جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از موضوعات مهم مطرح شده در بیانیه‌ی گام دوم مقام معظم رهبری، مسئله‌ی «جهاد علمی» است؛ مقصود از این نوع از جهاد (که شاخه‌ای از جهاد نرم محسوب می‌شود)، شکستن خط مقدم علوم و واردشدن در عرصه‌‌های علمی با چارچوب باور‌های اسلامی در راستای تحقق ایجاد تمدن نوین اسلامی است. نوشتار حاضر که با تتبع در آیات قرآنی و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی تدوین یافت؛ درصدد پاسخ به‌این پرسش است که «مستندات قرآنی شرایط تحقق جهاد علمی در بیانات رهبری، چیست؟» نتایج برآمده از این تحقیق این است: شرایط تحقق جهاد علمی در کلام رهبری به‌دو دسته‌ی شرایط بینشی و رفتاری قابل تقسیم است و مستند به‌آیات قرآن می‌باشد. شروط بینشی عبارت است از: خودباوری، گفتمان سازی، فراگیر شدن تفکر جهاد علمی در سطوح مختلف جامعه؛ اموری همانند: عبارت است از: حرکت جهادی در جهت تولید علم و فکر؛ البته بر مبنای فرهنگ خودی و از طریق ارائه‌ی پژوهش‌‌های علمی، برگزاری کرسی‌‌های آزاد اندیشی، پرورش نخبگان و سپردن میدان به‌آنان؛ از شروط رفتاری به‌شمار می‌آیند؛ چراکه تنها راه پاسداری از حدود و ثغور مرز‌های اعتقادی و ایمانی و تأمین حیات طیبه، جهاد علمی و پیشران بودن در علم است.

ظلم اجتماعی که عبارت دیگری از کم‌گذاشتن، ضایع کردن و پایمال‌کردن حقوق دیگران و بی‌عدالتی نسبت به آنان است؛ بزرگترین درد اجتماع بشر در همه‌ی زمان‌‌ها محسوب می‌شود. اگرچه گریز از ظلم و عشق به عدالت، امری فطری است، اما غالب افراد، به مقتضای غریزه‌ی سودجویی، کوشش می‌کنند تا آنچه که به نفع خود می‌دانند، برخوردار شوند؛ هرچند دست‌یابی به آن باعث تجاوز به حقوق دیگران گردد. این نوشتار که با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف گسترش فرهنگ عدالت در جوامع بشری به‌ویژه در جوامع اسلامی نگاشته شده است؛ در پی پاسخ به این پرسش است که: راه‌کار‌های قرآنی برای مقابله با ظلم اجتماعی چیست؟ نتیجه‌ی برآمده از این مقاله این‌است با تتبع در آیات شریفه، مشخص شده است که مجموعه‌ی راه‌کار‌های قرآنی برای رفع معضل بی‌عدالتی اجتماعی، عبارت است از سه راه‌کار فرهنگی، تقنینی و اجرایی؛ بر هریک از افراد و مسئولان اجرایی لازم است با بهره‌گیری از این راه‌کار‌های کارآمد قرآنی در جهت مقابله با ظلم اجتماعی تلاش نمایند.

اعمال محبت در جامعه یکی از آموزه‌‌های مهم دین اسلام در حوزه‌ی اجتماعی محسوب می‌شود چراکه مبنای اصلی روابط اجتماعی انسان‌ها بر پایه‌ی محبت بنا شده است. قطعا برای تحقق چنین ارتباطی شایسته، ارائه‌ی راه‌کارهای مناسب، امری ضروری محسوب می‌شود؛ بدین‌جهت، این جستار با هدف شناسایی، بررسی و بازگویی راه‌کارهای اخلاقی و عاطفی مؤثر در تثبیت و توسعه این امر مهم درجامعه، تدوین یافته است. در خلال این پژوهش که آراسته به روش توصیفی- تحلیلی و تدبر در آیات و روایات است، این سلسله از راه‌کار‌ها، مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه‌ی این تحقیق این است: براساس آموزه‌‌های قرآنی وحدیثی؛ راه‌کارهای عملی عاطفی و اخلاقی، از جمله روش‌‌های اثرگذار در توسعه‌ی محبت در جامعه محسوب می‌شوند. البته محبت به افراد جامعه آنگاه موثر است که در راستای محبت الهی باشد؛ چنین نگرشی، سرچشمه‌ی رفتارهای محبت‌آور است و از بارزترین ویژگی محبت اجتماعی به شمار می‌آید.

«غیاث بن ابراهیم تمیمی اسیدی بصری»‏ در شمار راویان امام صادق (ع) و امام کاظم (ع) قرار داشته و روایات بسیاری از وی نقل شده است. با توجه به توثیق غیاث بن ابراهیم از سوی نجاشی، وثاقت او محرز است اما امامی بودن او محل بحث است. برخی از فقها این راوی را همان غیاث بن ابراهیم بتری­مذهبی که در سخنان شیخ طوسی در زمره اصحاب امام باقر (ع) قرار گرفته، دانسته­اند. در این پژوهش روشن کرده‌ایم غیاث بن ابراهیم در هیچ‌یک از کتب حدیثی موجود شیعه، حتی یک روایت از امام باقر (ع) یا از اصحاب امام باقر (ع)، نقل نکرده است، درحالی‌که این محدث اگر از اصحاب امام باقر (ع) بود، بسیار بعید است که از این امام و هیچ‌کدام از اصحابشان روایتی نشنیده باشد. بر این اساس، غیاث بن ابراهیم تمیمی، نمی­تواند همان غیاث بن ابراهیم بتری­مذهب در شمار اصحاب امام باقر (ع) باشد. با نظرداشت این مطلب و با در نظر گرفتن دلایلی همچون ذکر نشدن مذهب این راوی در رجال نجاشی، می‌توان امامی بودن وی را استنتاج نمود.

برخی از زنان و مردان در نحوه پوشش ظاهر، رفتارها و گفتار خود طوری عمل می­کنند که سبب می­شوند طرف مقابل تحریک شده و به سمت گناه کشیده شود و گاهی اوقات نیز سبب ارتکاب حدود الهی مثل زنا و سایر جرائم منافی عفت شود. حال سؤال این است که حکم چنین مسأله­ای از دیدگاه شرع چگونه است؟ برای بررسی این موضوع با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و با مراجعه به منابع کتابخانه­ای و استنباط از منابع شرعی به دست آمده است که آنچه امروزه حقوقدانان و جرم­شناسان در مورد حرمت تحریک‌های جنسی به آن دست یافته­ و به­عنوان یک نویافته تحت عنوان «تأثیر بزه­دیده در جرم» از آن یاد می­کنند، مسأله تازه­ای نیست بلکه این مسأله از قرن‌ها پیش موردتوجه شارع مقدس، اهل بیت (ع) و علمای دین قرار گرفته و دارای احکامی است که می­تواند آثار وضعی به دنبال داشته باشد. از نظر شرع مقدس اسلام این اعمال و رفتارها که سبب تحریک می‌شوند، موجب حرمت است و لذا اجتناب از آن­ها لازم است.

واکاوی تاریخ جمع‌آوری قرآن کریم و چگونگی انتقال آن از دوره پیامبر اکرم (ص) به صحابه و تابعین و نسل‌های بعد، همواره یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در دوره‌های مختلف، تطور تاریخ قرآن کریم بوده و پژوهشگران مسلمان و غیرمسلمان به تحلیل این موضوع پرداخته‌اند. فرِد دانِر مدیر انجمن مطالعات خاورمیانه شمال آمریکا، کتابت قرآن و جمع‌آوری آن در دوره پیامبر اکرم(ص) را مورد اتفاق همه اندیشمندان ندانسته و معتقد است اولین بار توسط عثمان بن عفان بروز عملی پیدا کرده است. همچنین، به دلیل انتقال قرآن به دوره‌های بعد از طریق نقل شفاهی، همین امر باعث شده است تا مسلمانان در مورد متن قرآن دچار اختلافات مبنایی شوند و مسأله اختلاف قرائت بوجود آید. در پژوهش حاضر با مراجعه به منابع اصیل و مورد اتفاق اسلامی، بویژه اخبار جمع قرآن و گزارش های مربوط به توحید مصاحف، دیدگاه های فرد دانر به نقد گذاشته شده است.