جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تعهد و عمل منشا قسمت عمده ای از ادبیات فرانسه در طول قرن بیستم را تشکیل می دهند. روشن است که این موضوعات بتدریج، لااقل از صحنه ادبی معاصر فرانسه محو شده اند. با این حال، بعنوان کلامی شورانگیز، شعر متعهد دوره پایداری و جنگ دوم، بسیاری را تحت تاثیر قرار داده است. مطالعات گوناگونی در باره شاعران این دوره انجام شده، اما نو و بروز بودن مضمون های این شعر و زیبایی آنها، لا اقل برای سایر مناطق دنیا، نیاز به نگاهی دوباره دارد. در این مقاله سعی بر آن است که از جنبه عملگرایی ادبی و با ذکر نمونه هایی از شعر و شاعران دهه چهل میلادی این جریان را مورد مداقه قرار دهیم. برای این کار ابتدا در مورد شعر و کارکرد آن، سپس دوره پایداری و شاعران، و سرانجام شاخصه های شعر پایداری بحث خواهیم کرد.

آنچه در این مقاله مورد پژوهش واقع شده، مساله علم بارى است . در متون دینى ما بر علیم بودن خداوند تاکید فراوانى شده است . یکى از آموزه‏هاى محورى ادیان آسمانى این است که خداوند به همه چیز آگاه است و هیچ چیز از گستره علم او بیرون نیست . تاثیرات جدى این باور در ساحت اندیشه و عمل انسانى به قدرى روشن است که ما را از توضیح بى‏نیاز مى‏سازد . عقیده به علم شامل و عام خدا، هر چند که از مسلمات دینى است; اما تحلیل فلسفى آن با چالشهایى مواجه است که تعمق بیشتر را موجه مى‏سازد . یکى از دشوارترین مباحث فلسفه الهى بحث علم خداى متعال است . بزرگان فلسفه و کلام تلاشهاى فراوانى براى تبیین آن مبذول داشته‏اند . برخى از فیلسوفان مانند شیخ الرئیس در التعلیقات و صدر المتالهین در اسفار براى تبیین این موضوع، به مباحث مقدماتى مهمى پرداختند . در عین حال، بین فیلسوفان و متکلمین اختلافات زیادى در این زمینه مشاهده مى‏شود . تا آنجا که براى فرار از پاره‏اى اشکالات، برخى از متکلمین بکلى علم الهى را هم نسبت‏به ذات خویش و هم نسبت‏به اشیاى عالم منکر شده‏اند; اما غالب قریب به اتفاق فلاسفه و متکلمین علم خدا را در هر دو مورد پذیرفتند; هر چند درباره کیفیت این علم بین خود آنها اختلاف نظر جدى وجود دارد . برخى، هم علم به ذات و هم علم به مخلوقات را عین ذات الهى دانسته‏اند و برخى دیگر علم به ذات را عین ذات و علم به مخلوقات را صورتهایى قائم به ذات و خارج از آن شمرده‏اند و بعضى علم تفصیلى ذاتى خداوند را نسبت‏به مخلوقات پذیرفته‏اند، اما برخى دیگر، چنین علمى را منکرند و علم تفصیلى پیشین به مخلوقات را خارج از ذات و قائم به ذات دانسته‏اند و برخى دیگر بکلى منکر علم تفصیلى پیشین شده‏اند و علم تفصیلى به مخلوقات را در مرتبه مخلوقات و بلکه عین وجود آنها مى‏دانند . برخى نیز علم خدا به مخلوقات را از نوع علم حصولى و برخى آن را از نوع علم حضورى دانسته‏اند . یکى از معضلات در مبحث علم بارى تعالى نحوه تبیین علم او به پدیده‏هاى مادى است . این مساله از چند جهت مورد اشکال واقع شده است: یکى این که پدیده‏هاى مادى کثرت دارند و لازمه علم خدا به تک تک آنها، راه یافتن کثرت و ترکیب در ذات حق است که با بساطت و وحدت و صرافت ذات او سازگارى ندارد; دیگر این که پدیده‏هاى مادى متغیر و درگذرند و لازمه علم خدا به آنها این است که این تغییر و تحول در ذات حق راه پیدا کند; از جهت‏سوم این اشکال مطرح است که طبق دیدگاه فیلسوفان، امور مادى نه مدرک واقع مى‏شوند و نه مدرک; یعنى امور مادى نه تنها صلاحیت درک و شعور را ندارند، قابل درک نیز نمى‏باشند . بنابراین، چگونه ممکن است که خداوند به امور مادى جهان، علم داشته باشد .

‫اين پژوهش در دو محور زبان عربي و قرآن ، ترادف را از ديدگاه متقدمان و متاخران بررسي مي‌كند. اين اصطلاح تا قرن سوم با عناويني غير از ترادف در محورهايي چون :‌اسامي و صفات متعدد براي يك چند مسمّي و يا اختلاف الفاظ و اتفاق معاني ديده مي‌شود. با مطالعه و تأمّل در آثار متقدمان به جهت دريافت انديشه آنان از ترادف، مفهومي جز تطبيق در اجزائي از معاني به دست نمي‌آيد . رمّاني، ابن فارس به عنوان پيشروان در به كارگيري اصطلاح ترادف معرفي مي‌شوند، اما بايد اين تاريخچه را تغيير داد و ترمذي و همداني را در چندين دهه قبل از آنان در اين جايگاه قرار داد. با بررسي دقيق تأليفات موافقان و مخالفان ترادف، بسياري از تعارض‌ها و اختلاف‌ها از بين مي‌رود و افراد با ديدگاههاي مشترك در كنار يكديگر قرار مي‌گيرند، هر چند نقاط تأكيد متفاوت دارند. متاخران با استناد بر ملاك‌هاي ذهني خود به نقادي آثار متقدمان مي‌پردازند كه اين نوع نقادي محققانه و واقع بينانه نيست. مفسران در تفسير آيات الهي و تبيين معاني الفاظ به جنبه‌هاي متفاوت و متشابه پرداخته‌اند. اين نظريات گاه بعد از واحد تلقي كردن معاني الفاظ به چشم مي‌خورد. از اين شواهد چنين بر مي‌آيد كه واحد دانستن معاني الفاظ، با ذكر فروق به مفهوم اتحاد كامل معاني نيست، بلكه ترادف في الجمله را در الفاظ به اثبات مي ‌رساند. با دعوت به تدبر در آيات الهي، مي‌توان فروق الفاظ را در اين چينش حكيمانه يافت. عدم فهم و دريافت اين فروق به معناي عدم وجود فروق نيست. كليدواژه‌ها :‌ترادف ، ترادف تام ، متقارب المعني، اختلاف الفاظ اتفاق معاني ، فروق .