جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع پژوهش حاضر نگاهی است به اهمیت دوستی از منظر قرآن و روایات و آثار آن هدف کلی این تحقیق ارائه راهکارهایی مناسب برای انتخاب و گزینش دوستان و بیان نمودن ویژگیهای دستان شایسته و ناباب و آگاه ساختن افراد از آفتها و عواقب دوستی های ناآگاه و خطرساز می باشد. این رساله از چهار فصل تشکیل شده که در قسمت اول کلیات تحقیق اعم از تعریف و تبیین موضوع، ضرورت و اهداف تحقیق و... می باشد. در فصل اول مفهوم دوست و واژه های مرادف آن بررسی شده و نیز دوستی از منظر آیات وروایات بیان گردیده است. در فصل دوم ویژگیهای دوستان شایسته و خوب و آثار آنان و امتحان و آزمایش دوستان موردبحث قرار گرفته است. در فصل سوم حقوق دوستان و عوامل تقویت دوستی ها ) پایه های دوستی( تبیین گشته است. فصل چهارم نیز به بررسی دوستان ناشایست و پیامدهای آنان پرداخته شده است. در پایان رساله نیز به نتیجه گیری و ارائه پیشنهادها پرداخته شده است. منابع مورد استفاده در این تحقیق متون اسلامی و تألیفات نویسندگان این عصر می باشد که بااستفاده از روش تحقیقی توصیفی، صورت گرفته است. از مجموع بررسی های صورت گرفته نتایج ذیل حاصل شده: - در آیات روح بخش قرآن واژه های صدیق، خلیل، اخ، اَحبَّ به کار رفته است که همگی به معنای دوست می باشند واژه اخ به معنای برادر است که منظور از آن در برخی آیات دوست می باشد. - با توجه به روایات برای دوستی ها، پاداشی در نظر گرفته شده است که این پاداش به کسانی داده می شود که به خاطر خدا با دیگران دوستی بورزند و دیگران را در راه خدا و برای خدا دوست داشته باشند. - انسانها باید در دوستیابی معیارهایی چون عقل، علم، دینداری، صداقت، تقوی و... را ملاک خود قرار دهند و بر این اساس دوستانشان را انتخاب کنند تا هیچ گاه احساس پشیمانی نکنند. - نتیجه حاصل از بررسی حقوق دوستان بیانگر این است که دوستان حقوقی نسبت به یکدیگر دارند که آن حقوق جزء وظایف دوستی می باشد و عمل نکردن به آن حقوق پیوند دوستی رامی گسلد و سبب خشم الهی می شود که از جمله حقوق حق مال، نفس، انصاف، دعا در حق آنان می باشد.

دوستی یکی از مهمترین مواردی است که به آن سفارش شده است و از وظایف مسلمین به همدیگر به شمار می رود. همانطور که می دانیم انسان موجودی اجتماعی است و برای ادامه ی حیات ، احتیاج به همنشین دارد. موضوع این تحقیق دوستی از منظر قرآن و سنت و عوامل و ریشه های پیدایش آن همچنین آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن است. در دنیایی که ما زندگی می کنیم پر است از انسان های به ظاهر دوست، افرادی که با اشکال مختلف اذهان ما را به خود متمرکز می کنند و در بسیاری از موارد ما را در منجلاب فساد و گناه که خود نیز گرفتار هستند اسیر می کنند. انسان هم موجودی اجتماعی است و نمی تواند به تنهایی زندگی کند و برای ادامه ی حیات احتیاج به دوست دارد. در اهمیت نقش دوست همین بس که در علوم مختلف بشری از جمله روانشناسی، جامعه شناسی و نیز در کتاب های آسمانی و متکی به وحی، مطالب بی شماری درباره ی آن گفته اند و توصیه ها و هشدارهایی که در این زمینه آمده ، کمتر در موضوعات دیگر بیان شده است. در نهج البلاغه هم حضرت علی ( ع) غریب را کسی دانسته اند که برای او دوستی نیست. شیوه تحقیق، توصیفی – کتابخانه ای است و جمع آوری اطلاعات با استفاده از منابع اصیل و مهمی مانند قرآن و بعضی از گفته های بزرگان بوده است. در این تحقیق به سؤالاتی از قبیل دوستی یعنی چه؟ چرا دوست شویم و با که دوست شویم؟ دیدگاه قرآن و سنت در مورد دوستی چیست؟ علل بوجود آمدن دوستی چیست؟ دوستی چه آثار و فوائد فردی و اجتماعی دارد؟ تنهایی و عزلت طلبی چه ضررها و چه فوائدی دارد؟ و آیا دوستی کردن پاداش دارد یا خیر؟ پاسخ داده شده است.

انسان ذاتا موجودی اجتماعی و نوع گراست لذا نیاز دارد در جمع باشد و در نهایت برای خود دوستانی انتخاب نماید، انسان از این رهگذر مهارت های لازم و تجارب فراوانی فرا می گیرد و پایه های سعادت دنیوی و اخروی یعنی سرنوشت خود را پی ریزی می نماید. ارتباط با دیگران موجب می شود انسان از انزوا و تنهایی رها و به نشاط و شادکامی دست یابد چه آنکه اساس حیات بر پایه محبت و مودت متقابل استوار است. مهرورزی و مهر طلبی از جمله نیازهای روحی – روانی، عاطفی و عقلانی زندگی آدمیان است دوستان با سرنوشت ما سرو کار دارند، شریک زندگی روحی – روانی ما می باشند. و چون جریان خون در کالبد، در تمام ابعاد زندگی ما جریان پیدا می کنند. تأثیرگذاری دوستان در انسان تدریجی، اندک اندک، پنهان و نامرئی می باشد، بدین جهت نباید انتخاب دوستان بر اساس معیارهای نادرست و یا بدست تصادف سپرد. موضوع اهمیت گزینش همنشین و مصاحب در آیات قرآن و بویژه در روایات نبوی و روایات ائمه اطهار بسیار گسترده و جدی مطرح شده است. مهرورزی و مهرطلبی و ارتباط عاطفی و دوستان که و در نتیجه تسکین آرامش منحصر به چند نفرو یا افراد خاص نیست بلکه این فرآیند گستره بسیار وسیع و پردامنه ای دارد از قبیل ارتباط بین انسان و طبیعت، انسان و حیوانات، و یا انسان و عالم ماوراءالطبیعه، انسان و خالق و یا بین زن و شوهر، والدین و فرزندان و بین دو جنس مخالف. اولیاء گرامی اسلام پیروان خود را به ارتباط دوستان و با افرادی که امتیازات ویژه ای دارند یا حداقل یک قدم جلوترند تشویق می نماید. باید یادآوری کرد که گزینش موفق فقط در پرتو معرفت امکان پذیر است گو آنکه شناخت و معرفت صحیح افراد نیز مانند شناخت دیگر پدیده ها از راه های مختلفی چون آزمودن، تحقیق کردن و .. صورت می گیرد. انگیزه دوست یابی و گزینش دوست در افراد متفاوت است و به انگیز ه هایی همچون با هم نجوا کردن عشق و محبت، تسکین و آرامش، مشورت و نظرخواهی، خودآزمائی و اندازه گیری میزان مقبولیت خود در چشم انداز دیگران، سودای اقتصادی، سودای جسمی و جنسی، تکثیر نسل و ادامه حیات و .. صورت می گیرد. اما آنچه مسلم است ارتباطی پایدار و ماندنی است که بر اساس ارزش های جاودانه و کرامت انسانی استوار باشد و نه منافع فردی و یا منافعی حیوانی و خودخواهانه. ارتباط هائی پایدار و ماندنی هستند که بر اساس میثاق، احترام متقابل، گذشت و بزرگواری، از خود گذشتگی و خودفراموشی سرانجام بگیرد و نه بر اساس استثمار و بهره کشی، هر گاه در ارتباط ها بوی استثمار و بهره کشی به مشام برسد ارتباط های عاطفی همچون یخ ذوب و به سردی و حتی عداوت می گراید. هنگامی که افراد با یکدیگر میثاق دوستی و ارتباط عاطفی را در عالم معنا و در لوح خمیر انسانیت به امضاء رساندند لازم می آید که طرفین در جهت تحکیم پایه های آن، حقوق طرف مقابل و آدابی که شارع حکیم آنها را لازم دانسته است مراعات نمایند. ناگفته نماند که رابطه های دوستانه مراحل و مراتبی دارند که کاملترین آنها و بلکه محور همه ی رابطه ای دیگر، مرحله رابطه خالق و مخلوق است و این مرحله از رابطه دوستانه است که مراحل و مراتب دیگر روابط را معنادار، پایدار، عمیق و لذت بخش می نماید. اگر این مرحله از روابط محور قرار بگیرد سایر مراحل ارزشمند و جاودانه خواهند شد وگرنه روزی سرانجام به بن بست خواهند رسید. گوهر محبت و مهرورزی و مهرطلبی که خود از کمالات انسانی و بلکه مقدم و سازنده عنصر انسانیت اند باید از همان آغاز کودکی و حتی قبل از تولد کودک و قبل از شکل گیری بعد فیزیکی کودک توسط والدین پی ریزی شوند که چنین کاری به نوبه خود راه ها و شیوه ها و نگرش ها و بینش های بخصوصی را می طلبد و در این صورت است که ما می توانیم نتیجه مثبت آن را در دوران بزرگسالی کودکان نظاره گر باشیم. البته تمام این موارد زمانی تحقق پیدا می کنند که خود والدین رابطه دوستانه و فراخودی داشته باشند و به عبارت دیگر خانواده متعادل و موفق به حساب بیایند. و در پایان این مقاله باید از رابطه ای سخن برانیم که جداً باید محتاطانه انجام بگیرد یعنی رابطه دو جنس مخالف، زمانی این رابطه مقبول و پذیرفته است که به انگیزه ی هدف مقدس ازدواج صورت بگیرد آن هم در قالب و کادر معینی و محدود شده، و اگر انگیزه آن ازدواج نباشد باید به همان قالب ارائه شده ی شریعت بسنده کرد.

مقاله حاضر نگرشی است به یکی از ابعاد منظومه بلورین دیوان حافظ. غزلیات حافظ را از زوایا و چشم اندازهای مختلف می توان نگریست. از رهگذر این چشم اندازهای مختلف است که زوایای ناشناخته اندیشه حافظ کشف و بازشناسی می شوند. در مقاله حاضر پس از ذکر مقدمه و مروری بر مکاتب اخلاقی کلاسیک جلوه های متنوع حکمت و اخلاق در غزلیات حافظ مورد بررسی قرار گرفته است.

در این مقاله تلاش شده است تا با بررسی زبانی آثار فارابی، رابطه میان ریاست و دوستی یا به بیان دیگر، میان شیوه حکومت (یعنی نوع نظام) و سبک روابط بین اشخاص، مورد بررسی قرار گیرد. دوستی از جمله مقولاتی است که در تاریخ اندیشه سیاسی، همواره جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. این مقوله از دیرباز در یونان با مقولات دیگری چون عدالت، برابری و برادری، جزء فضایل انسانی محسوب می شده است و در ساخت جامعه آرمانی موردنظر اندیشمند سیاسی مورد توجه بوده است به نحوی که دوستی و پولیس با یکدیگر پیوندی تنگاتنگ داشته اند. همچنین، ریاست به معنای تدبیر و هدایت یک جمع بر اساس یک نظام از پیش تعریف شده است که غایت آن، رساندن افراد تحت رهبری به مقصدی است که بر سر آن تامل فلسفی شده است؛ با استفاده از روش هرمنوتیک مولف - زمینه اسکینر، در اندیشه سیاسی فارابی، می توان گفت که میان ریاست و محبت نسبت مستقیم وارگانیک برقرار است. به دیگر سخن، ریاست مدینه فاضله وقتی می تواند کارآمد و موفق باشد که در بین اتباع، اعضا و طبقات مدینه رابطه دوستی حاکم باشد. از این منظر، رابطه دوستی یک رابطه یک طرفه نیست؛ دوستی رئیس نسبت به اتباع و به عکس و نیز دوستی اتباع نسبت به یکدیگر.

اندیشه سیاسی، معرفتی هنجاری است که سامان سیاسی نیک را به ما نشان می دهد. در تاریخ اندیشه، «دوستی» از جمله مقولاتی است که در شکل گیری جامعه مطلوب نقش به سزایی داشته است. با این حال، تحولات اندیشه سیاسی در دوران مدرن، با به حاشیه رانده شدن «دوستی» همراه بود. اما در دوران معاصر، «دوستی» در چارچوب مقولاتی چون «همبستگی» در اندیشه سیاسی احیا شده است. بررسی اندیشه ورزی متفکران معاصر نشان می دهد که در احیای اهمیت آن، کمک های معرفت های علمی چون روان درمانی بسیار موثر است. اندیشه های یورگن هابرماس و همچنین نظریه «جامعه سالم» اریک فروم نشان می دهد که بصیرت هایی که روان درمانی در اختیار می نهد تا چه اندازه بر توجه دوباره اندیشه سیاسی به مقوله «دوستی» تاثیرگذار بوده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.