جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بحث انتساب صفات به خدا و چگونگی و چرایی آن از دغدغه‌های جدی دو حوزه‌ کلام و فلسفه است.این مسأله در بخش الهیات به معنای اخص،شکل جدی‌تری به‌ خود می‌گیرد؛زیرا این بحث از یک سو به موضوع مدل‌های آفرینش ارتباط پیدا می‌کند و از سوی دیگر ایده خدا را در نزد معتقدان واضح می‌سازد.ابن سینا فیلسوف‌ مسلمان با هر دو دغدغه به این بحث پرداخته و از این حیث شبیهی افلوطین فیلسوف‌ تأثیرگذار مغرب زمین عمل نموده است.تا آنجا که وقتی سخن از مدل‌های آفرینش‌ نظریه صدور به میان می‌آید،افلوطین از غرب و ابن سینا از شرق در اذهان تداعی‌ می‌شود.این مقاله در پی آن است تا نشان دهد که در تبیین نظریه صدور ابن سینا کدامیک از صفات خدا به کار می‌آیند و در نمونه افلوطینی آن از چه صفاتی تحذیر می‌شود و ابن سینا در این مسأله و انتساب بعضی از صفات به خدا تا چه اندازه متأثر از مدل افلوطینی است.با بررسی پاره‌ای از باورها و اعتقادات فارابی،فارابی به‌ عنوان واسطه انتقال برخی از مفاهیم افلوطینی به ابن سینا معلوم می‌شود که با وجود شباهت‌های کلی میان افلوطین و ابن سینا در مورد بعضی صفات علت اولی و مدل صدور موجودات از او،تفاوت‌های اساسی میان این دو فیلسوف وجود دارد که‌ نمونه آن توجیه ابن سینا از صدور براساس انتساب صفات عقل،وجود و حیات به‌ خدا است که افلوطین در نظریه خود از آنها تحذیر می‌کرده است.

این رساله با عنوان «حیات معنوی» حیات صحیح الهی و اسلامی را مورد بررسی قرار داده است. حیات دارای دو قسم مادی و معنوی است. حیات مادی را می توان به حیات حیوانی، نباتی و گیاهی تقسیم کرد؛ اما بالاترین مرتبه حیات معنوی، تقرب به درگاه الهی است و برای اثبات این مدعا، آیات فراوانی از قرآن کریم و روایات ائمه معصومین(علیه السلام) ارائه شده است. پس از اثبات وجود حیات معنوی، راه های رسیدن به آن نیز بیان شده است. هر چیزی در این عالم، جلوه ها و نمودهایی دارد که با استفاده از خطبه غرای حضرت زهرا÷ گوشه ای از جلوه های حیات معنوی روشن می شود. همچنین راه های دست یابی به حیات معنوی مانند:( توجه به حقیقت حیات، توجه به فلسفه خلقت انسان و مراقبت از سجایای اخلاقی و دینی) مورد بررسی قرار گرفته است. شناخت موانع حیات معنوی نیز گام مهمّی در جهت حفظ حیات معنوی است که در این رساله به آن ها اشاره شده است.

موضوع مورد پژوهش، حیات برزخی از دیدگاه قرآن و سنت است. اهداف خاصی که در این پژوهش دنبال می شود، شناسایی بهتر حیات پس از مرگ و افزایش اعتقاد نسبت به حقیقت عالم برزخ است. منابعی که در این تحقیق استفاده شده به سه قسمت عمده تقسیم می شود: 1- قرآن و نهج البلاغه. 2- کتب مرجع و معتبر دینی همانند اصول کافی و بحارالانوار 3- سایر منابعی که بیشتر آنها در عصر حاضر نگاشته شده اند. روش تحقیق این پایان نامه، کتابخانه ای و از طریق جمع آوری اطلاعات و فیش برداری بوده است. حیات بعد از مرگ در عالمی به نام عالم برزخ است که عبارت است از لحظه ای که آدمی از دنیا می رود تا روز قیامت . مرگ سرآغازی برای ورود انسان به زندگی جدید در عالم برزخ است. روح انسان بعد از مرگ در قالب جسم مثالی ادامه حیات می دهد که آن قالب همچون کالبد دنیوی، و به صورت بدن و شبیه به آن است. صورت ارواح بر اساس اعمال و کردار آنها شکل می گیرد و به همان تناسب هم کیفیت قبض روح انسان ها با هم تفاوت دارد. یکی از ویژگی های برزخ این است که پرونده اعمال در آنجا باز است و سرنوشت انسان قطعی نیست و می تواند با توجه له آثار ماتقدم و ما تأخر قابل تغییر باشد. برزخ از سه جهت هولناک می باشد: 1- وحشت قبر، 2- سؤال قبر 3- فشار و عذاب قبر . انسان ها مقداری از ثواب اعمال و کردار خود را با عذاب و عقاب در عالم برزخ در مکانی به نام بهشت و جهنم برزخی می بینند ولی رسیدگی کامل به اعمال انسان در حسابرسی روز قیامت انجام می گیرد چرا که با آغاز قیامت، برزخ پایان می یابد. از جمله نتایج حاصل از این تحقیق، از بین بردن پوچ گرایی و ناامیدی، ملزم شدن افراد به انجام دادن کارهای نیک جهت سوق به درجات کمال و قرب الهی و ارائه نگرش جدید نسبت به حیات پس از مرگ می باشد.

این پایان نامه در سه بخش نوشته شده است. دربخش اول با عنوان معنا و مفهوم حیات به بررسی حیات در لغت و اصطلاح فلسفه، عرفان و زیست شناسی اختصاص دارد. بخش دوم درباره حیات و مراتب آن درقرآن و حدیث است و در آن از موجود زنده و آثار آن،خداوند حی و معطی حیات، حیات انسانی و آثار آن،حیات معقول، ذو مراتب بودن حیات، حیات طیبه،ارتباط روح با حیات و مراتب آن و سریان حیات درهمه موجودات بحث به میان آمده است. بخش سوم درزمینه مراحل حیات است و در آن از حیات دنیا، مرگ،برزخ و حیات اخروی بحث شده است.

عنوان تحقیق موجود، « بررسی حیات طیبه ی انسان در قرآن است. حیات یعنی: زندگی و طیبه به معنی پاک و پاکیزه است. و منظور از حیات طیبه ( زندگی پاکیزه)، آن حیاتی است که انسان در طی مسیر زندگی می بایست آن را طی کند تا در نتیجه به کمال نهایی که همان لقاء الله است دست یابد. فرضیه هایی که در این تحقیق به اثبات آن می پردازد عبارت است از: - اثبات حیات در عالم برزخ و قیامت. - اثبات این که حیات طیبه در سعادت دنیوی و اخروی انسان نقش بسزایی ایفاء می نماید و سؤالاتی که در تحقیق به آن پاسخ داده می شود عبارت است از: - معنای حیات چیست؟ و ادوار حیات انسان چگونه است؟ - راه های رسیدن به حیات طیبه چیست؟ - نتایج و ثمرات حیات طیبه در زندگی فردی و اجتماعی چیست؟ - ... ؟ اما اهداف تحقیق عبارتند از: کشف حقایق بیشتر در زمینه ی حیات و شناخت ادوار مختلف حیات انسان و همچنین شناخت حیات طیبه و راه های رسیدن به آن و شناخت موانعی که در راه رسیدن به حیات طیبه است. و آثاری که حیات طیبه بر زندگی فردی و اجتماعی انسان ها می گذارد. روش کلی کار از نوع کتابخانه ای است و سعی بر آن بوده که از منابع دست اول معتبر استفاده شود؛ چنان که در بخش قرآن، منبع اصلی قرآن کریم و تفاسیر گوناگون بوده و در قسمت روایات کتبی همچون: «بحارالانوار، میزان الحکمه، الکافی، تحف العقول، غرر الحکم، نهج البلاغه»، ... جزء منابع بوده است. البته به تناسب بحث کتاب هایی همچون « حیات طیبه»، « حیات معقول» و « حیات حقیقی انسان در قرآن در طول تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است. از مجموع نوشتار چنین برداشت می شود که شناخت واقعیت حقیقی حیات و عوامل مؤثر در آن کمک زیادی به انسان در رسیدن به کمال نهایی می کند و این همان حقیقت واقعی است که علاوه بر سعادت دنیا، سعادت اخروی را نیز در پی دارد. از دیگر نتایج بدست آمده در این تحقیق آن است که شناخت حیات طیبه و راه های رسیدن به آن و همچنین دوری کردن از موانعی که بر سر این راه وجود دارد می تواند انسان را هر چه سریع تر به لقاء الله برساند. واژگان کلیدی این پایان نامه عبارتند از: «حیات، حی، احیاء، معیشت، طیبه، طوبی و ...». نوشتار حاضر در دو بخش تدوین گردیده است: در بخش اول با عنوان مفاهیم کلی حیات و ادوار و عوامل مؤثر در حیات انسان آشنا می شویم که در دو فصل بیان شده: فصل اول مفاهیم کلی حیات ( مفهوم، اقسام، فلسفه ی حیات) و فصل دوم: ادوار و عوامل مؤثر در حیات انسان. بخش دوم که بخش اصلی تحقیق است شامل سه فصل است: فصل اول: مفهوم حیات طیبه، فصل دوم: حیات طیبه از دیدگاه مفسران و روایات و فصل سوم: عوامل و موانع رسیدن به حیات طیبه و پیامدهای آن در زندگی فردی و اجتماعی می باشد که در طی این تحقیق با این فصول آشنا می شویم.