جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از آنجایی که وعد و وعید یکی از مباحث مهم و بحث برانگیز کلامی در بین مکاتب و فرق کلامی بوده است. این رساله برآن است تا با مروری بر معنای لغوی و اصطلاحی وعد و وعید به پیشینه تاریخی موضوع بپردازد و جایگاه آن را به تفکیک در بین فِرق امامیه، معتزله و اشاعره بیان و در نهایت با مقایسه‌ای جامع به نقاط اشتراک و افتراق این سه دیدگاه دست یابد.برای نیل به این مقصود در فصل اول «کلیات و مفاهیم» به معناشناسی واژ? وعد و وعید پرداخته شد. در فصل دوم «امامیه» بعد از معرفی فرق? امامیه و بیان اصول عقائد این فرقه اعتقادات خاص این گروه در باب وعد و وعید به تفصیل بیان شده است و در فصل سوم «معتزله» بعد از معرفی کلی فرق? معتزله و بیان تقسیمات داخلی و اختلافات فکری رهبران این گروه مبانی فکری و عقائد خاص این گروه بررسی و در باب عقید? به وعد و وعید که اصل سوم از اصول عقائد آن‌هاست به تفصیل بحث و بررسی صورت گرفته و موارد اختلاف و اشتراک عقائد آن‌ها با فرق? امامیه بیان شده است. در فصل چهارم «اشاعره» طبق روال فصول گذشته بعد از معرفی و بیان عقاید و مبانی فکری و عقیدتی این گروه به آراء آن‌ها در باب وعد و وعید و مقایسه آن با دو دیدگاه امامیه و معتزله پرداخته شد. در باب معنا شناسی، وعد به معنای وعده و نوید خیر، و وعید به مفهوم وعده شرّ و تهدید است. نتیجه وعده ها و وعیدهای قرآنی رساندن انسانها به ثواب و عقابی شایسته اعمال آن‌هاست. مباحث مربوط به وعد و وعید معمولاً در ارتباط با مطالبی چون عدل الهی، استحقاق پاداش و عذاب، خلود در جهنم، مرتکب کبیره، اجباط و تکفیر، توبه، عفو و شفاعت ... مطرح می‌شود. در میان فصول اصلی رساله آمده است که در میان عدلیه (امامیه و معتزله) اصل عدل و حسن و قبح عقلی و لزوم اعتقاد به آن زیر ساز اعتقاد به وعد و وعید و از مبانی آن می‌باشد. عدالت خداوند اقتضای این را دارد که گناه کار را مجازات و نیکوکاران را ثواب دهد. این اصل مستلزم آن است که خداوند آنچه به اطاعت کنندگان وعده داده عمل کند زیرا خُلف وعده، قبیح است، زیرا باعث وقوع کذب از طرف خداوند می‌شود و صدور آن از خداوند محال است،ولی خُلف وعید از نظر امامیه در مواردی، نه تنها قبیح نیست بلکه حُسن هم دارد چون این کار تفضّل است. معتزله خلف وعید را جایز نمی‌دانند ومعتقدند تهدیدهایی که خداوند در مورد عاصیان بیان داشته، حتماً محقق خواهد شد و تخلّف در این موارد نیز بر خداوند جایز نیست. اشاعره با پذیرش حسن و قبح شرعی معتقدند خداوند هر آنچه انجام دهد عین عدل است؛ پس می‌تواند شخص مطیع را در آتش جهنم بیفکند و در آن مخلّد سازد یا اینکه شخص گناهکار را به بهشت وارد کند. در نظر متکلمان امامیه اعطای ثواب نوعی تفضّل است زیرا احسان و تفضّل براى خداوند حسن عقلى دارد، نه وجوب عقلى. ولی گناهکاران را مستحق عقاب و کیفر الهی می‌دانند. در نقط? مقابل معتزله ثواب و عقاب را ناشی از استحقاق عبد می‌دانند نه تفضّل و معتقدند بر خداوند عقلاً واجب است که نیکوکار را ثواب دهد و معصیتکار را عقاب نماید. اما اشاعره اساساً برآنند که استحقاقی در کار نیست زیرا خداوند می‌تواند از اعطای ثواب سر باز زند و یا از عقاب در گذرد و هیچ امری بر خداوند واجب نیست. اعطای ثواب و عقاب مبتنی بر ایمان است. تمامی فرق و متکلمان در این نکته اتفاق نظر دارند که، کفّار و مشرکان برای همیشه در آتش دوزخ به سر می‌برند و عذاب آن‌ها جاودانی است و مومنان و نیکوکاران ثواب دائم دارند و در بهشت مخلّد هستند ولی گروه سومی هم وجود دارد که با وجود ایمان در مواردی از فرمان الهی سرپیچیده و گرفتار معصیت می‌شوند، اینها فاسق یا مرتکب کبیره نامیده می‌شوند‌، و متکلمان احکام و شرایط خاصی را برای این گروه قائلند. هم? گروهها متفقند که با توبه، تمام گناهان (حق الله) حتی کفر و شرک بخشودنی است. اختلاف نظر آنجاست که کافر، مشرک ومومن مرتکب کبیره در صورتی که توبه نکرده باشد با او چگونه رفتار می‌شود؟متکلمان اشاعره و امامیه علی رغم اختلافات بنیادینی که در مسائل مختلف دارند، در این مسأله با هم در مقابل معتزله اتفاق نظر دارند. هر دو گروه قائلند خلود در عذاب مختصّ کفار و مشرکینی است که توبه نکرده‌اند؛ اما مرتکب کبیره حتی اگر توبه نکرده باشد، ممکن است با بخشش و عفو الهی یا شفاعت از عذاب رهایی یابد. به این صورت که ابتدا براى معصیتى که انجام داده است، به دوزخ مى رود و سپس از آن خارج و وارد بهشت مى گردد. پس امامیه در مقام رهایى از مشکل جمع بین دو استحقاق (عقاب دائم و ثواب دائم)، عقاب را دائم نمى دانند و از این رو، اعتقادی بر نظری? احباط ندارند؛ در مقابل معتزله به خلود مرتکب کبیره و به بیان دیگر خلود تمام کسانی که تهدید به خلود در عذاب شده‌اند، اعتقاد دارند. زیرا هر دو استحقاق (ثواب و عقاب) را دائم می‌دانند و معتقدند استحقاق ثواب و عقاب با هم امکانپذیر نیست بدین ترتیب از قائلان احباط و تکفیر می‌باشند.

انتقال ارواح از بدن های مادی به بدن های مادی دیگر به هنگام مرگ، که «تناسخ» نامیده می شود دارای اقسامی است و از دیرباز مورد بحث و بررسی و اعتقاد برخی از دانشمندان، حکما، متکلمان بوده تا مسئله کمال نفس انسانی را توجیه کند. در میان فلاسفه مسلمان،سهروردی و ملاصدرا بیشترین احتمال را به بحث تناسخ داشته و آن را کاملاً جدی تلقی کرده که با مراجعه به آثار سهروردی در می یابیم که وی موضع گیری های متفاوتی در این باره داشته است. و مجموعاً در نه رساله از رسائل خود به مسئله تناسخ پرداخته، او در آثار خود به بیان هشت استدلال تناسخیان پرداخته که به چهار استدلال پاسخ داده و از عدم درستی آن را نشان داده و در مهمترین کتاب خود حکمت الاشراق(کتابی که منشور اندیشه سهروردی و الگوی همه حکمای اشراقی است) ضمن ورود به بحث و بازنمودن ابعاد پنهان تناسخ نسبت به، بطلان آن ،موضع گیری صریحی نمی کند. اما تناسخ ملکی نزد وی به هیچ وجه پذیرفته نیست، چنین اعتقادی را حتی مخالفان شیخ اشراق در زمان حیاتش به وی نداند از سوی دیگر در ابطال ادله تناسخ میان سهروردی و ملاصدرا تفاوت کاملاً محسوسی مشاهده می شود که این تفاوت در روش ابطال این دلایل از جانب آنان است . سهروردی درواقع با تکیه بر مبانی فلسفی خود نظریه تناسخ را نظریه ضعیف و نادرست می داند و این امر موجب اجمال در نقد استدلال های تناسخیان در آثار وی گشته در واقع او دغدغه اصلی اش معرفی نظام اشراقی خود است. و مسئله دیگر این که باوجود تأثیر فراوان سهروردی بر صدرا، اما این دو فیلسوف در تبیین تناسخ در مقام تعریف و توصیف دو نگاه متفاوت داشتند. آنچه نزد منطق دانان مطرح است تقدم «مای» حقیقه و مای «شارحه» بر «لم» اثبات است که این نظم منطقی چندان در بیان این موضوع در آثار شیخ اشراق رعایت نشده است. اما صدرالمتألهین مباحث نفس و در پی آن تناسخ را به صورت مستقل و یکجا مطرح می کند. اما نفس شناسی سهروردی از نظم منطق بی بهره است و از نظر ملاصدرا تناسخ یک تناقض فلسفی است و امکان وقوعی ندارد او براساس حرکت جوهری،نفس ، جسمانیه الحدوث است و به تدریج هماهنگ با آن رشد می یابد و زمانی که در این دنیا به استکمال رسید از بدن جدا می شود و به عالم برزخ می رود و اساساً عقلاً غیر ممکن است که نفس فعلیت یافته به حالت قوه بازگردد و از آن بدن دیگری گردد پس تناسخ به معنی بازگشت نفس به بدن انسان و غیر آن محال است.

این رساله در صدد پاسخگویی به این پرسش اساسی است که جایگاه تقلید و تحقیق از نگاه قرآن چیست ؟برای پاسخ به این مسئله پژوهش حاضر از سه فصل تشکیل شده است که در فصل نخست آن به کلیات یعنیمباحث عمده تحقیق ، تقلید و دلیل اشاره شده است. در فصل دوم بطور مبسوط به مبحث تحقیق پرداخته وطرق نیل و دستیابی به آن را بیان می کند.تقلید و مواردی که تقلید در آنجا جایز است و افرادی که مجوز تقلید از آنها صادر شده است مباحثی است کهدر فصل سوم پژوهش به آنها اشاره شده است.حاصل کلام آنکه راه تحقیق با توجه به فرمایشات قرآن باز است و هر صاحب خردی توان دست یابی به آن رادارد ، اما از آنجا که حقیقت و معرفت مراتبی دارد و توان همه افراد یکسان نیست و درجاتی که به آن دستمی یابند متفاوت است و در مواردی که راه رسیدن به حقیقت برای برخی مشکل است و قدرت کشف آنراندارند مجوز تبعیت از راه یافتگان به حقیقت صادر شده است. پیروی اگر کورکورانه و بدون علم و دانشصورت گیرد ، گمراهی و ضلالت تالی فاسد این تقلید خواهد بود و این پیروی راهی به کمال نخواهد داشت.اما اگر تقلید و تبعیت بر اساس علم و از افراد عالم و خبره باشد غایت آن کمال مطلوبی است که سعادتواقعی و پایدار انسان در آن است که دین و عقل امر بدان کرده اند.کلید واژه : تحقیق ، تقلید ، دلیل ، قرآن ، عقل ، معرفت ، ظن ، یقین

هدف پژوهش : بررسی ضرورت و جایگاه امامت از دیدگاه عقل و نقل است روش نمونه گیری : مطالعه کتب مختلف در زمینه مطلب مورد نظر و خلاصه کردن برخی از مطالب و یا استفاده از متن اصلی کتب است روش پژوهش : کتابخانه ای است ابزار اندازه گیری : عقل و نقل و احادیث و آیات قرآن کریم و رجوع به تفاسیری در خصوص آن است نتیجه کلی : هرچه بیشتر تفحص دراین زمینه بیانگر این است که اولا حق مطلب را نمی توان ادانمود و ثانیا با درک مطالب بیشتر به دقایق و ظرائف مهمی دراین باب می توان دست یافت و تا اندازه ای ناگفتنی های لازم برانسان مکشوف میشود

پایان نامه حاضر به بیان مبانی اصلی فلسفی که ملاصدرا در تفسیر قرآن خود در نظر داشته و با توجه به آن مبانی به تفسیر قرآن پرداخته می پردازد. روش پژوهش کتابخانه ای است. در ابتدا مطالب گردآوری شده و سپس مورد پردازش قرار گرفته است. در طرح پژوهش سه مبنای اصلی زبان شناختی، معرفت شناختی و انسان شناختی مورد بررسی و توضیح تفصیلی قرار گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش در سه مبحث نشان داده شده است. در فصل مبانی زبان شناختی به نوع نگاه ملاصدرا به مسئله زبان قرآن و این که قرآن قابل تاویل است پرداخته شده است و در فصل مبانی معرفت شناختی نیز مباحث مختلف وحی قرار گرفته است و در آخر نیز انسان کامل و مقام خلیفه اللهی انسان از دیدگاه ملاصدرا پرداخته شده است. شماره بازیابی: ۵۱-۲۵۲۸۶

جامعه اسلامی بعد از رحلت پیامبر با دو اندیشه مختلف سیاسی روبرو شد: اندیشه ای که مبتنی بر خلافت بود و اندیشه ای که مبتنی بر امامت بود. جریان اولی به حکومت و سلطنت تبدیل شد و جریان دوم به جز دوران کوتاه حکومت امام علی و امام مجتبی علیه السلام ، و برخی حکومتهای شیعی محلی ، دیگر این اندیشه متحقق نشد ولی در تالیفات بسیاری از فقها مورد بررسی قرار گرفت . مولف عالیقدر کتاب تنبیه الامه و تنزیه المله ، علامه نائینی ، از بزرگترین مراجع اهل نظر در قرن اخیر بوده و همکاری همه جانبهای در مبارزات مشروطه خواهی مبین دیدگاههای ایشان است . این رساله بسیار بدیع و منظم ، طبایع استبداد را بررسی کرده واماندگی و درماندگی امت را به گردن طواغیت امت انداخته و از حکومت ولایتیه سخن به میان آورده است . امام این اندیشه شیعی منحصرا توسط حضرت امام خمینی از محدوده کتب فقهی به عرصه اجتماع و عمل کشیده شد و عینیت یافت . اصل نظریه ولایت فقیه در فقه شیعی از قدمتی بیش از هزار سال برخوردار است . اگر چه در این زمینه و اختیارات ولی فقیه اجماع نظر میان علما نبوده ولی معمولا بطور کلی بحث شده است . امروز با تحقق یافتن نظام مقدس جمهوری اسلامی مبتنی بر اندیشه و ایده امام خمینی ، ولایت فقیه رکن اصلی و روح این نظام محسوب شده و خواستگاه اصلی قدرت دینی و سیاسی بشمار می رود. نگارنده نیز با بررسی در محدوده این نظریه پایان نامه را در پنج فصل که عبارتند از فصل اول : دین و حکومت ، فصل دوم : بررسی حاکمیت در اسلام ، فصل سوم : بررسی مسائل کلامی امامت و زعامت ، فصل چهارم : حکومت اسلامی و مرز مشروعیت ، فصل پنجم : حکومت در عصر غیبت ، گردآوری نموده است .

هدف پژوهش ارائه راهی نوع برای کنترل حد مرزهای اخلاقی پلیس در غالب اخلاق حرفه ای می باشد. پژوهش به صورت کتابخانه ای ( و در واقع با استفاده از کتابها٬ مجلات٬ مقالات٬ برنامه ریزی تلویزیونی و استفاده از تجربه کشورهای دیگر که از طریق مکاتبه و یا اینترنت صورت گرفته است ) تهیه شده است. نتایج نشان می دهد وجود اخلاق حرفه ای پلیس در کلیه کشورها ضروری است هرچند تحول وجودی افراد و انتخاب اصلح در پذیرش آنها مفید است اما اخلاق حرفه ای پلیس می تواند آنها را از دو راهی های اخلاقی در حین انجام وظیفه به سلامت عبور دهد.

چکیده: ‫هدف پژوهش بررسی آراء مرحوم ملاصدرا در عقل به معنای قوه ادراک با رویکرد به روایات در این بحث و همچنین بررسی اقوال مفسرین روایات در بحث مذکور که به تفاوتها و تشابهات با نظرات مرحوم ملاصدرا پرداخته شده است. در روش پژوهش ابتدا پیشینه ای از بحث عقل بیان گردیده است و اقوال ابن سینا و سهروردی به عنوان پیش نگرشی به مدخل بحث عقل در حکمت صدرا بررسی شده است. سپس به دیدگاههای ملاصدرا در این بحث پرداخته شده است. روش تحقیق به صورت تحلیلی و براساس مطالعات کتابخانه ای می باشد. نتایج نشان می دهد که در طی این رساله به طور جامع بحث عقل به معنای قوه ادراک بیان گردیده است که در آن مرحوم ملاصدرا به تفسیر روایات این باب با رویکرد فلسفی پرداخته است. گرچه در برخی مواقع مانند نور بودن عقل با سایر مفسرین روایات هم عقیده بوده است اما در پاره ای از موارد مانند بررسی وجود جهل اختلافات بنیادری وجود دارد.

این رساله درباره دیدگاهها و تأویلات فلسفی فیلسوف مسلمان قرن ششم ه- شیخ شهاب الدین سهرودی درباره برخی آیات قرآن کریم است. مجموعه مصنفات خود شیخ - و تالیفات امام محمد غزالی و منابعی که در زمینه تفسیر فلسفی از آیات قرآن بوده است جمع آوری، مطالعه و فیش برداری شده است. رساله دارای چهار فصل می باشد در فصل اول مخاطبان با زندگی نامه شیخ شهاب، آثار تالیفات و حکمتی که ایشان بنا نمودند آشنا می شود. فصل دوم درباره معانی تفسیر و تاویل- دیدگاههای دیدگاه های مختلفی که در این زمینه ها وجود دارد. مطرح شده و با بیان رابطه میان آن دو به طبقات تاویلات باطنی اشاره شده است. در فصل سوم با دسته بندی مطالب بر هر یک عنوانی انتخاب شده و مجموعه آیاتی که شیخ به تاویل فلسفی آنها پرداخته بیان شده است. در فصل چهارم جمع بندی از مطالب فصول پیشین و پیشنهاداتی از طرف پژوهش گر، جهت احیای فهم آیات قرآنی ارائه شده است همچنین این فصل حاوی فهرست آیات بکار برده شده می باشد. نتیجه اینکه قرآن کریم در رشد و بسط تفکرات فلسفی و عرفانی تاثیر گذاشته است. حکیمان و شیخ اشراق صاحب ابتکارات و نوآوری هائی در تفسیر علمی - عرفانی و فلسفی آیات قرآن کریم هستند.