به آموزه مهدویت، مهم ترین راهکارهای غلبه پیام مهدوی بر فرهنگ عامه پسند را در رسانه ها به تصویر کشیده شده است.شایان توجه این که فراوان دیده می شود در رسانه ها به جای بر خورداری از چشم مساله یاب و دغدغه اثربخشی در حوزه معارف مهدوی، بر موضوعات عامه پسند تاکید می شود. فرایند اثرگذاری مطلوب رسانه ها بر عرصه معارف مهدوی، شروع ارائه بحث در این جستار است. شاید بیان آن، فرانماید که این مقاله از چه منظری به موضوع نظر کرده است. در این زمینه به استحکام باور به مهدویت، تغییر اندیشه و احساس نامطلوب در عرصه مهدویت و تغییر رفتار ناصواب اشاره شده است.«توجه به مخاطب شناسی پویا در عرصه فعالیت های مهدوی در رسانه»؛ «نهادینه سازی رویکرد آموزشی به اندیشه مهدویت در رسانه»؛ «همسویی با تغییرات و مقتضیات زمانی در انتقال مفاهیم مهدوی»؛ «تعمیق نگاه برون نگر به آموزه مهدویت» و «بازپیرایی پیام مهدوی در رسانه ها»؛ از جمله یافته های نگارنده در جهت غلبه پیام مهدوی بر فرهنگ عامه پسند است.

این پژوهش با رویکرد تحلیلی و اسنادی و با هدف بررسی بایدها و نبایدهای اخلاقی در رسانه ملی تدوین یافته است. سؤال اصلی این است که در اسلام چه ارزش های اخلاقی و بایدهایی برای عرصه رسانه، وجود دارد؟ «اخلاقِ رسانه» ، معرفی چارچوب نظری است که اصحاب رسانه ملزم به رعایت آن هستند. «رسانه دینی»، رسانه ای هدایتگر، دین مدار و اخلاق محور است، به گونه ای که در همه برنامه های خود، ملاک را محوریت خدا، دین، آموزه های دینی، اخلاقی و معارف اهل بیت(ع) قرار میدهد. مهم ترین ارزش هایی که باید رسانه ملی جمهوری اسلامی ایران بدان پایبند باشد، عبارت اند از: مسئولیت پذیری، شجاعت و شرافت حرفه ای، حق گرایی، بازنمایی واقعیات و عدم تحریف و دستکاری آن، صداقت و راست گویی، عینیت، اعتبار و روایی برنامه ها، اجتناب از غوغاسالاری رسانه ای، رعایت حرمت مخاطبان، رعایت مصالح نظام اسلامی، حفظ حریم خصوصی، حفظ رازداری و امانت داری، حقِ دستیابی به اطلاعات سازنده و مفید، ترویج محاسن و مکارم اخلاقی و حرمت سانسور و خودسانسوری.

رسالت رسانه به عنوان وسیلة ارتباط جمعی و فرامکانی تأثیرگذاری بر فکر و اندیشةملّت هاست. جهان غرب که اصلی ترین رقیب در برابر اسلام است، با استفادة ابزاری از رسانه هایی مانند ماهواره به عنوان اسلحه ای مخفی، در صدد ضربه زدن به جامعة اسلامی و پیشبرد اهداف استعماری خویش است و از این طریق، ذهن و عقیدة دیگران را برای پذیرفتن اندیشه و عقیدة خویش آماده و مهیّا کرده است و با استحالة فرهنگی، الگوهای خویش را جایگزین فرهنگ بومی ملّت ها می کند. البتّه منظور از جهان غرب، جهت و موقعیّت جغرافیایی نیست، بلکه منظور، تفکّر و نوع رفتار استعماری و مخرّب نسبت به ملّت هاست که منشاء آن از سوی جهان غرب پایه ریزی شده است. هدف اصلی از این اقدامات، در سلطة خویش نگاه داشتن ملّت ها و سروری و رهبری بر جهان است. دین مبین اسلام به عنوان آخرین و کامل ترین دین الهی، دستور العمل هایی دارد که با انجام آنها و رعایت حدود الهی، می توان بر دسیسه های شیطانی پیروز گشت. غلبه بر هجمة فرهنگی غرب نیز از این موارد مستثنی نیست. این مقاله در صدد شناساندن هجمه های این تفکّر غربی است که از طریق شبکه های ماهواره ای بر پیکرة ملّت هایی وارد می شود که در تقابل فکری و رفتاری با آنها هستند. برای تبیین این هجمه ها و مصونیّت از آسیب های ناشی از آن، به سفارش پیامبر اکرم(ص)، به «ثقلین» چنگ زده ایم و به قرآن کریم و احادیث نورانی اهل بیت(ع)متمسّک شده ایم.

از جمله تحولات جهانی که بر اساس متون دینی باید رخ دهد، قیام جهانی امام عصر (عج) است. بر اساس اندیشه دینی، هیچ تحولی در جامعه بشری رخ نمی دهد، مگر آن که ابتدا تحولی در انسان ها ایجاد گردد. از طرفی بر اساس نظر دانشمندان علوم اجتماعی، خاستگاه تحولات اجتماعی رسانه های ارتباط جمعی هستند. از این رو برای ایجاد آمادگی در انسان ها و مشارکت آنان در قیام جهانی حضرت مهدی (عج) نیازمند به کارگیری رسانه های ارتباط جمعی هستیم. با این حال، پرسش اساسی این است که ظرفیت ها و محدودیت های این رسانه ها چیست؟مقاله حاضر با بررسی ابعاد سخت افزاری و نرم افزاری رسانه های ارتباط جمعی و ظرفیت ها و محدودیت های آن ها به این نتیجه رسیده است که نمی توان در راستای تحول جهانی قیام حضرت مهدی (عج) به آن ها امیدی بست، ولی با توجه به تعریف رسانه که عبارت است از هر پدیده ای که عامل انتقال فکر و فرهنگ باشد، در جهان اسلام رسانه های مغقول شده ای وجود دارد که در صورت بهره برداری درست، بسیار کارآمدتر از رسانه های موجود هستند. این رسانه ها در سه بخش مراسم (مانند حج، نماز، عیدفطر، نماز جماعت، جلسات مذهبی)، اماکن (مانند کعبه، مشاهد و مساجد) و مناسبت ها مانند عاشورا، اربعین، فاطمیه، شهادت ها و ولادت ها) بررسی و ظرفیت ها و محدودیت های هر یک مشخص شده است.

جامعه ای که زمینه برپایی عدل و قسط در آن فراهم شده باشد، مهیای ظهور و پذیرش حکومت عدل مهدوی است. از این رو، تمهید گسترش عدالت در جامعه را می توان مهم ترین راهبرد رسانه برای ایجاد جامعه زمینه ساز ظهور دانست. این مقاله ضمن تبیین ساز و کار به کارگیری زبان و عناصر زبانی در رسانه به مثابه مهم ترین فرایندی که پیوسته در رسانه رخ می دهد، به نقش رسانه در توسعه عدالت اجتماعی در جامعه پرداخته است. نگارنده با نگاهی تحلیلی به ادبیاتی میان رشته ای در حوزه های زبان شناسی انتقادی، زبان شناسی اجتماعی، فلسفه سیاسی و علوم ارتباطات، تلاش کرده است ضمن تشریح مفهوم عدالت زبانی، الگویی از فرایند توسعه عدالت زبانی در رسانه به مثابه مقدمه و زمینه ساز تحقق عدالت اجتماعی در جامعه ارائه و الزامات و هنجارهایی را برشمرده است که رسانه عدل گستر باید آنها را مبنای فعالیت خود قرار دهد.

در این پژوهش خواهیم کوشید با هدف تبیین و بررسی شیوه های ارتقای طرح مباحث مهدوی در رسانه، راهکارهای نهادینه سازی رویکرد کیفی به آموزه مهدویت را بیان کنیم. این نوشتار با روش توصیفی_ تحلیلی سامان یافته و بر حسب دستاورد یا نتیجه پژوهش از نوع توسعه ای_ کاربردی و از لحاظ هدف تحقیق از نوع اکتشافی و به لحاظ نوع داده های مورد استفاده، پژوهشی کیفی به شمار می رود.گفتنی است این نوشتار «مهندسی فرهنگ مهدوی» را از جمله وظایف رسانه دینی می داند و تفکیک میان «رسانه دینی» و «دین رسانه ای»، رسالت شناسی رسانه در عرصه مهدویت و جایگاه شناسی پژوهش های بنیادین در حوزه رسانه را از الزامات مهندسی فرهنگ مهدوی در رسانه برمی شمرد.نتایج به دست آمده از تحلیل و ترکیب داده های جمع آوری شده نشان می دهد «تعمیق نگاه آسیب شناسانه به فعالیت های رسانه ای در عرصه مهدویت»، «مدیریت صحیح رسانه ای رویارویی با شبهات مهدوی»، «رصد هوشمندانه فعالیت های رسانه ای رقیب»، «توجه به دو اصل بنیادین مفید بودن و اولویت داشتن در ارائه پیام مهدوی»، «رصد مستمر افکار عمومی» و «کوشش برای نمادسازی منطبق با باورها و ارزش های مهدوی» از جمله موارد مهم در ارتقای طرح مباحث مهدویت در رسانه است.