جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مفاهیم عرفانی و بازتاب هنری آن در دیوان فخرالدّین عراقی و ابن‌فارض مصریچکیدهپژوهش حاضر، مطالعه‌ای تطبیقی در چارچوب مکتب ادبیّات تطبیقی آمریکایی است که به منظور کشف روابط فرهنگی و ادبی، دو زبان فارسی و عربی صورت پذیرفته است، به همین سبب موضوع مفاهیم عرفانی و بازتاب هنری آنها در دیوان دو شاعر ایرانی و عرب؛ یعنی فخرالدّین‌عراقی و ابن‌فارض مصری مورد واکاوی قرارگرفت. چون در قرن هفتم یکی از اصلی‌ترین موضوعات ادبیات، در دو حوزه نظم و نثر، تصوف و عرفان است و نویسندگان و شاعران بسیاری به طرح این‌گونه مسائل عرفانی در آثار خود پرداخته، موجی از این دیدگاه ادبیات فارسی و عربی را به تلاطم وامی‌دارد. از آن‌نظر که شاعران پارسی‌گو و عرب‌زبان تمایل به بیان حالات عرفانی و روحی در کلام و شعر خود داشتند و فخرالدّین عراقی و ابن-فارض نماینده‌ی بارز این جریان‌اند، در این پژوهش به این موضوع پرداخته‌شده است.این پژوهش دو جنبه مهمّ از شعر این دو شاعر را در بر می‌گیرد: نخست، مهمّ‌‌ترین مفاهیم عرفانی که بارزترین مفاهیم رایج در شعر عرفانی به طورکلی، و شعر این دو شاعر به طورخاص است بررّسی می‌شود. مفاهیمی چون عشق و مراحل آن، می (باده)، فراق، رضا، شوق، تجلّی، صبر، وحدت، خوف، رجا، اتّحادبراساس کتاب‌های مهمّ عرفانی از جمله: فرهنگ اصطلاحات عرفان و مبانی عرفانو تصوّف مطالعه و در نگاه دو شاعر بررّسی می‌شوند که تشابهات و تفاوت‌های هر دو شاعر آشکار می‌گردد و نشان داده می‌شود که عشق اصلی-ترین مفهوم عرفانی به کار رفته در دیوان هر دو شاعر است. جنبه دیگر این پژوهش پرداختن به زبان شعر دو شاعر در بیان مفاهیم عرفانی ذکر شده است و در این‌باره، استعاره‌ها، تشبیه‌ها، کنایات و... مورد بحث و تحقیق قرار می گیرند و نشان داده می‌شود که سادگی و روانی مهم‌ّترین ویژگی زبانی هر دو شاعر است. واژگان کلیدی:مفاهیم عرفانی، دیوان، فخرالدّین‌عراقی، ابن‌فارض مصری، بازتاب هنری

سماع به عنوان یکی از آئین های خانقاهی از دیرباز مورد توجه صوفیه بوده و بحث های مهمی در ارتباط با اباحت یا تحریم آن مطرح شده است، البته ریشه اختلاف فقها یا صوفیه و صاحب نظران حیطه عرفان و تصوف درباره سماع، بیشتر بر سر موسیقی بوده است؛ از دیدگاه عده ای دین اسلام مخالف موسیقی و از نظر عده ای دیگر که احادیث و روایاتی مستدل برای اثبات ادعای خود دارند مورد تایید بوده است، اما اهل معرفت و یقین از این حد یعنی ایراد دلیل و منطق برای تحریم یا مباح شمردن سماع ظاهری و موسیقی آن فراتر رفته و موضوع سماع خانقاهی را نیز مانند سایر مباحث نوظهور به وادی عرفان کشانده وتنها سماعی را شایسته دانستند که منشاء موسیقی آن صدای ربانی معشوق آسمانی باشد. این سماع، مطلق و منزه از هرنوع نغمه و ترنمبود.در این پایان نامه نگارنده می کوشد علاوه بر بررسی پیشینه، احکام و آداب مربوط به سماع آئینی(سماع صوفیه) از یک نوع مهجور و مغفول آن نیز که همان سماع درونی یا باطنی می باشد به طور مفصل بحث کند. با توجه به اینکه عنوان آئین سماع از واژه سمع برگرفته شده است و محل اصلیسماع گوش است از این رو قوه و حس شنوایی باطنی و مسائل مربوط به آن در فصل نخست مورد مداقه قرار گرفته است -که در امر سماع درونی از اهمیت خاصی برخوردار می باشد- و در قسمت های دیگر، مقوله موسیقی، رقص، سماع و پایکوبی و... در مقابل منشور عرفان، تصوف و ادبیات قرار گرفته و از دیدگاه ها و اقوال مشایخ و بزرگان عرفان و تصوف جهت شفاف سازی موضوعات محوری، استفاده شده است.

چکیدهمقوله «انسان سالک» در نظام اندیشه صدرایی از اهمیّت بالایی برخوردار است و با مبانی و نظریات فلسفی‌ وی‌ رابطه‌ای‌ تنگاتنگ دارد. ملاصدرا در آثارِ متعددش با رویکردهای متنوعی این مسئلهِ را موردکاوش قرار داده است. روش‌ملاصدرا در تبیین «انسان سالک» روشی فلسفی است. اما در تعریف و تحلیل آن از سه منبع و رهیافتِ معرفتی، یعنی، عقل، عرفان و وحی بهره جسته است. انسان سالک در چارچوب فلسفی، سفر عقلی خود را با تأمل در اصل وجود آغاز می‌کند و با شناخت وجود حقیقی، سعادت عقلی خویش را نتیجه‌ می-گیرد و مقام «خلیفه الاهی» را درک می‌کند. از دیدِ ملاصدرا، انسان سالک در رهیافت قرآنیِ با تأمل در آفاق و انفس و در رهیافت عرفانیِ با کشف و شهود، مسیر سلوک خود را به سوی مقصد نهایی هموار می‌سازد. در این پژوهش، با تأمل در مبانی متافیزیکی صدرایی،شکل‌گیری نظریه «انسان سالک» بررسی شده است. ازجمله این مبانی «اصالت وجود»، «امکان فقری» و «حرکت جوهری» است. با بررسی ارتباط این ‌مبانی و رهیافت‌ها با نظریه‌یِ «انسان سالک» می‌توان به عنوان یک الگویی نظری در ترسیم وضعیت بهتری برای انسان معاصر بدان نگریست. واژه‌های کلیدی: ملاصدرا، سلوک، انسان سالک ، مبانی متافیزیک صدرایی، اسفار.

جریان تصوف کوشیده تا با الهام از وقایع زندگی موسی÷، به تأیید مشرب خود و با تأویل این رخدادها، به توجیه تفکرات و اندیشه‌های خود بپردازد. تفاسیر عرفانی قرآن کریم نقش ویژه‌ای در شناسایی ظرایف و نکات قابل تأویل اتفاقات زندگی این پیامبر الهی داشته است. در این میان کشف‌الاسرار به دلیل اهمیت ویژه‌اش در ادبیات فارسی، عرایس‌البیان به دلیل اهمیت شخصیت روزبهان بقلی در عرفان اسلامی و مثنوی معنوی مولوی به دلیل جامعیتش در مباحث نظری و ادبی عرفانی، نقش به سزایی در نشر این وقایع داشته اند. این پژوهش علاوه بر شناخت مشارب صاحبان هر کدام از این آثار با توجه به داستان‌های حضرت موسی در قرآن کریم، به کیفیت انعکاس برداشت‌های عرفانی پیش از مولوی در مثنوی می‌پردازد. چارچوب نظری این پژوهش با نگاهی کلی به مبحث بینامتنیت شکل گرفته است. از مهم‌ترین نتایج این پژوهش، توجه متفاوت مولوی نسبت به عرفای دیگر به زندگی موسی÷ است

در این پژوهش با تحلیلِ حوزه‌های معنایی به سبک‌شناسیِ معناییِ غزلیات سنایی پرداخته می‌شود. بهره‌گیری از روش علمی- تحلیل حوزه‌های معنایی در این پژوهش- به شناختی دقیق از غزل سنایی می‌انجامد. بدین ترتیب هدف این پژوهش بررسی علمیِ نظامِ معناییِ غزل سنایی است که به شناخت عناصری که بالقوه مشخص? سبکی‌اند منجر می‌شود.این پژوهش در پی آن است که نشان دهد که آیا با تحلیل حوزه‌های معنایی غزلیات سنایی می‌توان به سبک-شناسیِ ساحت معنایی غزل او پرداخت یا نه. منبع اصلیِ این پژوهش در حیط? تبیین نظریه مقال? نگاهی به نظری? حوزه‌های معنایی از منظر نظام واژگانی زبان فارسی از کورش صفوی است. حوز? معنایی مجموعه‌ای است از واژه‌ها که به سبب یک ویژگی معنایی- مشخص? معنایی- در کنار هم قرار می-گیرند و معنای هر واژ? این مجموعه در رابط? متقابل با دیگر واژه‌ها مشخص می‌شود. جامع? مورد تحقیقِ این پژوهش غزلیات سنایی است، که 60 غزل به عنوان نمونه برگزیده شده است. ویژگی این غزل‌ها آن است که در هم? نسخه‌های موجود از غزل سنایی وجود دارند و می‌توان از صحت انتساب آنها به سنایی اطمینان داشت. در این پژوهش، حوزه‌های معنایی غزلیات سنایی، که به سبب تکرار قاعده‌مند ظرفیت آن را دارند که مشخص? سبکی محسوب شوند، مورد تحلیل قرار گرفته است.در غزل سنایی، چنانکه بسیاری محققان می‌پندارند، نشانه‌های عارفانگی مشهود است. این نشانه‌ها واژه‌های دارای مشخص? معنایی [+ عرفان] هستند. این واژه‌ها دسته‌ای دیگر از واژگان را نیز، به سبب همنشینی مکرر با آنها، وارد حوز? معنایی «عرفان» می‌کنند. می‌توان، بر اساس اصطلاحاتی که در مقدم? این پژوهش آمده است، دست? اول واژه‌ها را دارای معنای قاموسی عرفانی و دست? دوم را دارای معنای ضمنی عرفانی دانست.حوز? معنایی مفاهیم ذهنی در غزلیات سنایی با درصد وقوعِ 46.58 بزرگترین حوزه است. این حوزه خود متشکل از چهار حوز? کوچکترِ عشق، با 44.04 درصد، دین، با 8.26 درصد، عرفان، با 9.67درصد، و قلندریه، با 5.97 درصد، است. حوز? طبیعت 10.89درصد، حوز? اعضای بدن 12.26 درصد، و حوز? نشان‌دارسازی 13.79درصدِ نظام معنایی غزلیات سنایی را دربرمی‌گیرند.

بحث وحدت و وحدت وجود، یکی از مباحث مهم فلسفی و عرفانی است. هم ملاصدرا با طرح وحدت تشکیکی وجود و سپس وحدت شخصی آن، راه ویژه ای را در مسأله ی هستی شناسی پیموده است و هم ابن عربی، بنیانگذار عرفان نظری و نظریه ی وحدت وجود، در آثار خود تلاش نموده تا از وجوه مختلف ، وجود و وحدت آن را رازگشایی کند. وحدت وجود ابن عربی، اندیشه ی ملاصدرا را سخت، تحت تأثیر خود، قرار داده و در نهایت، این دو متفکر را به مشابهت های زیادی، در اندیشه، سوق داده است. ضروری است، پس از تبیین اندیشه های ابن عربی و ملاصدرا، در بحث وحدت وجود، به نتایج فلسفی و عرفانی پذیرش این نظریه، توجه گردد.در این رساله به این مهم پرداخته شده است.

ابن‌عربی و ملاصدرا را باید از متفکران تأثیرگذار در جهان اسلام و تفکر اسلامی بشمار آورد که اولی واضع عرفان نظری و دومی طراح حکمت متعالیه می‌باشد. بررسی نماد و نماد‌پردازی در منظومه‌ی فکری این دو عارف فیلسوف می‌تواند در فهم تفکر آنان کمک شایانی بکند

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

این تحقیق تحت عنوان "بازنمایی عرفان های نوظهور در سینما" به این مسأله می پردازد که عرفان های نوظهور در سینمای شرق و غرب چگونه بازنمایی می شوند. بدین منظور دو فیلم "دالان سبز" و "بهار تابستان پاییز زمستان و دوباره بهار" مورد بررسی قرار گرفت و "نظریه بازنمایی"از "استوارت هال"، "امپریالیسم فرهنگی" برگرفته ازآرای "یوهان گالتونگ" و "امانوئل والرشتاین" وهمچنین نظریه "شرقی شدن" "کالین کمپبل" به عنوان چارچوب نظری انتخاب شد. روش کار دراین تحقیق نشانه شناسی است و با تکیه بر الگوی سلبی _کاودری صحنه های فیلم تحلیل می شود . 35 نمای مرتبط با آیین بودایی از مجموع 678 نمای فیلم دوباره بهار و 43 نمای مرتبط با عرفان مسیحیت نیز از مجموع 2197 نمای موجود در فیلم دالان سبز تحلیل می شود و میزانسن (صحنه پردازی ، وسایل صحنه ، رمزهای لباس ، رمزهای ارتباط غیرکلامی) و رمزهای فنی(اندازه نما ، زاویه دوربین ، نوع عدسی ، ترکیب بندی ، وضوح ، رمزهای نورپردازی ، رمزهای رنگ و فیلم خام)آن ها مورد بررسی قرار می گیرد. داده های بدست آمده دراین تحقیق حاکی از آن است که در عرفان شرقی(باتکیه بر بوداییسم)کمال گرایی و توجه به ماورإارزش محسوب می شوداما درغرب،نگاه ابزاری به معنویت مطرح است.درعرفان شرقی(بوداییسم)هیچ اثری ازوجود خدانیست و نهایت سیر عرفانی درفرقه های بوداییسم ، رهایی ازرنج ورسیدن به فنااست؛اماعرفان غربی(مسیحیت)،عرفانی خداگرا است که درآن معاد،آخرت، بهشت وجهنم جایگاه ویژه ای دارد.