جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده ندارد.

عدالت از جمله مباحثی که در دین مبین اسلام، اعم از آیات متعدد قرآن کریم و احادیث ائمه معصومین (ع) بر روی آن تأکید بسیار شده است. و تحقق آناز اهداف مهم رسالتپیامبران الهی ذکرگردیده است. عدالت در لغت، اصلی است که بر حد وسط میان افراط و تفریط و احقاق حق ذیحق دلالت می‌کند. مع الوصف امام علی (علیه السلام) عدل را برتر از جود می‌داند و می‌فرماید: عدالت جریان‌ها را در مجرای طبیعی خود قرار می‌دهد ولی جود جریان‌ها را از مجرای طبیعی خود خارج می‌سازد. عدالت قانونی عام است که همه اجتماع را دربرمی‌گیردامّا جود و بخشش یک حالت استثنایی و غیرکلی است که نمی‌توان روی آن حساب باز کرد.پایان‌نامه حاضر بر آن است که به عدالت و مفهوم آن از منظر یگانه مظهر عدالت در تاریخ بشری ، یعنی امام علی (ع) بپردازد. براین اساس ودر چهار چوب شکلی در فصل اول به بیان مفهوم عدالت و مفاهیم متضاد و مترادف با عدالت پرداخته، وسپس اشاره‌ای هم به پیشینه و اهمیت تحقیق در خصوص عدالت شده است. فصل دوم مبانی نظری تحقق عدالت مورد بررسی قرار گرفته و به موضوع عدالت در قرآن کریم و همچنین آرا و نظرات اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان از جمله آیت الله مطهری، افلاطون، ارسطو، کانت ، راولز و هایک مورد ارزیابی قرار گرفته است.فصل سوم پایان‌نامه که موضوع اصلی می‌باشد، ابتدا به بیعت مردم با امام (علیه السلام) برای پذیرش خلافت و سپس به بیان احادیثی از نهج‌البلاغه مبتنی بر اندیشه و روش امام علی علیه السلام در برقراری و جدیت تحقق عدالت در جامعه اشاره شده است. فصل چهارمنیز رابطه عدالت با حکومت و عدم استفاده ابزاری امام علی علیه‌السلام از عدالت جهت دستیابی به حکومت و نیز استفاده ابزاری معاویه از عدالت برای کسب قدرت و حکومت بیان شده است. ودر نهایت پایان نامه با اثبات رابطه مستقیم سوال و فرضیه به پایان رسیده است .

اگر موضوع علم سیاست را حکومت ، و آنهم از سه جهت : ساختار حکومت ، اقبال وادبار حکومت و سیاست خارجی بدانیم، رساله حاضر به جهت دوم، یعنی اقبال وادبار حکومتها اشاره دارد. این بحث که در واقع به چگونگی کسب قدرت ، حفظ قدرت و اعمال قدرت مربوط می‌شود، از بحثهائی است که همواره مورد توجه اندیشمندان سیاسی بوده است . به عبارت دیگر، در پاسخ این سئوال که حکومتها چگونه روی آورده و به چه دلائلی فرو می‌پاشند، نظریات مختلفی از سوی اندیشمندان سیاسی غرب و شرق مطرح شده است . به عنوان مثال، برخی منشاء اقبال و پیدایش حکومت را فطرت ، بعضی جنگ و غلبه، دسته‌ای قرارداد اجتماعی و عده‌ای غیر آن می‌دانند، کمااینکه در زمینه ادبار و فروپاشی حکومتها نیز تاکنون نظریات مختلفی در ابعاد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ارائه شده است . قصد آن است که در این رساله به مقایسه نظریات فوق با دیدگاه علی (ع) در این زمینه بپردازیم . به گمان ما، نظریه‌های فوق واجد دو نقیصه اساسی ((سطحی نگری)) و ((تک بعدی نگری))است ، در حالیکه علی (ع) در مجموع دیدگاه عمیقتر و جامعتری را ارائه کرده‌اند. بعلاوه، برخلاف برخی از دیدگاهها که کسب قدرت ، اعمال و حفظ آنرا به هر طریق ممکن تجویز می‌نمایند، از دیدگاه علی (ع)، آنچه در اقبال وادبار حکومتها نقش تعیین‌کننده دارد، به ترتیب ، عدل و ظلم، و به عبارت دیگر، اعمال شیوه‌های منطقی و مردمی یا بالعکس ، بگونه‌ای است که موجبات قوام و دوام یا بی‌ثباتی و فروپاشی حکومتها را فراهم آورد. با فرض فوق، ضمن ارائه کلیات تحقیق در پیشگفتار، مبانی و اصول علم سیاست را در گفتار اول و دلائل ادبار دولتها را در گفتار دوم موردبحث قرار داده و با جمعبندی، تحلیل مسئله و نتیجه‌گیری در گفتار سوم، بحث را به پایان برده و قضاوت نهائی را به مطالعه‌کنندگان این رساله وامی‌گذاریم.

درباره‌ی هیچ موضوع تاریخی ، به اندازه حرکت امام حسین (ع) از مدینه تا کربلا اختلاف نظریه و تنوع فکری در میان پژوهندگان موجود نیست. عده‌ای می‌گویند؛ آن حضرت اساسا قیام نکرد ، عده‌ای دیگر می-گویند؛ که امام (ع) قیام استشهادی کرد. عده‌ای برآنند که امام (ع) بنا به دستوری خاص قیام کرد، عده‌ای دیگر می‌گویند؛ آن حضرت برای تشکیل حکومتبه پا خاست . برخی می‌گویند؛ آن حضرت قصد شهادت کرد تا به درجات معنوی نایل شود. برخی می‌گویند؛ امام (ع) برای شفاعت از گناهکاران، خود را فدا کرد تا آنها را به درجات معنوی برساند . با اندکی دقت درحرکت امام حسین (ع) ، این همه تفاوت فکری و نظری در میان گویندگان پدید نمی‌آمد اگر امامت امام حسین (ع) مورد تحریف تاریخی قرار نمی‌گرفت و مظلومیت حسین (ع) را خدشه دار نمی‌کرد.

کنفوسیوس، حکیم چینی یکی از مردان تاریخی است که مقامی بلند و پر نفوذ در نشر افکار اخلاقی و امور حکومت ، و در تجلی دادن تمدن باستان کشور و ملت چین داشته است. کتاب مکالمات درباره اساس تعلیمات کنفسیوس میباشد که نه گفتار از تعلیمات ایشان در کتاب ذکر شده و مقدمه کتاب درباره خود شخصیت کنفسیوس می باشد.

چکیده:در فصل اول بعد از تعریف مفاهیم گفته شد، دو نظریه در بحث حکومت اسلامی است:1.

پس از ظهور اسلام و حکومت اسلامی پیامبر صلی الله و علیه و آله در مدینه به دنبال انحرافات وتحریفاتی که توسط اصحاب سقیفه و عمر بوجود آمد سبب شد تا به پیشنهاد امام علی علیه السلام ادامه این حرکت توسط شخصیت‌هایی چون حذیفه بن یمان و سلمان فارسی و دیگر اصحاب پیامبر صلی الله و علیه و آله پیگیری شود امّا نوع تگاه عمر به حکومت که آن را یک فرصت برای انجام مطامع خویش می‌دانست با نوع نگاه سلمان که آن را یک پدیده سیاسی یا یک حادثهنمی‌دانست فرق داشت. و این دید موجب شد تا تضادی شکل بگیرد که منجر به احتجاج دو تفکر تشیع سرخ علوی که سلمان آن را مدیریت می‌کرد و دیگری تفکر عمر که امروزه خود، حقیقت فاصل? آن تا پیامبر صلی الله و علیه و آله را نشان می‌دهد. در این پژوهش تحت عنوان «بررسی احتجاج سلمان فارسی با عمربن خطاب» و نحوه مدیریت و روش حکومتی جناب سلمان و تأثیر آن بر مدائن درآن برهه تاریخی خاص که ادیان دیگر در برابر اسلام قد علم کرده بودند، در چهار فصل پرداخته می‌شود.

اثر حاضر پژوهشی است در جهت بسط ادبیات توصیفی و تبیینی تفسیر سیاسی قرآن با گرایش تفسیر موضوعی، تا راه برای پژوهش‌های تحلیلی در این وادی تسهیل شود. تفسیر سیاسی قرآن از مباحث روز آمد و کارآمد در عرصه روش‌ها و نگرش‌های جدید است که تلاش دارد قرآن و تفاسیر تازه از آن را محور حرکت دانش سیاسی در اسلام سازد. تفسیر سیاسی قرآن در میان روش‌ها و یا گرایش‌های مختلف تفسیری ، سازگاری و نیاز بیشتری به تفسیر موضوعی و تفسیر عصری دارد که در آن نگرش‌های اجتماعی – سیاسی پررنگ‌تر بوده و به رشد و باروری و سامان‌یابی آن کمک بیشتری می‌نماید. مشروعیت یکی از موضوعات مهم در عرصه سیاست است که نیازمند باز تفسیر آن در دستگاه فکری قرآن برای تفسیر موضوعی و عصری است. در ایناثر تلاش شده است تا این موضوع اساسی بر اساس آیات قرآن و تفاسیر معاصر شیعه از آنها بازنگری شود. در حقیقت نگرش درج? دوم به تفسیر موضوعی آیات مشروعیت در تفاسیر مختلف معاصر شیعه شده است. بر همین اساس می‌توان این تلاش را نوعی تفسیر موضوعی در مقامگردآوری دانست. بدین ترتیب به صورت موضوعی مشروعیت حکومت در زمان پیامبر(ص) امامان(ع) و در عصر غیبت بررسی می‌گردد. در این اثر دیدگاه‌های تفسیری بر اساس نظری? تفسیری و فلسفی علامه طباطبایی دربار? اصل استخدام که در درون نظری? ادراکات اعتباری ایشان قرار دارد بر پای? روایت عبدالله جوادی آملی از آن سنجیده شده و دوری و نزدیکی آرایمفسران با آن مورد توجه قرار می‌گیرد. در این نظریه و برداشت از آن سرشت انسان دارای دو قلمرو فطرت و طبیعت است که طبیعت انسان میل به استخدام گری دارد ولی فطرت و قوانین الهی آن را کنترل می‌کنند. انسان باطبع استخدام‌گر خود حرکت می‌کند اما در می‌یابد نیاز به همکاری دارد سپس بهاجتماع تعاونی‌ش می‌دهد. آن گاه با کمک فطرت و عقل خود به قوانین الهی می‌رسد و آن‌ها را به کار می‌گیرد. این مسأله در عرضه سیاست به آن می‌انجامد که اختیار انسان در عرضه انتخاب‌گری به رسمیت شناخته می‌شود اما مبنای عمل او قوانین الهی و ضوابط اسلامی قرار می‌گیرد که مشروعیت الهی و مردمی را رقم می‌زند. این موضوع در عصر معصوم بنا به نصوص تخصص می‌خورد اما در عصر غیبت بر اساس همین مکانیزم عمل می‌شود. این دیدگاه در مقابل دیدگاه مشروعیت الهی صرف در عصر غیبت قرار می‌گیرد. تفاسیر معاصر شیعه بر اساس این چارچوب به دو گونه تقسیم می‌شوند. دسته‌ای مانند من وحی القرآن، الفرقان، کاشف تقریب القرآن، مفاهیم القرآن، پرتوی از قرآن، تفسیر شهید مطهری،و صاحب تفسیر راهنما، به دیدگاه علامهدر المیزان نزدیک‌اند و به مشروعیت الهی مردمی در عصر غیبت معتقدند که البته بدون توجه به مبانی فلسفی علامه است. در مقابل تفاسیر دیدگای مانند نمونه، اطیب البیان، انوار درخشان، تسنیم، تفسیر قرآن کریم، تفسیر قرآن مجید و برخی دیگر از تفاسیر از نظری? علامه دورند و به مشروعیت محض الهی در عصر غیبت معتقدند، تفسیر تسنیم نیز به نص الهی و مشروعیت نص معتقد است با این تبصره که فقیه را ملزم به رعایتعقد بیعت و عمل بر اساس مفاد آن می‌داند.

مقایسه به عنوان متد علمی برای شناخت و ارزیابی هر موضوعی نکات بسیاری را روشن می سازد. متاسفانه در حوزه تاریخ به طور اعم و تاریخ اسلام به طور اخص ازاین شیوه کمتر استفاده می شود. در حالی که چنانچه بااین روش شخصیتی را با شخصیت متضاد آن با سیستم های حکومتی با هم بسنجیم، ابهامات مهمی برطرف می شود. علی (ع) همواره به عنوان یکی از مهمترین شخصیتهای تاثیرگذار صدر اسلام مطرح است که افکار، اندیشه ها، سیاستها و پیروی او از اصول اصیل اسلامی و پایبندی اش به راه و روش پیامبر سبب ماندگاری نامش در تاریخ شده است ، اما در این میان مشکلی که تاکنون در تحقیقاتی که در باره علی (ع) و مواضع او انجام شده است ، موجود می باشد، این است که تنها به بررسی یک جانبه قناعت شده است . در حالی که اگر علی (ع) را با چهره متضاد هم عصرش بسنجیم و شیوه های حکومتی علی (ع) را با چهره آنتی تزش (معاویه) مقایسه کنیم ، حقایق بسیاری کشف می شود. بررسی طریقه خلافت اسلامی علی (ع) که نگاه آرمانی به قدرت و اهداف متعالی در حکومت داشت با روش سلطنت دنیوی معاویه که به قدرت نگاهی اصیل داشت و در حکومت هدفی جز رسیدن به منافع شخصی اش نداشت ، حایز نکات قابل توجهی می باشد. در حقیقت به نظر می رسد بهترین راه حل برای درک عظمت شخصیت علی (ع) و فهم مناسب روشهای حکومتی اش ، قیاس او با چهره صاحب قدرت حاکم مخالف هم عصرش (معاویه) است .

طرح حکومت ببرنای فرهنگ دینی و فرهنگ سیاسی در این زمان از جمله دستاوردهایی است که علمای دینی به ارمغان آورده اند. تلاش و کوششی که علمای پارسا در به ثمر رساندن آن مبذول داشته اند و سالیانی دراز را به روشنگری و آگاهی بخشی جامعه پرداخته اند، بر کسی پوشیده نیست. هدف آنها ایجاد مدینه فاضله ای بود که پیامبران برای برپایی آن قیام نمودند. پیامبر اکرم (ص) نیز رسالت اصلی اش ایجاد حکومتی بر پایه فرهنگ دینی و فرهنگ سیاسی بود که انسانها بر اساس آن راه خوشبختی و نیک فرجامی را بپیمایند.در این رساله تلاش شده است با نگاهی دینی و سیاسی و از نگاه یکی از اندیشمندان بزرگ عرصه سیاست و دیانت یعنی علامه نایینی مباحثی را مطرح نماییم.اصولاً علامه نایینی برای نظام یافتن امور جامعه، اصل وجود فرهنگ دینی و فرهنگ سیاسی را بر هر اساس و به هر شکلی که باشد امر ضروری می داند. لذا همانطور که در بخش سیاست در اسلام از قول نایینی در نتبیه الامه و تنزیه المله ذکر گردید:«استقامت نظام عالم و تعیش نوع بشر، متوقف به سلطنت و سیاستی است، خواه قائم به شخص واحد باشد یا به هیأت جمیعه»وی دلیل ضرورت و نیاز فرهنگ دینی، سیاسی و حکومت در اسلام را «حفظ نظام داخلی و برقراری امنیت و عدالت و جلوگیری از دخالت بیگانگان و آمادگی برای دفاع در برابر تهدیدها» می داند. لذا می گوید:«واضح است که تمام جهات راجعه به توقف عالم به اصل سلطنت و توقف حفظ شرف و قومیت هر قومی به امارت نوع خودشان منتهی به دو اصل است:اول: حفظ نظام داخلیه مملکت و تربیت نوع اهالی و رسانیدن هر ذی حقی به حق خود و منع از تعدی و تطاول آحاد ملت بعضهم علی عالی غیر ذالک از وظایف نوعیه راجع به مصالح داخلیه مملکت و ملت.دوم: تحفظ از مداخله اجانب و تحذر از حبل معموله در این باب و تهیه قوه دفاعیه و استعدادات حربیه و غیر ذلک و این معنی را در لسان متشرعین «احفظ بیضه اسلام» و سایر ملل «حفظ وطنش» خوانند.»لذا با توجه به موارد فوق ضمن طرح مسائل مذکور به بررسی موضوع بسیار مهم ولایت مطلقه فقیه پرداخته شده است.