جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه به بررسی روابط سیاسی پیامبر اسلام با منافقان و یهودیان با تکیه بر آیات قرآن کریم پرداخته است. و شامل نه بخش با این عناوین است: بخش اول، بررسی نفاق از جنبه های مختلف لغت و قرآن; بخش دوم، جایگاه حقوق اساسی در اسلام و قرآن; بخش سوم، حقوق و آزادی های منافقان در جامعه نبوی; بخش چهارم، تاریخ قوم یهود; بخش پنجم، اعتقادات یهود در قرآن کریم و تورات; بخش ششم، ادعاهای یهود در قرآن کریم، یهودیان و ظهور اسلام; بخش هشتم، صفات یهودیان در قرآن; بخش نهم، برخورد پیامبراکرم(ص) با یهودیان.

رساله حاضر، پژوهشی در مورد صدقه می باشد و از منظر قرآنی، به بحث در باره آن پرداخته است، گرچه به تناسب، نقش صدقه در لغت، فقه و روایات نیز مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین صدقه مرادف، با انفاق فی سبیل الله و به قصد قربت و رضای خدا دانسته شده است، که به دو معنای اصلی و گسترده استعمال گردیده است، معنای اصلی بخشش مالی به قصد قربت، و معنای گسترده، احسان و معروف می باشد.

ضرورت بررسی رابطه عرفان، اخلاق و توسعه، از آن جهت است که معلوم شود؛ کدام عرفان،کدام اخلاق و کدام توسعه با کدامین رابطه مندی مطلوب بوده و صحیح است. هدف این پژوهش بارور کردن ذهن پژوهشگران نسبت به فرضیه ای است که با برقرار کردن نوع خاصی از رابطه بین این سه مقوله می تواند منشأ تولید نرم افزاری برای توسعه مفاهیم سیاسی، رشد و توسعه علمی وهمبستگی اجتماعی شود. این نوشته در هفت فصل تنظیم شده است که در فصول اول تا چهارم تکیه بر تحقیقات کتابخانه ای و در فصول پنجم تا هفتم تکیه بر تحقیقات تئوریک همراه با تاکیدبر نظرات امام خمینی(ره) بعنوان معمار انقلاب اسلامی ایران و تئوریسین مسایل اجتماعی است. فصل اول؛ به بررسی عرفان اختصاص دارد که در ان ضمن بیان این مسئله که عرفان به شش معنا، یعنی آموزه، تجربه، علم، راه نجات، نوعی معرفت و فرایند می باشد، معنای لغوی عرفان،تصوف و هدف عرفان، موضوعات و ویژگیهای عرفان بررسی می شود. فصل دوم؛ پیرامون اخلاق است، اخلاق یک صفت روحی است که با وجود آن انسان کارهای مقتضای آن را به اسانی و بدون آن که بر خود فشار بیاورد، انجام می دهد. در این فصل پیرامون معنای لغوی و اصطلاحی اخلاق، فلسفه اخلاق و تفکر اخلاقی در اسلام و غرب بحث شده است. فصل سوم؛ در این فصل پیرامون توسعه بحث می شود، هر چند توسعه در معنی اخص به معنای توسعة اقتصادی (ارتقاءسطح زندگی مردم، رشد عزت نفس مردم و آزادی) است، اما در معنی اعم اش شامل مجموعه اصولی از جمله؛ علم گرایی، آرامش سیاسی، نظام قانونی و... است. در این فصل پیرامون سه مکتب نوسازی، وابستگی و نظام جهانی در توسعه بحث شده است که این سه مکتب از دهه ‎1950تا امروز بر رشته توسعه حاکم است. فصل چهارم؛ پیرامون امکان سنجی رابطه عرفان، اخلاق وتوسعه است، در این فصل منزلت، علم و کارآمدی سه مقوله عرفان، اخلاق و توسعه در سه جامعه سکولار، التقاطی و دینی بعنوان صفروض ممکن رابطه مندی بررسی می گردد؛ اما برای شرح رابطه این سه مقوله، به سه نوع الگوی توسعه اجتماعی در محیط سه نوع جامعه سکولار،التقاطی و دینی وجود دارد، تکیه می شود تا ارتباط کارامدی این سه مقوله در صحنه تحقق خارجی ارزیابی شود. فصل پنجم؛ به بررسی رابطه عرفان، اخلاق و توسعه در جامعه سکولار اختصاص دارد؛ یعنی جامعه ای که نسبیت گرایی مادی، الگوی حاکم بر توسعه اجتماعی آن می باشد. در این فصل برای نسبیت گرایی مادی بعنوان یک موجود نرم افزاری زنده و حقیقی، سه پارامتر؛ یعنی هدف اصلی (توسعه تکنولوژی) و مسیر اصلی (توسعه نیاز و ارضاء مادی) و وسیله اصلی (قوانین توسعه تکنولوژی) فرض شده است. همچنین در این فصل به عواقب ناگوار این نوع از رابطه مندی مانند منزوی شدن عرفان، اخلاق و توسعه دینی، پیدایش عرفان، اخلاق وتوسعه سکولار، پیدایش الگوی تولید، توزیع و مصرف تمامی مواهب اجتماعی (قدرت، اطلااع و ثروت) بر مبنای اصل قرار گرفتن پرستش دنیا و... اشاره شده است. فصل ششم؛ دربارة رابطةعرفان، اخلاق و توسعه در جامعه التقاطی است. جامعه التقاطی، دارای یک الگوی توسعه اجتماعی خاص به خود نیست، از این رو آن را به عنوان موجود متحرکی که دارای هدف، مسیر ووسیله خاص به خود باشد، فرض نکردیم. این جوامع، تابع الگوهای توسعه اجتماعی دینی یامادی یا تلفیقی از آن دو هستند. در این فصل نیز به عواقب ناگوار این نوع از رابطه مندی مانند دوقطبی شدن عرفان اخلاق و توسعه، اضطراب و خشک مغزی و تزبزب افراد، بحران هویت افرادو جامعه و هرج و مرج اجتماعی و... اشاره شده است. فصل هفتم؛ پیرامون رابطه عرفان، اخلاق و توسعه در جامعه دینی است؛ یعنی جامعه ای که انسان گرایی الهی، الگوی، الگوی حاکم برتوسعته اجتماعی آن می باشد. این سیستم همان دکترین امام خمینی برای رسیدن به تمدن اسلامی فرض شده است. برای انسجام گرایی الهی بعنوان یک موجود نرم افزاری زنده و حقیقی، سه پارامتر؛ یعنی هدف اصلی (توسعه تقرب به خداوند متعال) و مسیر اصلی (تولی و ولایت الهی) ووسیله اصلی (قوانین تقرب با همان احکام تکلیفی، اخلاقی و اعتقادی اسلام) فرض شده است.همچنین در این فصل به آثار و برکات این نوع از رابطه مندی مانند پیدایش فرهنگ بسیج که مبتنی بر تقوای تیز است نه تقوای پرهیز، پیدایش فزهنگ شهادت، تولید، توزیع و مصرف مواهب اجتماعی (قدرت، اطلاع و ثروت) بر مبنای تقوا، پیدایش فرهنگ شهادت، تولید، توزیع ومصرف مواهب اجتماعی (قدرت، اطلاع و ثروت) بر مبنای تقوا، تقدم توسعه نیروی انسانی برتوسعه تکنولوژی و توسعه امکانات، تغییر شاخصة تشخیص توسعه یافتگی جامعه ازشاخصه هایی مانند درآمد سرانه، میزان صادرات و واردات به شاخصه هایی مانند عدالت اجتماعی و... اشاره شده است. جمع بندی و نتیجه نهایی: عرفان، اخلاق و توسعه دینی آنهم درصورتی که ارتباط آن تحت حکومت الگوی انسجام گرایی الهی انجام گیرد، مطلوب بوده وصحیح است.

می توان حکومت های جهان را از منظر اهداف و آرمانها به دو گروه اساسی تقسیم کرد یکی حکومت برای عدالت و دیگری حکومت برای منافع شخصی یا گروهی. علی حکومت را برای عدالت می خواست نه برای منافع خود و خویشاوندانش . و هدف اصلی ایشان از اجرای عدالت این بود که زمینة رشد و تکامل مادی و معنوی را برای همة انسان ها فراهم کند و تا آنجا که می تواند غبار محرومیت و استضعاف فکری و فرهنگی را از چهرة مردم بزداید. از دیدگاه آن حضرت عدالت و پایبندی به آن، تنها یک دستورالعمل حکومتی نیست بلکه جوهره و اساس حکومت را تشکیل می دهد و بهاء و قیمت هر حکومت به تحقق عدالت در آن است. سؤالی که در این تحقیق در پی پاسخ به آن هستیم این است که آن حضرت تا چه اندازه برای عدالت ارزش و اهمیت قائل بودند و برای حفظ و بقاء حکومت خویش تاچه اندازه مصلحت اندیشی می کردند و در تزاحم بین مصالح مختلف چه نوع مصالحی را بر مصالح دیگر مقدم می نمودندو برای آنها اهمیت بیشتری قائل می شدند. در میان سخنان و سیرة رفتاری آن حضرت، آیا می توان مصلحتی مهمتر از مصلحت عدالت پیدا کرد؟ روش تحقیق در این پایان نامه، روش کتابخانه ای است و تلاش شده در نقل مطالب از منابع تاریخی معتبر و دست اول استفاده شود. مهم ترین منبع تحقیق این رساله، کتاب شریف نهج البلاغه و شرح ابن ابی الحدید بوده است و سعی شده تا در ترجمة عبارات از ترجمة دکتر شهیدی استفاده گردد. مهم ترین محدودیت تحقیق علو قدر و منزلت علی و اندک بودن بضاعت علمی و معنوی نویسنده می باشد که از ادراک کمالات آن حضرت ناتوان است

این پایان نامه شامل ‎۵ بخش است که هر بخش خود شامل چند فصل است. بخش اول در باب کلیاتی از علم کلام بحث می کند. در بخش دوم ریشه های پیدایش جریانات کلامی؛ در بخش سوم جریانات کلامی در عصر ائمه (ع)؛ در بخش چهارم خدا شناسی در قرآن؛ در بخش پنجم خدا شناسی در نهج البلاغه

در بخش اول این رساله چهار فصل گشوده شده که به بررسی آزادی در لغت و اصطلاح، آزادی تفکر و تعقل در امور دینی، آزادی انتخاب دین و مذهب، و آزادی عقیده و مسئولیت اجتماعی در قبال آن پرداخته.در بخش دوم رساله نیز به مساله ارتداد که یکی از شبهات مهم آزادی عقیده است پرداخته شده است .

رابطة ذات و صفات الهی یکی از اساسی ترین مسائل کلامی است، اندیشمندان مسلمان فارغ از روشها و مبانی فکری هر یک دربارة آن گفتگو و ابراز عقیده نموده اند و بیشترین نزاع دربارة صفات ثبوتی ذاتی حقیقی و ذات اضافه و حالت مصدری آنها مانند علم، قدرت و حیات است. اما در زائد بودن صفات فعل و صفات اضافة محض اختلاف مهمی در بین اندیشمندان مسلمان نیست. فرقه های قدریه و جبریه جزو اولین گروههای مسلمانی هستند که صفات آفریدگان را از واجب تعالی نفی کرده اند، هر چند به معتزلیان آراء گوناگونی نسبت داده شده است، اما دیدگاه پذیرفته شدة بیشتر آنان عینیت صفات با ذات است و نسبت نظریة نیابت به آنان براساس تحقیقاتی که انجام گرفته است به نظر می آید درست نیست. دیدگاه تفسیر کنندة صفات به احوال از سوی ابوهاشم جبایی به دلیل نفی وجود و عدم از حال مردود است. محدثان اهل سنت با صراحت دربارة رابطة صفات ذاتی حق تعالی با ذات اظهار عقیده نکرداه اند. محدثان امامی عموما صفات ثبوتی را به سلب اضداد تفسیر نموده اند. چنین دیدگهی علاوه بر ناسازگاری با برخی از روایات اثبات کنندة صفات، به خالی بودن ذات از واقعیت صفات بازگشت می نماید و قابل پذیرش نیست. براساس برخی از احادیث، قبل از پیدایش مکتب کلامی اشاعره گروهی از مسلمانان معتقد به زیادت صفات بر ذات بوده اند و ائمه معصومین آنان را قائل به تعدد خدایان و خارج از ولایت خویش دانسته اند. ابوالحسن اشعری و پیروانش منشأ صفات ذاتی، چون علم، قدرت، حیات و غیره... را صفاتی قدیم و زائد بر ذات می دانند و چنین باور دارند که اتصاف خداوند به عالم، قادر، حی و غیره... بدون مبدأ زائد بر ذات محال است. آنان برای رهائی از اشکال تعدد قدما دیدگاه صصفات نه عین ذات و نه غیر ذات را ابداع نمودند و برخی از آنان ذات و صفات را یک موجود قدیم می دانند. متکلمان امامیه صفات ذاتی حق تعالی را عین ذات می دانند. و نسبت ناروای تجسیم و تشبیه به برخی چون هشام ابن حکم دور از واقعیت است. آنان به دلیل کاملترین خداوند، اتصاف او را کامل ترین نحوة ممکن یعنی عینیت صفات با ذات می دانند. برخی از حکمای مسلمان چون ملارجبعلی تبرییزی و قاضی سعید قمی به دلیل مخلوق دانستن موجد موصوف و شباهت باری تعالی به افریدگان با فرض اتصاف، هرگونه وصفی را از ذات خداوند نفی نموده و آیات و روایات حکایت کننده از اوصاف الهی را توجیه نموده اند. این نظریه علاوه بر مخالفت با آیات و روایات اثبات کننده صفات و عقلانی نبودن توجیهات، به دلیل خالی دانستن ذات از صفات کمال و بازگشت به نقص در واجب قابل پذیرش نیست. دیدگاه اتحاد مفهومی صفات منسوب به ابن سینا علاوه بر ابهام و عدم ارائه استدلال با لوازم نادرستی چون اشتراک لفظی مفاهیم صفات در واجب و ممکن و عادم امکان شناخت خداوند و فایده نداشتن حمل صفات متعدد بر ذات حق مردود است. سهروردی از معتقدان به عینیت صفات با ذات است و نسبت انکار صفات حقیقی با عبارات وی سازگاری ندارد. بسیاری از فیلسوفان مسلمان به دلیل واحد بسیط دانستن و کمال مطلق و واجب از جمیع جهات بودن خداوند، صفات را عین ذات می دانند و به نظر می رسد تنها راه قابل اعتماد و سازگار با روایات، دیدگاه وحدت مصداقی و تغیر مفهومی صفات است. بسیاری از عارفان مسلمان نیز در بعد وجودشناسی صفات چنین دیدگاهی دارند. آنان مقام احدیت را خالی از هر اسم و رسم و صفتی می دانند ولی مقام و احدیت را مرتبة ظهور کثرت اسماء و صفات می شمارند و از حیث معناشناسی صفات را به اعتباراتت و نسبت ها تفسیر نموده اند، که چنین دیدگاهی با واقعیت داشتن صفات ناسازگار است./

پژوهش پیش رو مفهوم کمال انسان از دیدگاه ملاصدرا در یک مقدمه و پنج فصل فراهم آمده است، نگارنده کوشیده است براساس یک ارتباط منطقی پس از توضیح مفردات موضوع، چشم انداز و هدف اساسی از پژوهش را براساس پرسشهای اصلی و فرعی تحقیق بیان کند. سازهصهای اصلی بحث و کمال انسان،حرکت، نفس انسان و چنانکه در مرحله گفتاری و تئوری ارتباطی ناگسستنی دارند. در مرحله ساختاری و تکوینی نیز آنچنان ارتباطی وثیق و غیر قابل انفکاک دارند که شناخت انسان و کمالات انسانی بدون پژوهش درباره حرکت و نفس انسان اگر نگوییم غیر ممکن است بسیار دشوار می نماید از این رو هدف اصلی پژوهش اینست که بهره گیری از آراء ملا صدرا سود جستن از عبارات وی این فرضیه را که طراحی نظام آفرینش بر اساس حرکت صعودی و نزولی برای دستیابی به کمالات انسان لایق است اثبات نماید و انسان نیز آنگاه می تواند به این امر مهم دست یابد که قوا و توان خویش را بدرستی بشناسد و افزون بر تعاملی سازنده که با دیگر موجودات دارد بهرمندی شایسته ای از قوای خویش داشته باشد. چنانکه اشارات رفت محور اصلی پایان نامه تبیین مفهوم کمال انسان از نگاه ملاصدرا است. و بطور طبیعی نخست می بایست عبارات و دیدگاه ملاصدرا را درباره موضوع پژوهش جمع آوری و پس از بررسی و نگاه موردی به هر یک از آنها، جمع بندی و نتیجه نهایی ارائه گردید

این رساله درسه بخش تنظیم شده است . در بخش اول تعریف، اقسام و ابطال (ابو علی سینا، عبد ارزاق لاهیجی ) تناسخ نظریه اهل تناسخ ( برهان عقلی و نقلی قائلین به تناسخ در قرآن ....) اشکالات اهل تناسخ، آورده شده است. بخش دوم با عنوان رجعت به مفهوم رجعت و امکان آن از دیدگاه عقل، رجعت در امت های پیشین و رجعت از دیدگاه روایات پرداخته است. بخش سوم رجعت در محک تناسخ بوده، و به این موارد پرداخته است : وجوه تفاوت و شباهت بین ناسخ و منسوخ، رجعت و بازگشت از فعلیت به قوه، رجعت و توارد نفین بر بدن واحد، سایر مخدرات وارده بر تناسخ و مقایسه آن با رجعت و نتایج قول به تناسخ و رجعت از جمله موارد است که به آنها پرداخته شده است/

خواجه نصیر کتاب تجرید الاعتقاد را در شش مقصد براساس اولویت به ترتیب زیر مرتب کرده: مقصد اول: امور عامه/ مقصد دوم: جواهر و اعراض/ مقصد سوم: در اثبات واجب الوجود/ مقصد چهارم: در اثبات نبوت مقصد/ پنجم: در اثبات امامت/ مقصد ششم: در اثبات معاد. آقا حسین خوانساری به مقصد اول یعنی -امور عامه-پرداخته و شرح تجرید را حاشیه زده و اقوال مختلف از حاشیه نویسان و شارحان را آورده و آنها را تحلیل و تفسیر کرده و نظر صائب را مطرح نموده و این رساله در اواخر همین مبحث پایان پذیرفته است./