جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شادى جلوه‌اى از حیات انسانى مى‌باشد، شادابى انگیزه زندگى، کار، تلاش و فعالیت است. این هر دو مطلوب انسان‌ها است.انسان‌ها پیوسته دوست دارند کسالت و خمودى را از خود دور کنند و با میل و رغبت به دنبال کار، تلاش و زندگى بروند؛ مى‌خواهند شاد باشند و با کسانى هم که برخورد مى‌کنند شاد و مثبت اندیش باشند. با توجّه به این نکته که انسان از بدو تولّد تا آخرین لحظات عمر براى زندگى بهتر به این دو، نیاز دارد و دین اسلام نیز دین حیات و زندگى بشر است و نیازهاى بشر را در نظر گرفته است؛ این پژوهش تلاشى در جهت معرّفى این دو از دیدگاه قرآن و حدیث است.واژه‌ى فرح به معناى شادى در آیات و روایات بکار رفته و به 2 دسته ممدوح و مذموم تقسیم شده است.واژه‌ى نشاط به معناى سرحالى در قرآن بکار نرفته امّا مى‌توان از لا به‌لاى آیات و مفاهیم متناظر و متقابل بدست آورد که شادى و نشاط در تمام امور مادى و معنوى مَدّنظر دین بوده است.در این راستا ابتدا به تعریف واژگان و لغات مترادف پرداخته شده است.سپس این دو واژه و عوامل آن از نظر روان‌شناسى بررسى شده‌اند.شناسایى این دو واژه و عوامل آن از نظر دین که مدّنظر اصلى این پژوهش بوده به تفصیل بحث شده‌اند.آنگاه جلوه‌هایى از شادى را توضیح داده و با اشاره به الگوهاى شادى و شادابى از قرآن اشاره کرده، به نقش شادى و شادابى در زمینه‌هاى مختلف پرداخته‌ایم.در پایان موانع شادى و شادابى را از منظر دین بررسى کرده‌ایم.

تحقیق حاضر تحت عنوان« بررسی تطبیقی شادی از دیدگاه اسلام و روانشناسی» در پی آن است تابا مراجعه به قرآن کریم و منابع مختلف اسلامی و روانشناسی، مسأله شادی را مورد بررسی قرار دهد.پژوهش حاضر برای رسیدن به هدف کلی خود، بررسی مفهوم شادی ، عوامل شادی، آثار شادی در دو دیدگاه و همچنین شباهتها و تفاوتهای دو دیدگاه را به عنوان اهداف جزئی خود انتخاب و دنبال کرده است. با توجّه به ماهیّت بنیادی تحقیق و امکانات موجود، روش توصیفی- تحلیلی انتخاب و با جمع آوری اطلاعات و به کمک استدلال و استنتاج نتایج ذیل حاصل گردید: همان گونه که اسلام جهت تمام ابعاد وجودی انساندستوراتی را ارائه نموده است؛ شادی را هم به عنوان یک نیاز مورد توجه قرار داده است. شادی ها را به دو دسته شادیهای ممدو ح ومذموم تقسیم بندی می کند. شادیهایی که موجب اعتلای جسمی و روحی انسان شده و در نهایت منجر به سعادت اخروی فرد می شود را مجاز می داند و شادیهایی را که همراه با فساد و هرزگی می باشند و به زوال عقل و نابودی آخرت منجرمی گردند را نامشروع می داند. علم روانشناسی نیز شادی را موضوع تحقیقات خود قرار داده است. هردو دیدگاه در باره عوامل ایجاد شادی و پیامدهای آن مواردی را مطرح کرده اند که نظرات آنها بسیار به هم نزدیکمی باشد. همچنین هردو دیدگاه فوایدی را برای شادی بیان کرده اند که دین اسلام آثار شادیهای ناپسند را نیز مورد توجّه بیشتری قرار داده است. در رابطه با نتایج حاصل از تحقیقات روانشناسی و دستورات اسلام نیز اختلافات جزئی به چشم می خورد که اکثراً ناشی از تفاوتهای فرهنگی نمونه های تحقیق می باشد.

چکیده :یکی از موثّرترین پدیده‌های هیجانی که توسط خالق هستی به انسان داده شده شادی و نشاط است.اسلام مخالف شادی نبوده و آن را از جنس غفلت نمی‌داند، چرا که با بیان " اوقات السرور خلسه" آدمی را به استفاده از آن تشویق می‌کند، و از طرفی دیگر برای آن ملاک و حدودی نهاده است که از آنها با عنوان عوامل و موانع شادی یاد می‌کنیم که با رعایت آن‌ها آثار مثبت و مهمِ آن در زندگی ظهور می‌کند. و چه بسا حدود مزبور از سوی انسان‌ها مورد غفلت واقع گردیده در نتیجه، شادی، کارایی لازم خود را از دست داده و آسیب‌های حاصله از آن نصیب آدمی می‌شود. ملاک شادی در کلام امام علی? بسط خاطر و آرامش درونی خوانده شده است که مطابق با فطرت پاک انسان بوده و در بسیاری از امور راهگشاست. با توجه به اینکه نوع بینش و نگرش انسان به دنیا و حوادث واقعه در آن، تاثیر مهمی در کاهش یا افزایش شادکامی انسان دارد سهل‌ترین راه وصول به شادکامی دین‌مداری است.روش تحقیق حاضر توصیفی تحلیلی بوده که اطلاعات مورد نیاز به شیوه کتابخانه‌ای- مکتوب و دیجیتال- و با ابزار فیش‌‌برداری از کتب به سامان رسیده است.نتایج تحقیق حاضر نشان داد که شادی از دیدگاه امام علی? حالتی است که بر اثر آن آدمی در درون احساس انبساط و آرامش کرده که زمینه‌ساز فعالیت بیشتر در مسیر ادای وظایف انسانی می‌گردد. امام علی? باور‌های دینی، رفتار‌های اخلاقی مثبت، برخی عناصر مادی و لذت‌های طبیعی را از عوامل شادی شمرده و در مقابل، آسیب‌های اخلاقی، عملی، اقتصادی، طبیعی و آسیب‌های خیالی و ماورائی را از موانع شادی یاد کرده است. با توجه به نظریه شعور جمعی که بیانگر این است: شادی و اندوه انسان به دیگران نیز سرایت می‌کند، رعایت آدابی که در بیان پیشوایان دین برای شادمانی، بیان شده است را بیشتر مورد توجه قرار می‌دهد چرا که با رعایت آن‌ها بهره‌مندی آدمی از شادی بیشتر می‌شود. از آثار شادی در زندگی می توان از آمادگی برای عبادت، برقراری روابط صحیح اجتماعی، انبساط روحی، سلامتی جسم، افزایش قدرت عقل، موفقیت در تحصیل و کم شدن تعلقات نام برد. سخن آخر اینکه امام علی? یکی از اساسی‌ترین راه‌های دست یابی به شادمانی را رضایت از خدای تبارک و تعالی در تمامی مراحل زندگانی می‌داند.

این رساله قصد دارد پس از بررسی اجمالی مفهوم شادمانی و تبیین آن از منظر علوم مختلفی همچون فلسفه، روان شناسی، پزشکی به دنبال تعیین سرچشمه و خاستگاه شادی از نگاه دین بر آید و به توصیف خصوصیات، عوامل موثر در شادمانی و آثار و نتایج آن از دیدگاه آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) بپردازد. عناوین کلی این رساله به این صورت می باشد: مفهوم شادمانی، منشاء شادی و تقسیمات آن، جایگاه شادی، عوامل شادی

این رساله با عنوان « هنر شاد زیستن از نظر قرآن و سنت» دارای چهار بخش است ه در ابتدا در قسمتی تحت عنوان کلیات تحقیق به تعریف و تبیین موضوع، ضرورت و فواید و اهداف، پیشینه ی تحقیق، سؤالات اصلی و فرعی، روش، ساختار، کلیدواژه ها و محدودیت و مشکلات و موانع تحقیق پرداخته است. بخش اول با عنوان « شادی» مشتمل بر دو فصل است که به طور کلی در بردارنده ی مطالب زیر است: تعریف و ماهیت شادی، پیامد شادی، علائم نشانگر شادی، اثبات نیازمندی های روانی انسان به بحث درباره ی ضرورت تفریحات و شادی ها پرداخته و شرایط شادی و نشاط و عوامل مؤثر بر شادی و احکام شادی عنوان می کند که درون مایه ی اصلی شاید غم است. بخش دوم با عنوان « خنده و تأثیر آن بر جسم و روح» مشتمل بر دو فصل است که در فصل اول آن با عنوان کردن خنده به عنوان بارزترین مصداق شادی عنوان می شود و گونه های مختلف لبخند و خنده ی عارف برررسی می شود. در فصل دوم فواید خندیدن و تأثیر آن بر جسم و روح بررسی می شود. بخش سوم: مربوط به تعامل دین و شادی است که شامل دو فصل است. فصل اول با عنوان دین خواستگاه شادی های پایدار مشتمل بر مطالب زیر است: نقش دین در تلطیف و پالایش هیجانات، نظر ادیان مختلف در مورد شادی، ایمان مایه ی نشاط واقعی. فصل دوم با عنوان شادی های حقیقی و ماندگار، تفاوت لذت های مادی و معنوی، بعضی از لذت های معنوی دنیا مثل اقامه ی نماز، تلاوت قرآن، نوکری اهل بیت و... است و در نهایت راه مبارزه با غم و غصه عنوان می شود. بخش چهارم: با عنوان مهارت شاد زیستن شامل چهار فصل می باشد. فصل اول با عنوان بهشت زندگی شامل: خصوصیات لحظات ناب سرشار از شادمانی، تفاوت شادمانی و رضایت شادمانی مهارت است. مفهوم زندگی و ویژگی های بهشت زندگی می باشد. فصل دوم با عنوان پنج اصل شاد زیستن اصول شاد زیستن را که عبارتند از: اصل تفکر، اصل غلبه، اصل زمان، اصل روحیه و اصل نگاه. فصل سوم با عنوان دوازده گام اساسی به سوی شاد زیستن دوازده تکنیک اساسی را برای شاد بودن معرفی می کند و فصل چهارم با عنوان تکنیک های اهدای شادی به خانواده، راهکارها و تکنیک هایی برای داشتن زندگی زناشویی شاد به خانواده ها معرفی می کند.

یکی از مهم ترین نیازهای بشر شادی و شاد زیستن است . اما امروزه با کمال تاسف مشاهده می شود که عده ی زیادی – به ویژه از میان قشر جوان – به علل گوناگون به جای روی آوردن به شادی های حقیقی و برخورداری از لذتهای معنوی گمشده خود را در میان برنامه هایی مانند موسیقی ، مجالس مختلط ، پارتی ها ، قمار ، مشروبات الکی ، قرص های روان گردان و ... می جویند .از طرف دیگر در دین اسلام که منطبق بر فطرت است به این نیاز انسان توجه شده است اما متاسفانه در رویکرد مباحث دینی شادی مورد غفلت و کم توجهی قرار گرفته است این در حالی است که در آموزه های دینی به طور گسترده ای به روشهای شادی پرداخته شده است و هدف تحقیق حاضر بررسی این روشها در قالب آیات و روایات است . روش مورد استفاده در این تحقیق تحلیل محتوایی است که برای انجام این تحقیق ابتدا واژه های مترادف با شادی و غم استخراج و با استفاده از نرم افزارهای گنجینه روایات نور و جامع تفاسیر آیات و روایات مرتبط با شادی استخراج گردیده است و با روشهای نقلی و عقلی اطلاعات پردازش شده است .روشهایی که در آیات و روایات در مورد ایجاد شادی توصیه شده است به سه دسته روشهای شناختی (تخریب حصارهای غم ، امید ، مثبت اندیشی ، خودشناسی ،مژده و بشارت ، تعجب و شگفتی ، هدفمندی ، واقع نگری و رضایت مندی) ، روشهای رفتاری (بهره گیری و بهره مندی از موهبت های الهی ، آراستگی و خودآرایی ، کار ، کمک و نوع دوستی ، هدیه دادن ، گشاده رویی و خوشخویی ، روابط و پیوندهای خانوادگی و اجتماعی ) و روشهای شناختی – رفتاری (مذهب و دین ، به وضع موجود نگریستن ، سلامتی ، وضعیت اقتصادی ، رویکرد به ادبیات و هنر ، بخشوده شدن و بخشودن) را نام برد .در مجموع از بررسی آیات و روایات چنین استنباط می شود که نه تنها شادی نهی و انکار نشده ، بلکه روشهای مختلفی برای ایجاد آن بیان شده است که ارتباط بین این روشها و شادی در تحقیقات متعدد تایید شده است .

شادی یکی از هیجانات درونی آدمی است که در زندگی او نقش مهمی دارد به علاوه اینکه می تواند به عنوان نیروی محرک و مولد اجتماع نیز در پیشرفت یک جامعه نقش بسزایی را ایفا کند. می توان چگونه شاد شدن و چگونه شادی کردن یکی از دغدغه های همیشگی بسیاری از افراد و بسیاری از دولتها بوده است.متاسفانه گاه در جامعه امروزی ما بنابه تعبیرهای غلط و بدون استدلال، تفکر شادی مطرود شده و علی رغم آنکه در فرهنگ دینی ما شادی و نشاط از آموزه های محکم و انکارناپذیر است برخی به غلط اندوه و گوشه نشینی را جایگزین شادی و نشاط نموده اند و این تصور در اذهان بسیاری شکل گرفته که دین اسلام با شادی مخالف بوده و مانع آن است. بنابراین از یک سو اهمیت شادی و نشاط در زندگی هر فرد و هرجامعه ای مطرح است و از سوی دیگر این مسئله وجود دارد که در یک جامعه ای که دینی محسوب می شود؛ شادی در زندگی افراد این جامعه چگونه معنا و تجربه می شود.مسلما رفتار هر فردی متاثر از عقاید، باورها و طرز نگرش او به زندگی می باشد و این هاست که شیوه رفتار و کردار و به طور کلی سبک زمدگی هر فردی را شکل می دهد. دین به عنوان یک نظام معنایی بر روی تمایلات و ترجیحات هر فردی اثر ویژه ای دارد لذا شادی و تجربه آن نیز از باورهای دینی شخص می تواند تاثیر بگیرد. در این پژوهش که در بین دانشجویان علوم اجتماعی دانشگاه تهران انجام شده؛ تاثیر باورها و التزامات مذهبی بر فهم و تجربه شادی در زندگی روزمره مورد بررسی قرار گرفته است.به عبارت دیگر به این مسئله پرداخته شده که چه نسبتی بین نوع و سبک دینداری فرد با شادبودن، نحوه شادی کردن و عوامل شادی آفرین برای هر شخص می توان برقرار کرد. بنابراین ماهیت مسئله تحقیق یعنی از یک سو حوزه دینداری و از سوی دیگر فهم و تجربه شادی هردو از مسائلی هستند که شناسایی آنها احتیاج به دستیابی به تجارب ذهنی و عملی افراد مورد تحقیق دارد لذا از روش تحلیل محتوای کیفی و برای گرداوری داده ها از تکنیک مصاحبه عمیق مسئله محور استفاده شده است. باتوجه به یافته های پژوهش می توان گفت با درنظر گرفتن ابعاد مختلف شناختی و عاطفی برای شادی، دین و شادی در رابطه مثبتی با یکدیگر قرار دارند به این معنا که دین می تواند بویژه در بعد شناختی که عموما به ارزیابی کلی از زندگی برمی گردد، تاثیر مثبت گذاشته و شادی آفرین باشد به علاوه میزان و چگونگی اعتقاد عملی و نظری به دین، در کمیت و کیفیت این رابطه تاثیر می گذارد. این تاثیر به دو شکل ایجابی و سلبی می باشد که هرچقدر معنای دین برای افراد عمیقتر بوده و مقش آن در زندگی روزمره بیشتر باشد؛ دین نه تنها مشخص کننده حدود است بعلاوه فی نفسه عامل شادی بخش می باشد. به همین ترتیب به هر میزان دین نقش حداقلی در زندگی ایفا نماید، تاثیر ایجابی آن کمتر گشته و صرفا خطوط قرمز را در تجربه و ابراز شادی معین می کند.

" فى رحاب اهل البيت " مجموعه كتابچه‌هايى است كه در بیش از چهل مجلد موضوعات مختلف كلامى، فقهى و احياناً تاريخى و قرآنى را مورد بررسى قرار داده است. سيد عبدالرحيم موسوى و يك گروه تحقيقى تدوين و تنظيم آن را به انجام رسانده‌اند. "انگيزه تأليف" پاسخگويى و ردّ شبهاتى كه در عصر جديد از طرق شبكه‌هاى اينترنتى و ارتباطى در مسائل اسلامى مطرح مى‌شود، سبب ايجاد گروه‌هاى بحث و پاسخگويى به شبهات در مجمع جهانى اهل بيت علیهم السلام گرديد كه اين مجموعه حاصل آن جلسات است. "ساختار كتاب" در هر جلد از اين مجموعه مهم‌ترين مباحث پيرامون آن موضوع اعتقادى يا فقهى و نيز نظرات و آراء اهل سنت و شبهات مرتبط به اختصار آمده است. در پايان نيز نتيجه و خلاصه بحث ديده مى‌شود. "جلد25" موضوع مورد بحث کتاب درباره ابراز شادی و نحوه آن در روز میلاد پیامبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم است. تفاوت غنا با شادی از دیگر مباحث این کتاب است.

شادی و نشاط از جمله نیازهای روحی و روانی انسان است که در جنبه‌های مختلف حیات وی ایفای نقش می‌کند. با این حال، همیشه سؤالاتی در این رابطه ذهن انسان‌های معتقد را به خود مشغول داشته که آیا محتوا و قالب شادی با روح دین و فطرت انسانی سازگار است و آیا هر نوع شادی و نشاطی مورد موافقت شرع می‌باشد و آیا ادیان آسمانی در این رابطه به نیازهای روانی انسان نیز توجه کرده‌اند یا خیر؟ نگاه اجمالی به ادیان الهی بیانگر این مطلب است که ادیان آسمانی هم به نیازهای روحی و هم به نیازهای جسمی انسان توجه داشته و به خصوص از طرح موضوع شادی و نشاط غافل نبوده­اند. وجود آیات متعدد در قرآن کریم و عهدین حاکی از اهمیت این موضوع در ادیان آسمانی است. مقاله حاضر تلاش دارد با روش مطالعه تطبیقی، عوامل شادی و انواع آن را از منظر قرآن و عهدین مورد بررسی قرار دهد. بر اساس تعالیم ادیان آسمانی، در زندگی جاودان و ابدی انسان، شادی مطلوب جز در پرتو دین داری، تحقق نخواهد یافت. در این ادیان دین داری مصداق شادی مطلوب بیان شده، با این تفاوت که در قرآن کریم این موضوع به صورت دقیق، جامع و کامل، هماهنگ با تمام ابعاد زندگی انسان و منطبق با خواسته‌های فطری او جهت نیل به سعادت دنیا و آخرت طراحی شده است.

در دو دهه گذشته پژوهش پیرامون شادی افزایش چشمگیری یافته است و دانشگاه به عنوان نظامی آموزشی سعی بر آن دارد که فرهنگ شادی را در جامعه دانشگاهی و بین دانشجویان رواج دهد تا از این طریق بسیاری از ناهنجاری ها و جرایم ناشی از عدم تعادل روحی افراد را از بین برده و از میزان جرایم بکاهد و از تنش و برخورد فیزیکی با مردم جلوگیری کند. دانشگاه تلاش می کند محیطی شاد و با نشاط برای دانشجویان ایجاد کند و براین باور است که شادی و شاد بودن دانشجویان اساس موفقیت آنهاست و افراد شاد موفق ترند. افرادی که شاد زندگی می کنند باعث افزایش قدرت تمرکز خود شده و همیشه موفق می شوند و در هنگام مواجه با مشکلات و شرایط ناگوار می توانند با صرف حداقل انرژی و با استفاده از راه های کوتاه و مؤثر آن مشکلات را حل کنند و کمتر دچار سردرگمی و پریشانی شوند. شادی و نشاط نه تنها در پدیده های اجتماعی همچون روابط بین فردی نفوذ می کند بلکه به تنهایی در فرآیندهای شناختی مانند حافظه، یادگیری، حل مسئله و انعطاف پذیری فکری نیز اثر می گذارد.