جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سخناني در اثبات بدانيز آورده است. نگارنده از مولا صالح مازندراني شارح اصول كافي بوده و از او و نيز از سيد رفيع الدين قزويني شارح اصول كافي نقل كرده است. مولف در باب بد او مشية و عنايه بتفصيل سخن گفته است. (عبد الحسين حائري) رساله اي است استدلالي در رد جبر و اختيار و اثبات نظريه الامر بين الامرين که مذهب اماميه است. مؤلف اين رساله را در پاسخ شمس بن محمد شيرازي نوشته است. شمس الدين که ملازم و شاگرد ملا خليل بوده از وي شنيده بوده که بزرگان از اصحاب ائمه مثل زرارة بن اعين، هشام بن سالم، هشام بن حکم، ابان بن تغلب، محمد بن مسلم، اصبغ بن نباته و غيره در مسئله صدور افعال عباد، قائل به الامر بين الامرين بوده اند و از سخنان ملا خليل قزويني چنين استنباط کرده بود که افعالي مثل به شهادت رساندن انبياء و ائمه را خداوند در تقدير و اراده خود بر عهده قاتل، سنجيده و مقرر فرموده است. شمس، مکتوبي به نزد ملا خليل نوشته و صورت اين شبهه را براي وي ارسال کرده، ملا خليل اين رساله را در پاسخ و دفع اين توهم نوشته است. [مجلس شورا 9/434]

کتاب مناظره ای است بین «حسینه» و «ابراهیم»

گويا دو گفتار در اين باره يكي به نظم و ديگري به نثر دارد. آغاز كتاب: مي گوييم در تحقيق ماهيت قضا و قدر كه چون ثابت شد كه جميع صور موجودات. . [كتابخانه ملك 9/76]

رساله مرتب بر سه مسئله است: 1- اختلف الاماميه في الافعال الاختيارية للعباد بل لساير الاحياء اعني الافعال منسوبة‌ اليهم الخ 2- ذهبت الاشاعرة الي تعلق ارادته بجميع الكائنات الخ 3- في تحقيق القضاء و القدر و لا شك في غموض هذه المسئلة الخ. (مهدي ولايي) آغاز كتاب: اعلم ان مسئلة القضاء و القدر لما كان من غوامض العلوم التي تحيرت فيها الاوهام انجام كتاب: و جواب امثاله فلا نطول الكلام بذكر الجميع [فهرست آستان قدس 4/140-141]

مناظرات مؤلف است با يکي از مبلغان مسيحي در هند که به فارسي نگاشته بود و چون به مکه رفته بود بخواهش سيد احمد دانشمند مکي آنرا بعربي برگردانده است، رد ميزان الحق آن مسيحي است. آغاز كتاب: بسمله، الحمدلله الذي لم يتخذ ولدا و لم يکن له شريک في ملکه ... فيقول ... رحمة الله بن خليل الرحمان ... [مشار 68؛ کتابخانه ملک 1/41] شرح و حواشي: الرد علي اظهار الحق بهاري همداني، محمد باقر بن محمد جعفر (1277-1333)

جامع: منسوب به ركن الدين جعفر بن محمد دوريستي (-قرن5ق.) مؤلف: شيخ صدوق محمد بن علي بن حسين بن بابويه قمي (-381ق.) برخي بر اين باورند كه چون «ركن الدوله» ديلمي آوازه فضيلت و اجتهاد شيخ صدوق را شنيد او را با اعزاز و احترام به دربار دعوت و سؤالاتي را مطرح كرد تا شيخ به آنها پاسخ دهد. نجاشي در «كتاب الرجال» از پنج مجلس شيخ صدوق با ركن الدوله بويهي به عنوان پنج متن ياد مي كند. از اين پنج متن نسخه اي باقي نمانده و از كلام نجاشي نيز روشن نمي شود كه اين مجالس را چه كسي تحرير كرده است، اما به هر حال بعيد نيست كه تحرير اين مجالس را خود شيخ صدوق يا يكي از شاگردانش انجام داده باشد. در كتاب «اكمال الدين» صدوق حكايتي را به عنوان مناظره خود با يكي از ملحدان در محضر ركن الدوله در موضوع امام غايب گزارش مي كند كه احتمالا يكي از همين پنج مجلس است. قاضي نورالله شوشتري ترجمه اي از اين رساله را در «مجالس المؤمنين» آورده است و گردآوري اين مجلس را به جعفر بن محمد الدوريستي نسبت داده است. جعفر دوريستي محضر شيخ صدوق را درك نكرده و شاگرد شيخ مفيد است، ضمن آنكه نجاشي قبل از دوريستي از اين مجالس خبر داده است. [اهدائي رهبر4-2] در باب امامت حضرت علي (ع). «اردلان» مناظره ابن بابويه درباره ولايت علي (ع) در مجلس ركن الدوله ديلمي گويا مناظره ابن بابويه با ركن الدوله. «محمد روشن» گفت و گوي ركن الدوله ديلمي (د 366ق/977م) با شيخ صدوق صدوق ابن بابويه (د 381ق/991م). هنگامي كه ركن الدوله دريافت كه شيخ صدوق پيشواي شيعه است، خواست در مسائل اعتقادي شيعه با وي گفت و گو كند. پس از آن گفت و گوي مناظره گونه، شيخ جعفر درويستي آن را گرد آورده است. گزارش و ترجمه فارسي اين گفت و گوها در مجالس المؤمنين آمده است (شوشتري 1/456-463). (احمد منزوي) گفتگوي ابن بابويه با امير ركن الدوله ابو علي حسين بن بويه ديلمي است (ف 628) ترجمه آن از دوريستي در مجالس المومنين آمده و در ديباچه معاني الاخبار چاپ 1379 تهران هم ديده ميشود. (محمد تقي دانش پژوه) سه مجلس مناظره است که بين رکن الدوله وشيخ صدوق انجام گرفته که بيشتر مباحث آن حول امامت است. آغاز كتاب: بسمله. مناظرة الملك ركن الدولة للصدوق ابن بابويه. قال الملك ايها الشيخ اختلف الحاضرون من القوم الذين يطعن عليهم الشيعه. قال بعضهم يجب الطعن عليهم، و قال آخرون لا يجب و لا يجوز، فما عندك ؟ ... انجام كتاب: ... فقد انتقضت روايتكم. تمت ... [الذريعة 22/293 رقم 7151؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامي 1/245؛ دانشگاه تهران 3/628 و 11/2162؛ آستان قدس 26/575؛ مكتبة اميرالمومنين 4/225 و 4/398؛ رايانه آستان قدس]

شرح رساله مختصر مؤلف «النور الازهر في كشف سر القضاء و القدر» مي باشد كه درباره قضا و قدر در يك مقدمه و سه فصل نوشته بود بروش اهل سنت از ديد فلسفي. فهرست اجمالي كتاب چنين است: المقدمة: في تعريف القضاء و القدر. الفصل الاول: في دفع الظلم علي من قدر عليه المعاصي. الفصل الثاني: في حكمة تقدير المعاصي و الجزاء‌. الفصل الثالث: في تأثير الاعمال مع تقدير حسن الخاتمة. (سيد احمد اشكوري) زمان تأليف: 835 هـ. ق. نويسنده مي گويد چون مسألة قدر و قضا موجب حيرة و ضلالت شده است پس بر آن شدم كه اين رساله را در معاني آن بنگارم او در ضمن سه فصل مسائل قضا و قدر را بدين شرح باز مي گشايد: فصل اول: في بيان رفع الظلم عمن قدر؛ فصل دوم: في سر تقدير الاعمال؛ فصل سوم: في بيان تأثير الاعمال. بآخر نسخه رساله ايست از او در تتميم كلام در چهار فصل زير: فصل اول: ‌در بيان ايجاد فعال؛ فصل دوم: در ترتيب حق بعض اشياء را بر بعض ديگر؛ فصل سوم: در اختلاف تأثير اعمال في الجزاء؛ فصل چهارم: در سبب ورود شر. (عبدالله انوار) گزارشي است بر رساله ديگر خود از او بنام «النور الازهر في كشف سر القضاء و القدر» در يك مقدمه و سه فصل، و در مقدمه از «فضا و قدر» شيخ طوسي ياد شده است. (احمد منزوي) [مرعشي 11/80]

اين رساله از جمله رديه هايي است که بر کتاب «ميزان الحق» پادري نوشته شده است. مؤلف در مقام پاسخ، از الزاماتي سخن گفته که خصم هم بدان معترف و ملتزم باشد. [اهدائي رهبر 4-1؛ ]

«نظام الدين صهرشتي» كه يكي ار شاگردان برحسته «سيد مرتضي» بوده، ‌مناظره رمز گونه و كوتاهي را از يكي از مجالس «مرتضي»، ‌بين «أبوالعلاء» و «سيد» و توضيحات اجمال پيرامون اين مناظره كه از خود «سيد» مي باشد، گزارش نموده است. اين رساله از لحاظ چند موضوع، بسياد مهم است: 1- شناخت مذهب اعتقادي «ابوالعلاء معري» 2-تسلط وتبجر «سيد مرتضي» برملل و نحل و مباني اغتقادي آنان و چندين مسأله ديگري كه در اينجا مجال طرح همه آنها وجود ندارد. «سيد محمود مرعشي» [مرعشي36/70؛ الذرايعة: 22/286]