جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فرهنگ، مجموعه‌ای از باورها، ارزش‌ها، رفتارها و بایدها و نبایدهایی است که رفتار فرد و جامعه را شکل می‌دهد و از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. فرهنگ، یکی از مهم‌ترین عوامل در توسعه و اصلاح اجتماعی و سیاسی به‌شمار می‌رود؛ از این‌رو، همواره مورد توجه پیامبرانالهی و مصلحان اجتماعی بوده است. پیامبر اعظم(ص) در فرآیند تحول فرهنگی، نقطه آغاز را تغییر فرهنگ جاهلی و ایجاد فرهنگ اسلامی قرار داد.از آنجا که امیرالمؤمنین علی(ع) از کودکی تا رحلت پیامبر(ص) همراه آن حضرت بود، بهترین منبع برای شناخت سیره نبوی در تحول فرهنگی، فرمایشات آن بزرگوار است.هدف از این پژوهش، تحلیل و تبیین سیره پیامبر اکرم(ص) در تغییر فرهنگ جاهلی به فرهنگ اسلامی، از منظر امیرالمؤمنین(ع) است.این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع تاریخی و روایی صورت گرفته است.یافته‌ها نشان می‌دهد که رایج‌ترین باور در میان مردم جزیره‌العرب، شرک و بت‌پرستی بوده است، اگرچه ادیان دیگری مانند یهودیت و مسیحیت نیز در منطقه حضور داشتند و شمار اندکی از افراد بر دین حنیف باقی مانده بودند. پیامبر اکرم(ص) برای مبارزه با شرک، از یک سو مردم را به توحید و یکتاپرستی دعوت کرد و از سوی دیگر مشروعیت شرک را از بین برد. همچنین، باور مردم را نسبت به معاد، نبوت و امامت دگرگون ساخت.در حوزه ارزش‌ها، پیامبر(ص) با طرد ضد ارزش‌هایی چون برتری‌جویی، تعصب، سنگ‌دلی، تکبر، کینه‌توزی و جهل، ارزش‌هایی همچون رفق و مدارا، اخوت، دانش‌دوستی و شایسته‌سالاری را جایگزین ساخت.در حوزه رفتارها نیز، پیامبر(ص) با تحریم رفتارهای جاهلی، اقدام به تأسیس مسجد در مدینه و محوریت بخشیدن به آن در امور فرهنگی نمود؛ همچنین حکومت دینی را تشکیل داد، عدالت را برقرار ساخت، تبعیض در اجرای قانون را نفی کرد، با بدعت‌ها مقابله کرد، احکام الهی را بیان داشت، با خشونت و انتقام‌جویی مبارزه کرد، فرزندکشی را محکوم نمود، شأن و منزلت زنان را ارتقا داد، با خشونت علیه زنان مخالفت نمود، به حسن خلق تأکید ورزید، و در نهایت، در عرصه اقتصاد جاهلی، اقدام به تحریم ربا و احتکار، تأسیس بیت‌المال و وضع مالیات اسلامی نمود.

بی‌گمان برای هرکس که دغدغه و اشتغالی در علوم حدیث شریف دارد، شناخت اسباب ورود احادیث ضروری است، همان‌گونه که برای پژوهشگر علوم قرآن نیز ـ در زمره واجباتش ـ شناخت اسباب نزول قرآن لازم است، و این امر آن‌قدر آشکار است که نیاز به توضیح و بیان بیشتری ندارد. برخی از علمای حدیث تلاش‌هایی در گردآوری این احادیث در تألیفاتی مستقل، طبقه‌بندی شده بر اساس کتاب‌ها و ابواب، انجام داده‌اند. شناخت اسباب ورود حدیث نبوی شریف از مهم‌ترین علوم حدیثی به‌شمار می‌آید که پژوهشگران و علماء را در فهم عمق تاریخی و بافتار متون دینی یاری می‌کند. فهم این اسباب، شرایط پیرامونی متن را آشکار ساخته، مقاصد ژرف تشریع اسلامی را برجسته می‌نماید و به تفسیر دقیق و صحیح نصوص کمک می‌کند. احادیث نبوی حاوی حکمت‌ها و احکام مهمی هستند و برای فهم کامل و دقیق آن‌ها، باید اسبابی را که موجب صدور این احادیث شده‌اند بشناسیم. شناخت اسباب ورود از عوامل اصلی در تفسیر احادیث و درک عمیق معانی آن‌ها محسوب می‌شود. چالش اصلی در فهم چگونگی تأثیر شناخت اسباب ورود حدیث بر تفسیر متون دینی و استفاده از آن‌ها در استنباط احکام شرعی نهفته است. غفلت از بررسی این اسباب ممکن است به تفسیر نادرست احادیث بینجامد، و این امر فهم صحیح شریعت اسلامی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این پژوهش بر روش توصیفی-تحلیلی استوار است؛ بدین‌صورت که احادیث نبوی از طریق مطالعه اسباب ورود و فهم بافتاری که در آن بیان شده‌اند، توصیف و تحلیل خواهند شد. متون شرعی و منابع اسلامی معتبر مورد استفاده قرار خواهند گرفت. شناخت اسباب ورود حدیث فواید بسیار دارد: تخصیص عمومات و تقیید مطلقات، تبیین مجمل، بیان علت حکم، رفع ابهام و ترجیح. اسباب ورود حدیث همانند اسباب نزول قرآن متفاوت است: 1. گاهی سبب، آیه‌ای قرآنی است و حدیث به‌مناسبت آن وارد شده است. 2. گاهی سبب، حدیثی مشکَل یا مجمل است و حدیث دیگری برای رفع ابهام یا اجمال آن بیان شده است. 3. گاهی سبب، پرسش پرسشگری است و حدیث در پاسخ به آن صادر شده است. 4. گاهی سبب، امری مرتبط با مخاطبان است و حدیث به‌مناسبت آن ایراد شده است. و اقسام حدیث مسبَّب: ممکن است حدیثی دارای یک سبب باشد ـ که اکثراً چنین است ـ و ممکن است چندین سبب داشته باشد، گاهی سبب همراه با حدیث ذکر شده و گاهی سبب چنین ذکر نشده، بلکه در حدیث دیگری آمده است، گاهی سبب به‌گونه‌ای است که اگر پاسخ به آن مرتبط نباشد، به‌خودی‌خود مستقل یا مفید نخواهد بود، و گاهی سبب حدیث در عصر نبوت، گاهی پس از آن و گاهی ترکیبی از هر دو رخ داده است. می‌خواهیم به این پرسش پاسخ دهیم: فواید و آثار شناخت سبب ورود حدیث در احادیث فقه تعامل در جامعه چیست؟. و برخی از نتایج شامل این موارد است: شناخت اسباب به فهم بافتار تاریخی حدیث کمک می‌کند. در دقت تفسیر احادیث همسو با مقاصد شریعت نقش دارد. درک عمیق‌تری از نصوص شرعی ارائه داده و به فهم بهتر معانی آن‌ها کمک می‌کند. در تبیین احکام شرعی مستفاد از احادیث نبوی مؤثر است. در پاسخ به شبهات و تفسیرهای نادرست درباره احادیث یاری‌رسان است. تأثیرگذارترین عامل در غفلت از اسباب ورود حدیث هنگام استنباط، عدم ذکر اسباب ورود در متون حدیث و شروح آن است. تکمیل ابزار اجتهاد و رعایت شرایطی که علماء برای استنباط احکام از نصوص دو وحی (قرآن و حدیث) بیان کرده‌اند. سبب ورود به‌عنوان شرایطی تعریف می‌شود که حدیث به‌مناسبت آن بیان شده است؛ و اوضاع و احاطه‌کننده‌ای که آن را دربرگرفته، و ما را بر علل مجموعه‌ای از احکام و مقصد حکیمانه شارع از آن‌ها آگاه می‌سازد.

انفاق به عنوان یکی از موضوعات مهم است و نقش به سزایی در تزکیه و عدالت اجتماعی فرد و جامعه و توزیع عادلانه ثروت در بین اقشار مختلف دارد. با توجه به اهمیت موضوع شارع مقدس در آیات فراوانی به این مهم پرداخته و برخی از مصادیق آن مانند خمس و زکات را از واجبات شرعی برشمرده است؛ از این جهت نحوه‌ی ترجمه‌ی صحیح این آیات، و انتقال ضرورت و اهمیت موضوع به مخاطبان می‌تواند پیام آور تربیت اجتماعی و فردی برای افراد جامعه و توزیع عادلانه ثروت در میان مستمندان باشد. با توجه به اهمیت موضوع این پژوهش بر‌آن‌ است که آیات موضوعی انفاق در قرآن‌کریم را در سه معاصر عبدالمحّمد آیتی، محمد مهدی فولادوند و ناصر مکارم شیرازی از نظر ترجمه‌ی افعال و اسامی و مشتقات آنها، در آیات انفاق رامورد بررسی قرار داده و در صورت اختلاف در ترجمه‌ها، صحیح ترین آن انتخاب گردد. این تحقیق به‌صورت توصیفی و روش گرد آوری اطلاعات، به‌صورت کتابخانه‌ای بوده است، و در بیشتر موارد از معاجم و تفاسیر کهن و کتب نحوی اعراب القرآن‌های مشهور بهره‌برداری شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که ترجمه‌ی آیتی با زبان ساده و قابل فهم برای خواننده نوشته شده و جامعه هدف او مخاطبان عادی هستند، ترجمه فولادوند تا اندازه ای دقیق‌تر و بر اساس رعایت اصول ادبیات عرب صورت گرفته و وفاداری به متن به‌طور کامل در آن رعایت گردیده و ترجمه‌ای مختصر است، ترجمه مکارم دارای توضیحات بیشتری است که جهت روشن نمودن ذهن مخاطب در مورد مفاهیم مبهم برای خواننده مفید است و در انتقال مراد الهی بیشتر توضیح داده شده است و از علائم سجاوندی زیادتری استفاده نموده و تقریباً می‌توان گفت تا حدودی جنبه تفسیری به خود گرفته است. بررسی‌های انجام شده حاکی از آن است که اختلاف در ترجمه‌ی افعال و اسامی ناشی از تفاوت دیدگاه مترجمان و توجه به مخاطبان جهت تفهیم مراد پروردگار به آنها می‌باشد.

حتماً. با توجه به اینکه موضوع پایان‌نامه شما «دیدگاه علامه محمدرضا حکیمی درباره امر به معروف و نهی از منکر» است و رشته‌تان فقه و حقوق اسلامی در مقطع کارشناسی ارشد است، چکیده‌ای به شرح زیر ارائه می‌شود. اگر مایل باشید پس از بازخورد شما می‌توانم آن را کامل‌تر یا دقیق‌تر تنظیم کنم: --- **چکیده** امر به معروف و نهی از منکر به‌عنوان یکی از ارکان بنیادین دین اسلام، نقش محوری در هدایت فرد و اصلاح جامعه دارد. این فریضه الهی که در آیات قرآن و روایات اهل بیت(ع) مورد تأکید قرار گرفته، همواره مورد توجه اندیشمندان مسلمان بوده است. یکی از متفکران برجسته معاصر، علامه محمدرضا حکیمی است که در آثار خود، به‌ویژه در مجموعه «الحیات»، تأملات ژرف و نگاه اجتماعی‌ـ‌مردمی ویژه‌ای به این واجب الهی دارد. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی‌ـ‌تحلیلی در صدد بررسی دیدگاه علامه حکیمی درباره امر به معروف و نهی از منکر است. در این راستا، ابتدا مبانی نظری این فریضه از منظر متون دینی تبیین شده، سپس جایگاه و کارکرد اجتماعی آن از دیدگاه علامه حکیمی مورد واکاوی قرار گرفته است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که علامه حکیمی، امر به معروف و نهی از منکر را نه صرفاً یک تکلیف فردی، بلکه وظیفه‌ای اجتماعی و راهبردی برای تحقق عدالت، مبارزه با ظلم، و اقامه قسط در جامعه می‌داند. وی با تأکید بر نقش مردم در نظارت اجتماعی، این فریضه را ابزار بیداری، مسئولیت‌پذیری و حرکت در مسیر ارزش‌های الهی معرفی می‌کند.

در طول تاریخ، همواره انسان‌هایی زیسته‌اند که گفتار و کردار آنان بر مسیر تحولات فکری، فرهنگی و اجتماعی جوامع تأثیرگذار بوده است. رفتار انسان، به‌عنوان نمود بیرونی اندیشه و باور درونی او، نه‌تنها در بعد فردی بلکه در عرصه اجتماعی نیز بازتابی از ارزش‌ها و نگرش‌های زمانه به شمار می‌آید. اهمیت رفتار تاریخی زمانی دوچندان می‌شود که کنشگر آن، شخصیتی با جایگاه دینی، اجتماعی و سیاسی برجسته باشد. در میان چنین شخصیت‌هایی، همسران پیامبر اسلام(ص) جایگاهی ممتاز دارند. آنان نه‌تنها در زندگی خانوادگی پیامبر(ص) نقش مؤثری ایفا کردند، بلکه گفتار و کردارشان در عرصه اجتماعی نیز بازتاب یافت و در مواردی بر روند رویدادهای صدر اسلام اثر گذاشت. رفتار آنان گاه در مسیر اهداف نبوی و گاه با تفاوت در دیدگاه و موقعیت، نمودهای گوناگونی از نقش زن مسلمان در جامعه نخستین اسلامی را به نمایش گذاشت. در بعد خانوادگی، نوع رفتار همسران پیامبر(ص) با شخص پیامبر، شیوه تعامل آنان در روابط درون‌خانوادگی، نحوه ارتباط با دیگر همسران و چگونگی رفتارشان با فرزندان پیامبر(ص) از محورهای اساسی مورد توجه است. همچنین، میزان مشارکت آنان در اداره امور خانه، نقش ایشان در فضای عاطفی و تربیتی خانواده و چگونگی حضورشان در زندگی روزمره پیامبر(ص)، از موضوعات مهمی است که نیازمند شناخت و بررسی است. در بعد اجتماعی نیز رفتار همسران پیامبر(ص) در مواجهه با مسائل سیاسی و اجتماعی جامعه اسلامی، نحوه برخورد آنان با مراجعان به خانه پیامبر(ص)، مشارکت در انتقال آموزه‌های دینی و فرهنگی، و تأثیر آنان بر نگرش عمومی نسبت به جایگاه زن مسلمان در صدر اسلام مورد توجه است. این بررسی می‌کوشد نشان دهد همسران پیامبر(ص) تا چه اندازه در تحولات اجتماعی آن دوران نقش داشته و چگونه رفتار آنان بازتاب‌دهنده جایگاه ویژه‌شان در جامعه نبوی بوده است. اهمیت پرداختن به این موضوع از دو جهت قابل توجه است: نخست آن‌که می‌تواند تصویری دقیق‌تر از زندگی خانوادگی پیامبر(ص) و ساختار درونی خانه نبوت ارائه داد. دوم آن‌که درک روشن‌تری از نقش و جایگاه زنان در شکل‌گیری فرهنگ اسلامی و تحولات اجتماعی صدر اسلام فراهم آورد. بازخوانی این رفتارها نه‌تنها به فهم مناسبات خانوادگی و اجتماعی پیامبر(ص) کمک می‌کند، بلکه در تبیین الگوهای رفتاری زن مسلمان در بستر تاریخی و دینی نیز نقش مؤثری دارد. در منابع تاریخی و حدیثی، گزارش‌های متعددی از رفتارهای فردی، خانوادگی و اجتماعی همسران پیامبر(ص) نقل شده است؛ از نوع تعامل آنان با پیامبر(ص) و دیگر همسران گرفته تا موضع‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی آنان پس از رحلت رسول خدا(ص). با این حال، این داده‌ها بیشتر به‌صورت پراکنده و روایی بیان شده و کمتر پژوهشی به تحلیل جامع و گونه‌شناسانه رفتار تمامی امهات المؤمنین پرداخته است. اغلب تحقیقات موجود تنها یکی از این بانوان را محور بررسی قرار داده و از تحلیل تطبیقی رفتار آنان در یک چارچوب منسجم غفلت ورزیده‌اند. پژوهش حاضر با رویکردی تاریخی و تحلیلی می‌کوشد رفتارهای خانوادگی و اجتماعی همسران پیامبر(ص) را بر پایه داده‌های مستند تاریخی بررسی و تحلیل کند. در این مسیر، رفتارها با روش سنخ شناسی در دو گونه اصلی «قولی» (گفتاری) و «فعلی» (کرداری) طبقه‌بندی می‌شوند و هر یک از زیرشاخه‌های رفتاری با توجه به شرایط تاریخی، ویژگی‌های فردی و موقعیت اجتماعی امهات المؤمنین تحلیل خواهد شد. روش گونه‌شناسی از روش‌های پژوهشی در علوم اجتماعی است که برای دسته‌بندی و تحلیل الگوها و رفتارها بر اساس ویژگی‌های مشترک و متمایز به کار می‌رود. در این روش، داده‌های پراکنده تاریخی یا اجتماعی به صورت منظم تحلیل و بررسی می‌شوند و ساختار و الگوهای رفتاری به شکل روشن و مقایسه‌ای ارائه می‌شوند. مراحل انجام پژوهش با روش گونه‌شناسی شامل شناسایی ویژگی‌ها و شاخص‌های مورد نظر، جمع‌آوری داده‌ها، دسته‌بندی و طبقه‌بندی رفتارها، تحلیل تطبیقی میان گونه‌ها و در نهایت تبیین الگوها و نتیجه‌گیری است. در مرحله شناسایی شاخص‌ها، پژوهشگر معیارهای مهم برای برای شناسایی رفتار همسران پیامبر(ص) در دو بعد خانوادگی و اجتماعی را مشخص می‌کند. سپس رفتارهای مشابه در گونه‌ها طبقه بندی می‌شوند.در مرحله تحلیل تطبیقی، پژوهشگر شباهت‌ها و تفاوت‌ها میان گونه‌ها را بررسی و مورد مقایسه قرار می‌دهد.

این پژوهش دربرگیرنده طبقه بندی مناظرات یاران امام صادق (ع) است. امام صادق علیه السلام در مقابل فرقه های مذهبی و بدعتگذاران، رویکرد دفاع از ایمان حق و اسلام ناب را در پیش گرفته بود و یاران آن حضرت نیز پیرو رویکرد امام و به آن پایبند بودند. آنان از مکتب علمی و معرفتی امام بهره مند شده بودند و مناظراتشان با مخالفان بر اساس رویکردی بود که امام صادق (ع) برایشان ترسیم کرده بود. از جمله دستاوردهای این پژوهش- که پژوهشی تاریخی و با روش نقلی و تحلیلی است _ به نتایجی رسید که بارزترین آنها از این قراراست: طبقه بندی موضوعی مناظرات که می توان عمده آنها را در دو رویکرد اصلی مناظرات فقهی و مناظرات عقیدتی دانست. طبقه بندی روشی که با بررسی این مناظرات در می یابیم که این مناظرات به دو روش نقلی و عقلی بیان شده و نیز طبقه بندی از لحاظ مخاطبان که می توان آن را مناظرات با پیروان دیگر مذاهب اسلامی، مناظره با اهل کتاب و مناظرات زنادقه و غیر مسلمانان غیر کتابی، قابل دسته‌بندی است. این تقسیم بندی در نوع خود برای اولین بار ارائه می شود.

درک صحیح از متون دینی همواره به عنوان دغدغه‌ای اساسی و همیشگی برای پژوهشگران اسلامی مطرح بوده است. تأویل از جمله روش‌های مهمی است که پژوهشگران از دیرباز تا به امروز برای دستیابی به فهم درست این متون به کار گرفته‌اند. تأویل در حقیقت، تلاشی فردی و ذهنی برای استنباط دلالت‌های متن قرآنی و فهم ظواهر، اسرار و نمادهای آن است. این تحقیق با عنوان «موضع مفسران و نواندیشان در برابر تأویل متون دینی (بررسی انتقادی)» به بررسی جریان تأویل در مواجهه با متن قرآنی نزد مفسران و اندیشمندان معاصر می‌پردازد. این پژوهش در پی تبیین معنای تأویل از طریق دیدگاه‌های تأویلی اندیشمندانی چون محمد آرکون، محمد عابد الجابری، نصر حامد ابوزید، محمد شحرور، حسن حنفی، طیب تیزینی، عبدالکریم سروش، محمد شبستری، علی حرب، عبدالمجید شرفی، محسن کدیور و همچنین مفسرانی مانند محمد عبده، رشید رضا، احمد مصطفی مراغی، سید قطب، محمد جواد مغنیه، محمد امین شنقیطی، محمود طالقانی، علامه طباطبایی، ابوالقاسم خویی، محمد حسین فضل‌الله، عبدالکریم خطیب، محمد هادی معرفت، محمد صادقی تهرانی، وهبه زحیلی، ناصر مکارم شیرازی و محمدتقی مدرسی است. این تحقیق با بررسی روش‌های تأویلی این اندیشمندان و مفسران، در پی رسیدن به حقانیت تأویل در معنای صحیح و هدف واقعی آن است، معنایی که از تمایلات و وابستگی‌های شخصی دور بوده و بر جنبه‌ها و اصول ثابت در تبیین معنای حقیقی تأویل تأکید دارد. این مطالعه از روش توصیفی-تحلیلی و انتقادی بهره برده است، متناسب با مواضع مطرح‌شده، پژوهش به چندین نتیجه کلیدی دست یافته است، از جمله: 1. تأویل از دیدگاه مفسران و نواندیشان، تفسیر متنی است که باید با توجه به نیازهای زمانه و بر اساس روشی پیشرو و انعطاف‌پذیر فهمیده و ارائه شود. 2. وجه اشتراک مفسران و اندیشمندان در تأویل متون دینی این است که تأویل به عنوان محرک و عامل انعطاف‌پذیری متن دینی و تطبیق آن با نیازهای زمان عمل می‌کند. 3. وجه افتراق میان آن‌ها این است که تأویل نزد مفسران در چارچوب متن محدود می‌شود، در حالی که تأویل نزد نواندیشان از آزادی و گشودگی بیشتری برخوردار است و از چارچوب مشخص متون دینی و آیات قرآنی فراتر می‌رود. 4. تأویل نواندیشانه کاملاً از روش‌شناسی تأویل اصولی فاصله گرفته و می‌تواند به تفسیر باطنی یا انحرافی منجر شود.

مفهوم زمان همواره از اسرارآمیزترین مفاهیم در فلسفه، علم و دین بوده است. در فیزیک کلاسیک نیوتنی، زمان به عنوان کمیتی مطلق، یکنواخت و مستقل از ناظر و شرایط فیزیکی در نظر گرفته می‌شد. آلبرت انیشتین در اوایل قرن بیستم با ارائه نظریه نسبیت خاص (1905) و سپس نظریه نسبیت عام (1915)، انقلابی عظیم در درک بشر از فضا، زمان و گرانش ایجاد کرد. یکی از شگفت انگیزترین نتایج این نظریات، نسبی بودن زمان است. بر اساس نسبیت خاص، گذر زمان برای ناظرانی که نسبت به یکدیگر حرکت نسبی دارند، یکسان نیست. این پدیده که اتساع زمان نامیده می‌شود، به این معناست که زمان برای جسم متحرک (در سرعت های نزدیک به نور) نسبت به ناظر ساکن، کندتر می‌گذرد. به بیان کتاب «آشنایی با نسبیت خاص» رزنیک (2-1. Ch, 1968, Resnick )، هم‌زمانی رویدادها نیز نسبی است و به چارچوب مرجع ناظر بستگی دارد. در نسبیت عام، شدت میدان گرانشی نیز بر گذر زمان تأثیر می‌گذارد؛ زمان در نزدیکی اجرام پرجرم (مانند سیاهچاله ها یا حتی زمین نسبت به فضا)کندتر می‌گذرد تا در نقاطی با گرانش ضعیف‌تر. این اثر که اتساع زمانی گرانشی نامیده می‌شود، بخشی جدایی ناپذیر از درک مدرن ما از کیهان است.(کرین، 2008 ،بخش 2.2 و 7.17؛ وایدنر و سلز، 2018 ،بخش 4.1 و 5.19) قرآن کریم، به عنوان کتاب آسمانی مسلمانان، در آیات متعددی به موضوع زمان و تفاوت مقیاس های زمانی اشاره کرده است. برخی آیات یادآور نظریه نسبیت زمان انیشتین هستند؛ مانند: «وَ إِنَّ یَوْماً عِنْدَ رَبِّکَ کَأَلْفِ سَنَهٍ مِمَّا تَعُدُّونَ» (سوره حج، آیه 47) : «و همانا یک روز نزد پروردگار تو، مانند هزار سال از آنچه شما می‌شمارید است.» «یُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّمَاءِ إِلَی الْأَرْضِ ثُمَّ یَعْرُجُ إِلَیْهِ فِی یَوْمٍ کَانَ مِقْدَارُهُ أَلْفَ سَنَهٍ مِمَّا تَعُدُّونَ» (سوره سجده، آیه 5) : «کار [جهان] را از آسمان به سوی زمین تدبیر می‌کند؛ سپس [همه امور] در روزی که مقدارش هزار سال از سال هایی است که شما می‌شمارید، به سوی او بالا می‌رود.» «تَعْرُجُ الْمَلَائِکَهُ وَالرُّوحُ إِلَیْهِ فِی یَوْمٍ کَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَهٍ» (سوره معارج، آیه 4 ) : «فرشتگان و روح [= جبرئیل] به سوی او بالا میروند در روزی که مقدارش پنجاه هزار سال است.» مفسران معاصر مسلمان، تلاش کرده‌اند تا معانی این آیات را توضیح دهند و برداشت خود را ذکر کنند. علامه سید محمدحسین طباطبایی در تفسیر المیزان بر تفاوت ماهوی زمان الهی (که مطلق و نامحدود است) و زمان مخلوق (که نسبی و محدود به نظام علّی و معلولی جهان است) تأکید می‌کند و اشاره به این آیات را نشانه‌ای از عظمت الهی و تفاوت قیاس‌ناپذیر میان خالق و مخلوق می‌داند(طباطبایی، 1383 ،ج14 ،ص384 ). آیت الله ناصر مکارم شیرازی در تفسیر نمونه نیز ضمن بیان تفاوت زمان نزد خداوند و انسان، به امکان ارتباط این آیات با یافته های علمی جدید (مانند نسبیت) اشاره می‌کند، البته با احتیاط و تأکید بر اینکه هدف اصلی قرآن هدایت است نه بیان فیزیک، و مفاهیم علمی قابل تغییرند(مکارم شیرازی، 1380 ،ج14 ،ص41 ). سید حسین نصر نیز در کتاب تفسیری The Quran study خود در خصوص آیه 4 سوره معارج، این آیه را به عنوان نماد عظمت قیامت و تفاوت درک زمان در ساحت الهی معرفی می‌کند. اشاره شده که این عدد ممکن است نمادین باشد و نشان‌دهنده شدت و طولانی بودن آن روز از دید انسان‌ها باشد. همچنین به تطبیق با نظریه نسبیت اشاره شده، که زمان در شرایط مختلف می‌تواند متفاوت درک شود (نصر، 2015،ص 985 ). در دیگر کتب تفسیری معاصر نیز مفسران به تبیین آیات به زعم خویش پرداخته‌اند. این پژوهش قصد دارد به بررسی یافته های قطعی فیزیک نظری در علم روز، به ویژه نظریه نسبیت انیشتین در مورد نسبی بودن زمان (هم در نسبیت خاص و هم عام) بپردازد و این که آیا توان آن وجود دارد تا از آن به عنوان یک زمینه فهم یا تمثیل علمی مفید، در تبیین دقیق‌تر و عقل‌پسندتر آیات قرآن کریم که به نسبت های متفاوت زمانی اشاره صریح دارند (مانند آیه 47 حج، آیه 5 سجده و آیه 4 معارج)، مورد استفاده قرار گیرد؟ و اگر آری، این کارکرد را در چارچوب تفاسیر معاصر و با رعایت چه محدودیت هایی، قابل تبیین است؟ این مسئله از چند جهت حائز اهمیت است: 1 .تقاطع علم و دین: بررسی امکان گفتگوی سازنده بین یافته‌های بنیادین و پذیرفته شده علم تجربی (مثل نسبیت) و متون دینی در حوزهای عینی (زمان). 2 .غنای تفسیری: استفاده از دانش بشری معتبر به عنوان ابزاری برای عمق‌بخشی به فهم آیات و ارائه تصویری هماهنگ‌تر از جهان‌بینی قرآنی، بدون تحمیل نظریه های علمی بر قرآن یا تطبیق‌گرایی سطحی. 3 .پاسخ به شبهات: ارائه تبیین های عقل‌پسند و منطبق با دانش روز برای آیاتی که ممکن است در نگاه اول با تجربه روزمره زمانی ناسازگار به نظر برسند. 4 .تبیین مرزها: تعیین حدود و مرزهای مجاز استفاده از علوم تجربی در تفسیر قرآن، با تأکید بر اصول تفسیری پذیرفته شده.

همبستگی و همدلی از اصولی ترین آموزه های مترقّی و بلند قرآن مجید و دین مبین اسلام؛ در کنار سفارش پیامبر اسلام(ص) و اهل بیت معصومین(ع) است. مساله وحدت و همبستگی اسلامی از آرزوهای دیرین کلیه خیرخواهان و مصلحان جهان اسلام بوده است. این تحقیق به بررسی اندیشه ها و اقدامات آیت الله محمد آصف محسنی به عنوان یکی از منادیان همبستگی و وحدت اسلامی در دنیای اسلامی می پردازد. اندیشه فقهی آیت الله محسنی در زمینه همبستگی امّت اسلامی بر سه اصل نفی سبیل؛ احترام و حرمت افساد بر زمین استوار است. از نظر ایشان مهمترین شاخصه های امّت اسلامی و مسیر رسیدن به جامعه ای مطلوب، حفظ استقلال و قطع مداخلات خارجی؛ بازگشت به اسلام و فرهنگ قرآن؛ ملیّت و هویّت اسلامی مشترک و جغرافیای مشترک و بازیابی تمدّن اصیل اسلامی می باشد. از نگاه آیت الله محسنی جهان اسلام در مسیر همبستگی و وحدت اسلامی و بازیابی تمدّن اصیل اسلامی و عصر شکوفایی و رسیدن امّت واحده اسلامی با چالش ها و موانع جدّی درونی و بیرونی روبروست؛ تا بر این چالش ها فایق نیاید تحکیم همبستگی جهان اسلام و آرزوی رسیدن به امّت واحده و تمدّن اصیل اسلامی امری بسیار دشوار و دست نیافتنی است. وی در این زمینه راهکارهایی را پیشنهاد داده است که عبارتند از شکل گیری اتّحادیه امّت اسلامی؛ تبیین اسلام اعتدالی؛ تأکید بر اصول مشترک؛ مراودات وارتباطات اسلامی؛ تأسیس شورای علمای شیعه در مناطق شیعه نشین؛ تشکیل شورای اخوّت اسلامی در کشورهای اسلامی؛ ترویج احترام متقابل؛ انتشار نشریه مشترک، برگزاری سمینارها و کرسی های علمی همبستگی اسلامی از سوی مراکز علمی حوزوی دانشگاهی و دانشمندان مذاهب اسلامی؛ تدوین، چاپ و نشر مجموعه احادیث مشترک نبوی؛ ایجاد مراکز علمی و دینی مشترک.