جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رضا اکبری، استاد دانشگاه امام صادق(ع) اول خردادماه در نشست علمی «نگاهی فلسفی به زندگی پس از زندگی»، که در این دانشگاه برگزار شد، گفت: امروز با توجه به فضایی که در کشور شکل گرفته است، باید تحلیلی عقلانی از پدیده‌هایی که با عنوان تجربه نزدیک به مرگ مطرح است، داشته باشیم و در چارچوب فلسفی بحث کنیم. در این بحث کلمات باید برای ما مهم باشند، از این رو تعبیر تجارب نزدیک به مرگ تعبیر خوبی است کما اینکه به آن تجارب بعد از مرگ و یا قبل از مرگ گفته نشده است. یعنی نوعی بی طرفی علمی در این تعبیر وجود دارد.

روشنفکری، روشن نگری و نقد اجتماعی مفاهیمی مرتبط با یکدیگر هستند. لیکن در مقام عمل الزاماً هر روشنفکر و روشن نگری منتقد اجتماعی و روشنگر نیست. آنچه که در مقاله حاضر به آن پرداخته می شود، بررسی آرای طالب اُف به عنوان روشن نگری اجتماعی ـ سیاسی در نقد شرایط، آرا و باورهای جامعه زمان خویش است و نحوه پرداختن و رویاررویی وی با این شرایط و آرا. در این بررسی از آثار طالب اُف استفاه شده و از روش تحلیل محتوا سود برده شده است.

عقل متعارف یا فهم عرفی اشاره به معنایی دارد که مردم در زندگی روزمره از آنها استفاده میکنند در مکاتد فلسفی برخی از پارادایم های علوم اجتماعی، مانندتفسیرگرایی و درعلدوماسدممی ماننددعلدم فقدهو اصدو به کار گرفته شده است اکنون مسئله این است که تولیددانش نظام منداز معرفت عامیانه یاعقدل متعدارف در پارادایم اسممی علوم اجتماعی چگونه ممکن است؟ برای رسیدن به پاسخ، به بررسی مفاهیم مورد استفاده درعلم اصو و فقه مانندعرف،عادت، سیره عقم، سیرۀ متشرعه پرداختیم و باغال دانستن اشتراک معنایی این اصطمحات بر افتراقشان، آنها را به واژۀ عقدل متعارف فروکاستیم تا امکان مقایسه فراهم آید با بررسی سه نوع جهتگیری تبیینی، تفهمی و نقدی، تحقیق بهاین نتیجه نائل آمدکده عقدل متعدارف در پارادایم اسممی علوم اجتماعی دارای اعتباردرجهدوماست و پس ازعقل، نقدل و تجربدهقدرار مدیگیدرد در پارادایم اسممی علوماجتماعی، فهم عرفی شیوهای جدایگز ین بدرای تفسدیر و فهدم معندای روایدات و تفسدیر جهان اجتماعی است پارادایم اسممی علوماجتماعی فهم عرفی را منبعی جایگز ین و گداهی شداهد ی بدرای صحت فهم مفسر از روایات تلقی میکند در پارادایم اسممی فهم عرفی منبعدی بدرای شدناخت پدس از منبد نقل،عقل و تجربه است

در این پژوهش، آرای مطهری و پاسکویینی به عنوان نمایندگان دو تفکر فلسفی- الهیاتی، در باب مسأله الحاد بررسی شده است. ایشان در زمینه علل گرایش به الحاد، عوامل غیر فلسفی، شامل علل اخلاقی و شناختی را با اهمیت شمرده‎اند. این مقاله با هدفِ یافتن اشتراکات، افتراقات و نوآوری‎های هر یک از این دو اندیشمند، آثار آنها را مورد بررسی قرار داده است. یافته‎ها حاکی از این است که مطهری و پاسکویینی معتقدند گرایش به الحاد علاوه بر اینکه جریانی خلاف طبیعت و فطرت بشر است باید به عنوان مسأله‎ای اخلاقی و اجتماعی نیز مورد مطالعه و کنکاش قرار گیرد؛ گرایشات روزافزون به الحاد در حوزه اخلاق و اجتماع نشان می‎دهد عوامل غیر فلسفی دیگری وجود دارند که تلاش می‎کنند افکار عمومی را به سمتی هدایت کنند که اعتقاد به خدا را مانعی بر سر راه آزادی های فردی و اجتماعی و نیز پیشرفت جوامع تلقی کنند. زیرا دوگانۀ ایمان و الحاد عرصۀ اعتقاد و عمل را به هم پیوند داده و در عرصه عمل، بشر را با چالش‎های اخلاقی و اجتماعی مواجه ساخته است. گرایش به الحاد علاوه بر اینکه در چگونگی شکل‎گیری تصور و شناخت خدا نقش اساسی دارد، مجموعه باورهای اخلاقی جوامع را نیز تحت تأثیر قرار داده و آنها را از معنویت به لذت‎گرایی و سودمحوری سوق می‎دهد.پس در نظر مطهری و پاسکویینی، گرایش به الحاد علاوه بر اینکه موضوعی اعتقادی و استدلالی است می‎تواند ابعاد و شئون روانشناختی، تربیتی، اخلاقی، اجتماعی و رسانه‎ای نیز داشته باشد.

موضوع پایان‌ نامه‌ی حاضر، آثار ناذات‌گرایی صدرایی در خداشناسی و انسان‌شناسی است. روش این پژوهش، توصیف و تحلیل متن می‌باشد. در این پژوهش، ناذات‌گرایی صدرایی در حوزه‌ی خداشناسی، به معنای باور به خدایی نامتشخص است که این دیدگاه ملاصدرا، آثار زیر را در پی دارد: انتقال تمرکز از موجود به وجود در برهان صدیقین، طرح و به کارگیری قاعده‌ی «بسیط الحقیقه کل الأشیاء»، قول به بی-نهایت بودن خداوند از لحاظ شدت وجودی، اقامه‌ی برهان وجودی بر توحید، لازمه‌ی ذات دانستن صفات خدا، علم اجمالی خدا در عین کشف تفصیلی مخلوقات در مقام ذات، علم خدا به جزئیات در مقام فعل و قول به فاعلیت بالتجلی برای خدا. در این پژوهش، ناذات‌گرایی صدرایی در حوزه‌ی انسان-شناسی، به معنای باور به ذاتی کشسان و تبدل‌پذیر برای انسان است که این دیدگاه ملاصدرا، آثار زیر را در پی دارد: حدوث جسمانی و بقای روحانی انسان، اتحاد وجودی انسان با ملکاتش، امکان رسیدن به مقام فنای فی ذات الله، تفاوت حقیقت‌ وجودی پیامبر با دیگران، نظریه‌ی اختراع در باب ادراک حسی، اتحاد نفس با قوای ادراکی‌اش در هنگام ادراک، اتحاد علم و عالم و معلوم، اتحاد نفس با عقل فعال، قول به چهار مرحله‌ در زندگی دنیوی، استکمال جوهری در مرگ طبیعی، قول به تناسخ ملکوتی و تبیین و اثبات معاد جسمانی. همچنین بیان شد که در عباراتی که ملاصدرا ذات‌گرایانه بحث کرده است، اغلب بر مبنای قوم سخن گفته است.

نظریه عروض وجود بر ماهیت مهمترین زیربنای متافیزیکی مورد استفاده ابن سینا برای شکل دهی یک نظام فلسفی مستقل و گذار از فلسفه یونان بوده است و ابن سینا در باز اندیشی در دو مبحث مهم فلسفی یعنی «مواد ثلاث» و «علیت» از آن بهره برده است. می توان گفت بسیاری از اجزای الهیات بالمعنی الاخص ابن سینا بی واسطه یا با واسطه بر نظریه عروض وجود بر ماهیت استوار شده اند، به عنوان مثال برهان صدیقین ابن سینا حاصل همه یافته‌های او در بحث‌های «عروض وجود بر ماهیت»،«مواد ثلاث» و نیز «علیت » است. این نظریه همچنین در مباحث اثبات توحید و سایر صفات خدا،گاه به صورت مستقیم و گاه به صورت غیر مستقیم و به عنوان زیربنای منطقی کاربرد می یابد.