جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله اي است استدلالي در پاسخ به يك سؤال پيرامون علت وعيد خداوند به بندگان در حاليكه به آنها در سراسر زندگي لطف و احسان شده است. [اهدائي رهبر4-2]

تأليف صالح بن مهدي بن علي مقبلي اثري يمني زيدي (1040 -1108) که در 1108 ساخته است. (ذيل چلبي 2/118؛ معجم المؤلفين 5/14) در ص ع آمده «للمصنف علي هذا الکتاب تعليقات تسمي الارواح النوافخ لاثار ايثار الاباء و المشايخ» کتابي است استدلالي در شرح امهات مسائل اختلافي اعتقادي فرق اشعري، معتزلي، شيعه اماميه، زيديه و صوفيه. مؤلف آن را در رجب 1108 به پايان رسانده است. و هو ردود علي عدة من الائمة بكلام فيه شناعة [کتابخانه ملک 1/370]

پاسخ به سؤالي است كه اگر كفر و ايمان شخص در لوح محفوظ نگاشته شده ديگر محلي براي تكليف پيامبر (ص) به ايمان براي كفار باقي نماند، تأليف شده به سال 1223. (جعفر اشكوري) سيدي - كه مؤلف از او تعبير به سيدنا الاكرم نموده - چندين سؤال درباره علم از مؤلف نموده و خود نيز جواباتي بر سؤالهاي خود داده است، مؤلف در اين رساله در جاهايي كه باسائل اختلاف داشته را آورده است و در هشتم جمادي الثاني 1223 تأليف آن در يزد بپايان رسيده است. اگر در لوح محفوظ ايمان و كفر آدميان نوشته شده و آنچه در اين لوح ثبت باشد تغيير پذير نيست، چگونه انبيا مردم را تكليف به ايمان مي كنند. اين پاسخ استدلالي فرق ميان تشريع تكويني و ظاهري را بيان كرده و تكليف اول را تكويني و دوم را ظاهري مي داند. سؤال در اين نسخه تلخيص شده است. (سيد احمد اشكوري) شخصي مي پرسد از سبب تكليف كفار به ايمان با علم به عدم ايمان آنان و خود از آن سوال پاسخ گفته و تكليف را تكليف تشريعي و تكويني دانسته و مي خواهد بدينوسيله حل اشكال كند، ولي احسائي در گفته هاي او رد و ايراد مي كند و بروش خاص خود اشكال را پاسخ مي گويد. (سيد احمد اشكوري) در اينكه چگونه پيغمبر امر مي كند بايمان كسي را كه مي داند كه ايمان نمي آورد در حالي كه در لوح محفوظ نوشته شده كه او كافر است و شرح علت آن از شيخ احمد قطيفي و بيان احسائي درباره شرح شيخ احمد و مسائل ديگر ساخته 1223. (محمد باقر حجتي) درباره لوح محفوظ و محو و اثبات در پاسخ سيد ابوالحسن گيلاني (ش 5/3622-فهرست احسايي 9: 2). (محمد تقي دانش پژوه) مؤلف اين رساله را در پاسخ پرسشهاي آخوند ملا مصطفي تأليف کرده است. در برابر پرسش كسي كه نامش در پيشگفتار كوتاه نيامده، و در فهرست كتب مشايخ نام او سيد ابوالحسن گيلاني آمده است. درباره اينكه اگر ايمان و كفر در لوح محفوظ ثبت است، پس چرا بايد كافر را تكليف كنند، با اينكه از پيش سرنوشت او روشن است. تاريخ نگارش در انجامه نگارنده 8 ج 2/1223ق آمده است. (احمد منزوي) به خواهش سيد ابوالحسن گيلاني، درباره مسأله دشوار زير: اذا كان كل شيئي كتب في اللوح قبل خلق الخلق و منه ايمان المؤمن و كفر الكافر، فكيف يجوز ان يأمر النبي (ص) بالايمان من يعلم انه لايومن و كتب في اللوح المحفوظ انه كافر ... در انجامه تاريخ به پايان رسيدن 8 ج 2/1223ق آمده است. و در «فهرست كتب مشايخ 220» آمده كه در «جوامع الكلم» تبريز، 1273ق چاپ شده است. (احمد منزوي) مولف در پاسخ به سوال سيد ابوالقاسم لاهيجي از مسئله علم و كشف سر آن، ظرفهاي سه گانه سرمد و دهر و زمان را بررسي نموده و به بيان لوح محفوظ و لوح محو اثبات و اشاره به قضا و قدر و عالم ذر پرداخته است. (حبيب الله عظيمي) آغاز كتاب: الحمدلله رب العالمين ... قد سأل سيدنا الاكرم عن مسألة عريضة في العلم و جوابها و كشف سرها. انجام كتاب: و لميكائيل و أخويه كذلك في الاكوان الثلاثة فاذا اطلق سنة يراد به ما ذكر و الحمدلله ... [الهيات تهران ص 343؛ مرعشي 21/246؛ فهرست سپهسالار 5/31؛ مدرسه صدر بازار 1/201و 2/279؛ مرعشي23/199؛ دائرة المعارف بزرگ 1/337و 6/662: احسايي؛ فهرست كتب مشايخ 220 «رساله» ؛ اعلام 1/64؛ طبقات 13/88-91؛ مشار، مؤلفين 1/345: براي كارهاي چاپيش؛ مرعشي 21/246؛ تراثنا س13ش2و/3 332؛ شورا 44/221]

دوازده پرسش و پاسخ است در چگونگي اختلاف مسلمانان و باعث برتدوين علم كلام و اصول فقه و بيان معني اجماع، و درحقيقت فيض مي خواهد كه گفته هاي علماي كلام و اصول فقه رابي ارزش نشان دهد و مردم رابه كتاب و سنت سوق نمايد. تاريخ تأليف اين رساله طبق گفته مرحوم آقابزرگ تهراني در الذريعة سال 1041ق مي باشد. رساله ايست مشتمل بر دوازده سوال و جواب فارسي: سوال اول - چون الله و پيغمبر و كتاب اين امت يكي است پس اين همه اختلافات از چيست ؟ س 2 - اول مخالفت كه اهل ضلالت نسبت به خدا و رسول اظهار كردند كدام بود ؟ س3- آنانكه متابعت قرآن و اهل بيت نمودند و بامت ائمه اثني عشر گرويدند و از اعداي ايشان تبري ورزيدند باز در ميان ايشان چرا اينهمه اختلاف پيدا شد ؟ س 4-در ظواهر قرآن و اخبار اهل بيت اختلاف بسيار است ... ... . . توفيق ميان آنها چگونه است ؟ س5-بسياري از مسائل دينيه هست كه در قرآن و احاديث يافت نمي شود از كجا استنباط شود ؟ س 6 - هر گاه راي فقهاء اعتماد را نشايد و اختلاف ايشان بخلاف رضاي خدا باشد و حكم به راي در دين جايز نباشد پس حفظ اقوال مجتهدين و مصنفات ايشان چه فايده دارد ؟ س 7-اجماع چه معني دار و مساله اجماعيه كدام است ؟ س 8-اجماع اگر مستندي از قرآن يا حديث دارد آن مستند حجت است پس اجماع چه فايده دارد و اگر مستندي ندارد چرا حجت است ؟ س 9-اهل هدايت و ضلالت را به چه نشان مي توان شناخت ؟ س 10-نشان اهل هدايت در كم كسي يافت مي شود پس لازم مي آيد كه اكثر مردم بر ضلالت باشند؟ س 11- هر گاه ايمان منحصر در اين فرقه قليله باشد پس ساير مردم را كافر مي توان خواند ؟ س 12-حد ايمان كامل چيست و مراتب هر يك از ايمان و كفر چند و كدام است ؟ سؤال عن سبب عدم وصول الامام المير المؤمنين عليه السلام الي الخلافة بعد وفاة الرسول (ص) مباشرة. (حسيني احمد) آغاز كتاب: 1: منت بي پايان خداي را كه شأنه كه راه صواب را بأنواع حكمت و فصل خطاب روشن گردانيده ... 2: حمد بي حد واجب الوجودي را كه ... . انجام كتاب: و پسنديده خداي عزو جل شد كه إلي الدين الخالص و الحمدلله رب العالمين [مجلس 36/388؛ الذريعة 13/44؛ نسخ هاي خطي فارسي، منزوي 2/963؛ مرعشي 1/100 و 4/213 و 37/697؛ فهرست هاي خود نوشت فيض کاشاني ص187؛ كتابخانه ملي 6/597؛ مجلس شورا 22/241؛ كتابخانه ملي تبريز 2/763؛ دانشگاه تهران 3/666؛ اصغر مهدي 2/121؛ ‌اهدائي به آستان قدس ص 380؛ فهرست الفبائي آستان قدس ص 274 و 319؛ كتابخانه ملي تبريز 1/1؛ عكسي دائرة المعارف 2/168؛ فهرستواره منزوي 9/302]

پاسخ يازده سؤال است در موضوعات علوم قرآن، فقه، حديث، عقائد و كلام با عنوانهاي مساله و فصل كه از شخصي از منطقه ساري كه از او با عنوان « السيد الفاضل» تعبير شده ارسال شده و شيخ به آنها پاسخ گفته است. سؤالات يازده گانه عبارت است از: المسألة الاولي في المتعة و الرجعة؛ المسألة الثانية في الاشباح و الذر و الارواح؛ المسألة الثالثة في ماهية الروح؛ المسألة الرابعة في ماهية الانسان؛ المسألة الخامسة في عذاب القبر؛ المسألة السادسة في حياة الشهداء؛ المسألة السابعة حكم من قال بالجبر و جوز الرؤية؛ المسألة الثامنة الاختلاف في ظواهر الرويات؛ المسألة التاسعة في صيانة القرآن من التحريف؛ المسألة العاشرة في تزويج ام كلثوم بنت اميرالمؤمنين و بنات الرسول؛ المسألة الحادية عشرة في اصحاب الكبائر. در آن از «الاشباح و الاظلة» محمد بن سنان غالي و المسائل المصرية ابن جنيد ياد شده است و از بنو نوبخت و جبائي (235-303ق) و ابن اخشيد و اعوازي از بزرگان معتزله نقل قول دارد. اين كتاب به سال 1413هـ ق به كوشش صاحب عبدالحميد (به مناسبت كنگره هزاره شيخ مفيد) و به نقل فهرست كتابخانه سپهسالار تهران 5/560 به كوشش شيخ محمدرضا كتبي در يك مجموعه [ص 41-66] در نجف اشرف به چاپ رسيده است. به نظر ميرسد نسخه موجود فاقد برخي از مسائل باشد. نسخه شماره 21/78 اين كتابخانه نيز برخي از اين مسائل را دارا است. (سيد محمود مرعشي) آغاز كتاب: بسمله و به نستعين الحمد لله رب العالمين و العاقبة للمتقين و صلي الله علي محمد خاتم النبيين و علي اهل بيته الطاهرين. و بعد فقد وصل المدرج المنطوي علي المسائل الواردة من جهة السيد الشريف الفاضل اطال الله في عز الدين و الدنيا مدته و ادام تأييده و نعمته و وقفت علي جميعها و ضاق المدرج عن اثبات اجوبتها فامليت ذلك في كتاب مفرد ... المسئلة الاولي ما قول الشيخ المفيد ... فيما يروي عن ... الصادق ... في الرجعة انجام كتاب: و فيما ذكرناه ادلة يطول شرحها و الذي اثبتناها مقنع لمن تامله ان شاءالله و قد امليت في هذا المعني كتابا سميته الموضح في الوعد و الوعيد ان وصلي الي السيد الشريف الفاضل الخطير ادام الله رفعته اغناه عن غيره من الكتب في المعني ان شاء الله [الذريعة 5/222؛ مرعشي 1/286و 10/92و 25/91 و 32/527 و 37/152؛ خاندان ميبدي 100؛ كتابخانه ملي 19/286؛ دليل المخطوطات 1/254؛ دانشگاه تهران 9/948 و 16/399؛ مرعشي 28/575؛ الذريعة 20/351؛ مدرسه صدر بازار 3/682؛ مكتبة الزهراء ص 92؛ اهدائي به آستان قدس ص 277 و 293؛ عكسي مركز احياء 7/203؛ التراث العربي 7/203]

اشكالاتي است كلامي در كيفيت عبادت و شرك به خداوند و پاسخ از آنها. در آغاز رساله آمده: «المسألة لسنان و الجواب للشريف الطاهر» [عكسي مركز احياء ميراث 5/56؛ ]