جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پژوهش سعی شده است تا ضمن ارائه دیدگاه فخر رازی و علامه طباطبایی در باره شفاعت ، اشکالاتی که از ناحیه منکران و منتقدان مطرح گردیده همراه با پاسخ تبیین گردد و با استناد به آیات و روایات اثبات نموده‌ایم که مسئله شفاعت نه تنها منافاتی با توحید ندارد بلکه تاکیدی است بر اینکه با تمسک به ارواح طیبه انبیاء، اولیاء و صالحان در سایه اذن الهی زمینه تقرب و دستیابی به رحمت واسعه الهی برای بندگان فراهم می‌آید.

مسئله اصلی در اینپایان نامه بررسی حقیقتایمان و کفر از دیدگاه ابن تیمیه ، شهید ثانی و علامه طباطبایی است که در سه فصل ویک نتیجه تنظیم شده است . وسعیما بر اینست که در این پایان نامه به این بپردازیم که مرز بین این دو در حقیقت و واقع چگونه است . که این در سه فصلمورد بررسی قرارگرفته است .ابن تیمیه بر این باور است کهایمان حقیقی،ایمان قلبی است واین ایمان اصلش تصدیق قلبی وسپس قول قلبی (اقرارو معرفت قلبی "علم") استوانگاهعمل قلبی( محبتبه خدا و رسولان وترس ازخدا) تابع تصدیق وقول قلبی است وعمل بدن وجوارحتابع قلب است. ایشان در باره حقیقت کفربراین باور است کههر فردی ، پیامبر یا اولیایی از اولیاء الله را در دنیا واسطه شفاعت در قیامت قرار دهدیا متوسل به او شودبه گونه ای که قدرت خداوند واراده اورا به صورت مستقیملحاظ نکندمشرک وکافر است واگر توبه نکرد باید کشته شود. شهید ثانی بر این باور است که ایمان یا شرعی وحقیقی است که همان تصدیق قلبی است ویاایمان عرفی و لغوی که همانتصدیق زبانی است.حقیقت ایمان جایگاهش در قلب است و عمل و شدت وضعف در حقیقت ایمان راه ندارد بلکه عمل شرط قبول ایمان است. ویکفررا مقابل ایمانمی داند ومی نویسدکفر عبارت است ازعدم ایمان از انچه شانش این است که مورد ایمان واقع شود .واز نگاه علامه طباطبایی حقیقت ایمان عبارت است ازجایگیر شدن اعتقاد در قلب استبه گونه ای که این ایمان واعتقاد همراه با ادراک و تسلیم قلبی است.ایشان ایمان را تصدیق واذعان به چیزی به همراه التزام عملی به ان می داند .وی حقیقت کفر رابر اسا س روایات اینگونه بیان می دارد :1- انکار ربوبیتخدا 2- ترک عبادت او .وطبق نظر ایشا ن ناامیدی از رحمت خدا وند از گناهان کبیره است ولذا کفر محسوب می شود

وجود امامان برای بقا و تحریف نشدن دین و شریعت ضروری است. و با خاتم نبی بودن حضرت محمد (ص) تناقض ندارد وامامت چیزی جز تداوم واستمرار وظایف وشءون نبوت ورسالت نیست و مقام امامت مقام تحقق وعینیت بخشیدن به اهداف رسالت است.این پایان نامه به بررسی ابعاد خاتمیت و امامت و رابطه این این دو و عدم تعارض آنها با استناد به دلایل عقلی و نقلی پرداخته است و بیان شد که امامت مکمل خاتمیت و اکمال دین است.

موضوع بحث ما در این رساله، بررسی نقش قرآن در تکامل معنوی انسان است. تکامل معنوی انسان بحثی مهم و حساس در زندگی بشر است. چگونگی تکامل و راه رسیدن به آن، پرسش درونی هر انسانی است. به همین دلیل، مسئله پژوهشی ما در این رساله پیرامون دو محور ذیل است:1-کمال معنوی انسان چیست؟ و در چه حالتی حاصل می‌شود؟2-قرآن کریم چگونه انسان را به این کمال معنوی می رساند؟در بیان نتیجه حاصل از تحقیق پیرامون این موضوع باید گفت: از دیدگاه قرآن کریم، کمال انسان، حاصل شدن حالت اعتدال در ارضای امیال و خواهش‌های نفسانی است. قرآن کریم ابتدا انسان را با خودش، جایگاهش، قوای درونی و نقاط قوت و ضعفش آشنا ساخته و سپس مسیر هدایت مناسب با این نیازها و استعدادها را برای او بیان می‌دارد. ضمن آن‌که تعالیم خویش را بر پایه فطرت و عقل که در نهاد هر انسانی موجود است قرار می‌دهد و بدین علت انسان با خواندن قرآن و گوش فرادادن به معانی و دستوراتش آن را نوری روشنگر و رفع کننده شبهات و مشکلاتش می‌یابد. به طوری‌که با مداومت بر خواندن و عمل به تعالیم آن در مسیر تکامل معنوی خویش گام بر می دارد. لذا در وصف قرآن باید گفت: قرآن همان هدایت است و هدایت همان قرآن است.

در این پایان نامه دیدگاه علامه طباطبایی و جان کالون درباره ی خداگرایی فطری بررسی شده است. نظریه ی حس الوهی کالون با نظریه ی فطرت علامه طباطبایی مقایسه شده و مورد تحلیل قرار گرفت است

چکیده: با نظر به اهمیت جایگاه اخلاق در زندگی هر فرد و جامعه، این پژوهش بر آن است تا به تبیین سبک زندگی اخلاق مدار مبتنی بر دیدگاههای اخلاقی علّامه طباطبائی بپردازد.منظور از سبک زندگی اخلاق مدار، استخراج اصول تربیتی – اخلاقی و تعیین شاخص های اخلاقی در بعد فردی و اجتماعی بر اساس آرای علّامه طباطبائی میباشد، که این پژوهش در صدد پاسخگویی به سوالات زیر است.1- بر مبنای دیدگاه اخلاق علّامه طباطبائی شاخص های سبک زندگی اخلاق مدار در بعد فردی کدامند؟2- بر مبنای دیدگاه اخلاق علّامه طباطبائی شاخص های سبک زندگی اخلاق مدار در بعد اجتماعی کدامند؟3- بر مبنای دیدگاه اخلاق علّامه طباطبائی چه اصول تربیتی -اخلاقی را میتوان برای سبک زندگی اخلاق مدار استخراج کرد؟ برای این منظور ابتدا به آراء اندیشمندان و جامعه شناسان غربی و مسلمان سبک زندگی و سپس در مورد اخلاق در غرب و اندیشمندان مسلمان بویژه علّامه پرداخته شده است. آنگاه با استفاده از روش تحلیل و تکوین مفهوم و روش قیاس عملی برای پاسخگویی به سوالات مطرح شده، اقدام گردیده است. بدین ترتیب بر اساس مطالبی که در مبانی نظری تحقیق ذکر شد، در زمینه شاخص های سبک زندگی اخلاق مدار در بعد فردی و اجتماعی این موارد حاصل شد هر چند که این شاخصه ها کاملاً از یکدیگر منفک نمیباشند، شاخصه هایی در بعدباور و اعتقادات و شاخصه هایی در بعد عمل و کردار اخلاقی استخراج شده عبارتند از: گرایش به حیات طیبه و اخلاقی، گرایش به فطرت الهی، انجام دادن عمل صالح، شاخص برخوردار از تقوا اجتماعی، شاخصتکریم شخصیت دیگران در اجتماع، ابراز محبت در اجتماع برای همنوعان، شاخص امنیت و وحدت اجتماعی ، تأسی به وظیفه امر به معروف و نهی از منکر در اجتماع، ... میباشند. به منظور استخراج شاخصه هایی برای سبک زندگی اخلاق مدارفردی و اجتماعی در بعد عمل و کردار اخلاقی به شکل وظایف بروز می نماید که عبارتند از؛ وظایف انسان را در ارتباط با خدا، خود و جامعه بررسی شد. سپس با استفاده از موارد ذکر شده در پاسخ سوال اول و دوم، به استخراج اصول تربیتی به منظور سبک زندگی اخلاق مدار پرداخته شد و در پایان نیز، پیشنهادهایی در راستای توجه به عملی نمودن سبک زندگی اخلاقی در عناصر تعلیم و تربیت ارائه گردید.

قصص و داستان هایقرآن یکی از موضوعات مهم علوم قرآن بوده و بی شک آگاهی از آن در تفسیر آیات بسیار موثر خواهد بود. قصص قرآن از زندگی پیامبران و امت های آنان سخن می گوید . داستان حضرت آدم (ع) یکی از مهمترین آنها ست که در سوره های مختلف بیان شده است.قصه آدم ویژگی هایی دارد که طبیعتا بیش از دیگر قصص قرآن جلب نظر می کند و حجم قابل ملاحظه ای از نگاه های تأویل گرا را به خود جذب کرده است . نخستین کسانی که روش تأویل را در داستان آدمبرگزیدند اهل عرفانهستند. در این پژوهش نگاه مفسری عقل گرا همچون علامه طباطبایی و مفسری تأویل گرا همچون گنابادی مورد مقایسه قرار گرفته است .به رغم اینکه در این زمینه میان این دو دیدگاه اشتراکاتیمشاهده می شود مانند : در مورد اسمائی که خداوندبه «آدم » آموخت تا برتریش بر فرشتگان معلوم گردد هر دومفسّر معتقدند: حقیقت این اسماء یکی بوده است. علامه طباطبایی می گوید: منظور از اسماء و مسماهای آن موجوداتی زنده و دارای عقل بوده اند که در پس پرده غیب قرار داشته اند. گنابادی نیز معتقد است: خدای تبارک و تعالی علم موجودات و صورت کلی و نمونه آنها از جهت اینکه اسماء و آینه هایی برای حق تعالی می باشند بر آدم افاضه کرد و در او به ودیعه گذارد و ... .اما در پاره ای از موضوعات نیز دو مفسر به نحو معناداری اختلاف نظر دارند ؛ مانند اینکه:گنابادی منظور از آدم را لطیفه عاقله آدمی می داند که در بهشت نفس انسانی ساکن می باشد اما علامه طباطبایی منظور از آدمی را جنس حضرت آدم می داند. در برخی آیات تنها یکی از دو مفسر نظر داده و دیگری به ترجمه بسنده کرده است . باید گفت اختلاف نظر دو مفسر مبتنی بر اختلاف مبانی فکری و سبک تفکر آن دو می باشد. چنانکه طباطبایی برای پی بردن به تفسیر آیات به جهات ادبی قرآن کریم ،بیان شآن نزول ،استدلال به برخی از آیات دیگر وتفسیر بوسیله ی روایات منقول در زمینه ی قصص قرآن عنایت داشته است . اما گنابادی که دیدگاه غالب او عرفانی است از زاویه ی دید عرفانی به این داستان پرداخته است .

عدل الهی از جمله مسائلی است که ذهن هر انسان موحّدی را به خود معطوف می‌کند و نه تنها دینداران بلکه منتقدان افکار دینی را به تکاپو و جنبش وا می‌دارد. عدل الهی از اصول اعتقادی امامیه به شمار می‌آید و در اهمیّت این مسأله همین بس که در کنار توحید قرار گرفته است. اگر عدل الهی به درستی تبیین شود می‌تواند ریشه بسیاری از مشکلاتی که باعث پیدایش علل مادیگری و الحاد شده است را بخشکاند و زمینه بسیاری از انحرافات عقیدتی و عملی را از بین ببرد. عدل الهی با توجه به ارتباط تنگاتنگ آن با حوزه رفتار انسان همواره جزو دل مشغولی او بوده، اگرچه خود به این مسأله توجهی نداشته باشد. چرا که با توجه به حوادث و وقایع ناگواری که در زندگی او رخ می‌دهد قطعا سوالاتی در ذهن او به وجود می‌آید. حال، آحاد مردم نسبت به ظهور اینگونه حوادث دو گونه هستند گروهی فریاد اعتراض سر داده و زمان و زمین را مقصر می‌دانند و گروهی دیگر چون خداوند را عادل علی الاطلاق می‌دانند و این مسأله برای آنان حلّ شده است اگر به سبب این حوادث و شرور هم پی نبرند فریاد به اعتراض بلند نمی‌کنند زیرا می‌دانند که خیرات و شرور این عالممادی درهم تنیده است و لازمه نظام مادی وجود ویژگی‌های آن می‌باشد. پژوهش حاضر که به صورت کتابخانه‌ای است به تبیین این مسأله و براهین و شبهات آن از دیدگاه علامه طباطبایی پرداخته ‌است که عدل از جمله اوصاف خداوند است و مبتنی بر حسن و قبح عقلی می‌باشد و علاوه بر آیات و روایات، براهین عقلی متعددی از جمله برهان واجب الوجود، برهان صدیقین و برهان عنایت و علم و غنای مطلق بر آن دلالت می‌کند. و در پایان این رساله به دیدگاه علامه در رابطه با عدل الهی و شبهات وارده بر آن که عمدتاً شرور و نقایص است پرداخته شده، به اعتقاد ایشان فرض عالم ماده که نظام اسباب و مسببات است بدون ویژگی‌های آن، مستلزم عدم تحقق عالم مادّه است. جهان مادّی که عالم تغییر، تحوّل، تبدّل و تزاحم است چنین اقتضایی را داشته که شرّ و نقص در آن وجود داشته باشد. اگر نقصی است در قابلیّت قابل است نه در فاعلیّت فاعل، نقص در فیض الهی نیست بلکه فیض خداوند همواره جریان داشته و خواهد داشت.

این پژوهش به دنبال آن است تا به بررسی تطبیقی کارکردهای اجتماعی دین از دیدگاه دورکیم و علامه طباطبایی بپردازد تا بدین وسیله وجوه اشتراک و افتراق دیدگاههای آنان رادر این زمینه نشان دهد. دورکیم و علامه طباطبایی با وجود اینکه دارای مبانی نظری متفاوتی هستند، اما هر دو برضرورت همیشگی دین و قوانین دینی در جامعه اذعان دارند.به اعتقاد دورکیم دین بر حسب نوع جوامع خصوصیات متفاوت پیدامیکند. ایشان برای دین دو بعد عقیدتی و مناسکی مطرحمی کند اما عنصر اصلی دین را بعد مناسکی آن می داند. آنچه که در تبیین کارکردی دورکیم از دین اهمیت دارد کارکردهای اجتماعی مناسک دینی است که عبارتند از :انضباط بخشی، وحدت بخشی، خوشبختی بخشی ، حیات بخشی و تقویت قوا . بر این اساس دورکیم کارکردهای دین را در بعد اجتماعی آن خلاصه می کند.اما علامه طباطبایی بر این باور است که دین در سه بعد عقیدتی ،اخلاقی و عملیدارای کارکردهای فردی و اجتماعی، دنیوی و اخروی است . از جمله کار کردهای اجتماعی دین از نظر ایشان می توانبه اصلاح جامعه، تنظیم زندگی اجتماعی، شکوفایی فرهنگ و تمدن و...اشاره کرد. به اعتقاد علامه (ره) تنها راهی که اجتماع انسانی را از تشتت و تفرقه نجات می‌دهد، دین است ؛ چرا که دین برای رفع و حل اختلاف جوامع بشری و ایجاد وحدت و همبستگی اجتماعی آمده است. بنابر این می‌توان گفت که علامه و دورکیم با وجود پیش فرض های متفاوت در بحث دین،بر نقش محوری دین در جامعه تأکید دارند و کارکردهای اجتماعی مشابهی را برای دین مطرح کرده‌اند. اما تبیین علامه(ره)از کارکردهای دین ناظر به همه ابعاد وجود انسان است که برخلاف دورکیم اولاًبا تقلیل گرایی همراه نیست. ثانیاً کارکردهای دین را در راستای سعادت و کمال انسان می‌داند و ثالثاً کارکردهای اجتماعی دین را نه تنها در ساختار جامعه بلکه در محتوای جامعه هم مطرح می‌کند.

چکیدههدف پژوهش حاضر شناسایی آثار دینداری در زندگی انسان با تکیه بر نظر علامه طباطبایی(ره) می باشد. روش انجام پژوهش به صورت کتابخانه ای- اسنادی است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که دین در زندگی انسان حضوری گسترده دارد و بدین ترتیب شخصی که این صفت را داراست، دیندار می گویند؛ لذا دینداری در زندگی انسان آثار و کارکردهای زیادی دارد.این آثار هم در بعد فردی است و هم در بعد اجتماعی. در بعد فردی، دین،به انسان انبساط خاطر واقعی می دهد و اورا به آرامش روانی میرساند. در پرتو دینداری است که انسان قوای خود را کنترل کرده و جهت درست می دهد. دینداری زندگی اجتماعی انسان را که چیزی جدا از او نیست را از طریق ارتباط درست با دیگر افراد تنظیم می کند.نتیجه آنکه اگر به دستورات اسلام به درستی عمل شود، زندگی انسان به سمت کمال واقعی کشیده میشود.