جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این نوشتار، پژوهشی است درباره «طبقه‌بندی مفاهیم دینی در نامه‌های سیاسی امیرمومنان حضرت علی(ع)» که ابعاد و جوانب موضوع را مورد بررسی قرار می‌دهد. از آنجا که دین عبارت است از مجموعه‌ای از قوانین الهی که شامل مسائل عقیدتی، اخلاقی و رفتاری می‌باشد، لذا به استخراج و اثبات و تحلیل مفاهیم دینی در گفتارهای سیاسی آن حضرت در سه حوزه اعتقادی، اخلاقی و رفتاری پرداخته می‌شود.بر اساس نتایج این پژوهش، مهم‌ترین مفاهیم دینی در حوزه مسائل اعتقادی عبارتند از: اثبات وحدانیت ذات خدواند، اهتمام و توجه به کتاب‌الله، توصیه به حفظ دین خدا، توجه دادن مردم به توحید افعالی، توجه به فرائض الهی، وجوب اطاعت از رسول خدا(ص)، اثبات اصل امامت و علل نیاز به امام، توجه به جهان آخرت و حوادث روز قیامت.و در حوزه مسائل اخلاقی عبارتند از: رعایت آداب اجتماعی، لزوم مشورت در انجام کارها، تواضع و فروتنی، قدردانی از کارگزار خود، یاری نمودن حق، توصیه به تقوا در نهان و آشکار، موعظه‌های اخلاقی، انذار به گذرا بودن دنیا، صبر بر بلاها، توصیه به شناخت جایگاه خویشتن، توصیه به عمل صالح و پرهیز از ظلم و ستم و گناه.و در حوزه مسائل رفتاری عبارتند از: اجرای امر به معروف و نهی از منکر در سطح جامعه، اقامه نماز و حج در جامعه اسلامی، تشویق به جهاد فی سبیل الله، یادآوری و برشمردن حقوق کارگزاران بر حاکم، و حقوق حاکم بر کارگزاران، جایز شمردن تقیّه در موارد لزوم، وجوب گرفتن زکات(خراج) و شرایط اخذ کننده آن.مهم‌ترین کارکرد این مفاهیم در عرصه سیاست و اجتماع عبارتند از: برخورداری حکومت از حمایت مردم و ایجاد تعلّق خاطر مردم به حاکمیت، رشد دینی و فکری کارگزاران حکومت، حفظ سلامت نظام سیاسی و حفظ کارگزاران از انحراف و سوء استفاده از موقعیت، حفظ نیروهای وفادار و ارزشی، بالا بردن اعتماد به نفس متولّیان حکومت، ارائه الگوی عالی سیاستمداری، حفظ وحدت امت، جریان صحیح دستورات دین در عرصه اجتماع و افزایش حسّ مسئولیت‌پذیری.هدف از این رساله، بیان اهتمام امیر مومنان(ع) به گسترش مفاهیم دینی در سطح جامعه حتی در سطوح سیاسی و اداری کشور است.واژگان کلیدی: طبقه‌بندی، دین، سیاست، مفاهیم دینی، نامه‌های سیاسی، امیر‌المومنین(ع).

پیشگیری از جرم در معنای خاص مجموعه تدابیر و اقدامات غیرکیفری نهاد‌های مذهبی با هدف مقابله با بزهکاری از طریق کاهش یا از بین بردن علل جرم و نیز اثر گذاری بر فرصت‌های پیش جنایی است، به گونه‌ای که بتوان با استفاده از ابتکارات و ساز و کارهای غیر قهرآمیز بر شخصیت افراد جامعه و وضعیت پیش از ارتکاب جرم آنان اثر گذاشت تا از وقوع بزه جلوگیری شود. توجه به دین و نهاد‌های دینی در امر پیشگیری از جرم سابقه دیرینه دارد مهمترین هدف ازوضع دین و بدنبال آن ایجاد نهاد‌های دینی، نظم و امنیت و تعیین حد و مرز و اختیارات و وظایف افراد در روابط فردی و اجتماعی است. از سوی دیگر کارکرد نهاد‌های دینی میتواند تقویت روحیه همکاری و احساس مسئولیت نسبت به خود و دیگران باشد. به طوری که این امر موجب بقای جامعه، گسترش عدالت و عدم گرایش انسان‌ها به بی نظمی، هنجار شکنی و قانون شکنی گردد. در این پژوهش عمدتا برخی از آموزه‌های ‌دینی و نقش آنها در پیش گیری از جرم،نقش نهادهای مذهبی در نهادینه کردن هنجارهای دینی در پیشگیری از جرم، نقش نهادهای دینی در پیشگیری وضعی از جرم، نقش سازمان‌های ‌دینی و مذهبی (سازمان حجّ و زیارت، سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه‌های ‌علمیّه، ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر، ستاد اقامه نماز، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مساجد ،سازمان بسیج مستضعفین) در پیشگیری از وقوع جرم مورد کنکاش قرار گرفت. عمده ترین نتایج حاصل از پژوهش مبین این نکته است که آموزه‌های دینی نهادهای مذهبی در خصوص پیشگیری از جرم از اهمیت بالایی برای نظام قضایی کشور ما که مبتنی بر احکام اسلامی است برخوردار می‌باشد. بی شک اقدام پیشگیرانه از وقوع جرم و بزهکاری و انحراف و گمراهی؛ از اصول قضایی اسلامی و سیاست جنایی اسلام محسوب می‌شود. بطوریکه در این پژوهش ملاحظه می‌شود، نهاد‌ها و سازمان‌های دینی و مذهبی در کنترل اجتماعی، تقویت همبستگی اجتماعی، ارتقاء سلامت اجتماعی ، تقویت هویت دینی ، امنیت اجتماعی نقش دارند. حال از آنجاییکه نهادهای مذهبی به عنوان مراکز تاثیر گذار بر الگوهای رفتاری افراد در زمینه مذهبی مطرح می‌باشد،از این رو به صورت غیر مستقیم در شکل گیری فرهنگ و هویت افراد چه در سطح فردی و چه در سطح اجتماعی نقش بسزایی ایفا می‌نماید و می‌توانند از طریق مکانسیم‌های ‌یاد شده در پیشگیری از وقوع جرم موثر واقع شوند.کلید واژه : دین - سازمان‌های ‌دینی و مذهبی - پیشگیری از جرم.

با بروز سوگ براي هر فرد در جامعه بي‌شك آرامش وي دستخوش تغيير مي‌شود. بررسی وضعيت آرامش سوگواران پس از انچام مراسم سوگواري صورت نگرفته است؛ لذا هدف کلی اين تحقيق، مطالعه رابطه‌ي آرامش با برگزاري مراسم سوگواري(در اين تحقيق مراد از مراسم، مراسمسوگواري مذهبي نمي‌باشد كه به عنوان مثال در عاشورا برگزار مي‌گردد ) بين دو گروه مذهبي و غير مذهبي( در صورت شناسايي غير مذهبيون، البته در صورتي كه افراد غير مذهبي يافت نشدند به جاي اين گروه از افراد با سطح دين داري پايين استفاده خواهد شد )در یکی از مناطق مجاور به شهر شیراز یعنی بخش زرقان می‌باشد. در این بررسی با استفاده از چارچوب نظری كاركرد گرايي و نظريه‌ی احساسیبه مطالعه رابطه‌ي آرامش و سوگواري پرداخته شده است. روش پژوهش در این پژوهش از نوع پیمایشی و تکنیک جمع‌آوری داده‌ها از طریق پرسش نامه محقق ساخته بوده است. جامعه آماری کلیه سوگواران (همسر متوفا ، فرزند متوفا ، پدر متوفا ، مادر متوفا ، برادر و خواهر متوفا ) بخش زرقانشیراز طي يك ماه یعنی در حدود 90- 120 نفر می‌باشد. یافته‌های این پژوهش در دو بخش توصیفی و استنباطی ارائه شده است که در بخش توصیفی یافته‌ها نشان می-دهد که به طور كلي آرامش زنان و مردان سوگوار در هر دو گروه مذهبي ( دين دار قوي) و غير مذهبي ( دين دار ضعيف) با انجام مراسم سوگواري رابطه دارد. در بخش آمار استنباطي یافته‌ها نشان می‌دهد فرض رابطه بین دو متغیر معنی دار می‌باشد. بررسی تفکیکی رابطه بین دو متغیر، هم در بین افرادی که پایبندی‌های مذهبی ضعیفی داشتند و هم در بین افراد با پایبندی بالا، هم سو با رابطه مشاهده شده در نمونه کلی می‌باشد، ولی شدت رابطه در بین افراد دین دارقوی بیشتر از گروه دیگر بوده است.

قضاوت و دادرسی از روزگار قدیم که به صورت ساده و ابتدایی و در قالب داوری و قضاوت خصوصی جریان داشته تا امروز که به صورت نظامی پیچیده درآمده است، متناسب با درجه تمدن ، نوع حکومت و مقتضیات و ملاحظات سیاسی ، اجتماعی و مذهبی جوامع تغییر و تحول یافته و در هر دوره ای ویژگی های خاصی را داشته است.یکی از این دوره ها، عصر حاکمیت تیموریان بر مناطق مختلف از جمله ایران و ماوراءالنهر است. در دوران حکومت این سلسله نظیر سایر حکومت های قبل از آن ، نهادهای ویژه‌ای برای دادرسی و قضاوت وجود داشت و این امر ویژگیها و شرایط خاص خود را دارا بود. قضاوت در این دوره مبتنی بر قوانین منسجم و یکنواختی نبود و قضات بر اساس قوانین شرعی، عرف و احکام و فرامین سلاطین به قضاوت می پرداختند. یاسای چنگیزی (مجموعه قوانین و مقررات مغولی) نیز تا سال 815 ق. از مبانی مهم قضاوت عرفی در این دولت به شمار می آمد.برخورد عرف و شرع در این دوره نظیر ادوار قبل از آن در ایران، منجر به دو نوع قضاوت عرفی و شرعی شده بود و این امر موجب تشکیل دو نوع محکمه عرفی و شرعی گردیده بود.در این دوره نهادهای نیمه قضایی همچون نهاد حسبه و دیوان مظالمنیز در کنار نهاد دادرسی فعال بودند و مقامات ویژه‌ای در این محاکم و نهادها به امور قضایی مردم رسیدگی می نمودند. مسأله اصلی در پژوهش حاضر، بررسی سیر تحول نظام قضایی دوره تیموریان از سال 807 تا 911 ق.است. مهمترین تحولی که در نظام قضایی این دوره طی سالهای مذکور رخ داد،لغو یاسا توسط شاهرخ بود. بدین لحاظ در پژوهش حاضر، نگارنده به روش توصیفی و تحلیلی و با استناد بر منابع کتابخانه‌ای و اسناد موجود سعی دارد ضمن بررسی مسأله فوق، تشکیلات قضایی، جرائم و مجازاتها، نحوه رسیدگی به شکایات و جرائم و جایگاه و کارکرد قضات در نظام سیاسی و اجتماعی این دوره را نیز مورد بررسی و تحلیل قرار دهد.

در خانواده جانبازان و شهداء، عمدتاًنقش محوري بر عهده زنان است. تحت فشار بودن عضوي از خانواده كه نقش محوري دارد، بيش از سايراعضاء، سلامتي، رفاه و فضاي تربيتي خانواده را متاثر مي‌سازد. توجه به سلامتي وبهداشت رواني و‌يافتن روشهاي كارآمد ارتقاي آن براي جامعه بطور عام و براي خانواده‌هاي تحت استرس بطور خاص و بويژه براي خانواده شهداء و جانبازان ضرورت انجام‌اين پژوهش را اقتضا مي‌کرد. در‌اين پژوهش براي بررسي وضعيت سلامت رواني همسران شهدا و جانبازان و همچنين بررسي تأثيربکارگيري آموزه‌هاي اسلامي‌در روان‌درماني شناختي- رفتاري مطالعه در دو مرحله انجام شد. در مرحله‌ي نخست‌يك همه گير شناسي جهت بررسي سلامت رواني همسران شهدا و جانبازان بر روي نمونه‌اي 200 نفره با استفاده از پرسشنامه‌يGHQ-28انجام شد. در مرحله دوم، از ميان افراد داراي نمره‌ي بالا در پرسشنامه‌ي مذکور نمونه‌اي 60 نفره انتخاب و به کمک آنها مطالعه‌اي مداخله اي انجام شد. انتخاب شدگان به تصادف در سه گروه قرار گرفتند که عبارت بودند از گروه درمان شناختي-رفتاري با رويکرد اسلامي‌گروه درمان شناختي-رفتاري به روش کلاسيک و گروه كنترل. درمان شناختي رفتاري مدلي است که قبلاً کارآمدي بخش‌هايي از آن توسط محققين (مثلاً ابراهيمي، 1388)بررسي شده است. در‌اينجا بصورت کاملتر ارتقاء‌يافته و اعتباريابي شده است. ابزار پيش آزمون و پس آزمون عبارت بودند ازGHQ-28و پرسشنامه‌ي نگرشهاي نا کارآمد (DAS). نتايج مرحله‌ي بررسي سلامت رواني نشان داد که سطح سلامت رواني گروه نمونه پايين بوده و در بين همسران جانبازان سلامت رواني با نوع جانبازي ارتباط داشت به گونه‌اي که همسران جانبازان اعصاب و روان از پايين ترين سطح سلامت رواني برخوردار بودند. نتيجه نهايي مرحله دوم‌اين بود که هم درمان شناختي-رفتاري با رويکرد اسلامي‌و هم درمان شناختي-رفتاري به روش کلاسيک بر کاهش علائم جسماني، علائم اضطرابي، علائم مربوط به کارکرد اجتماعي و علائم افسردگي مؤثر بودند. مرحله‌ي پيگيري پايداري آثار درماني را مورد تأييد قرار داد. نتيجه گيري نهايي‌اين بود که هم روشهاي درماني شناختي-رفتاري سنتي و هم روشهاي درماني شناختي-رفتاري با رويکرد اسلامي‌قابليت استفاده براي ارتقاء سلامت رواني همسران شهدا و جانبازان را دارند.‌يعني بکار گيري‌اين دو روش باعث کاهش علائم مربوط به اضطراب، علائم جسمي، علائم مربوط به کارکرد اجتماعي، علائم افسردگي و نگرشهاي ناکارآمد مي‌شد. براي پايداري بيشتر آثار درماني بر علائم افسردگي و نگرشهاي ناکارآمد 8 جلسه کافي نخواهد بود. همان طورکه از قبل مفيد و مجاز بودن روش‌هاي درماني رفتاري-شناختي مورد تأييد محققين بوده است در‌اين جا نيز شواهدي براي حمايت از مفيد بودن روش‌هاي درماني رفتاري-شناختي تلفيق‌يافته با آموزه‌هاي اسلامي‌بدست آمد. بنا بر‌اين مجاز بودن بکارگيري آن را در مراکز مشاوره و روان‌درماني موجه خواهد بود.

این پایان‌نامه، به بررسی اوصاف ایزدبانوان این دو سرزمین مهم و تاریخی می‌پردازد. به همین منظور نخست سابقه تاریخی ایران و سرگذشت بومیان ساکن آنجا و چگونگی ارتباطشان با عیلام و بین‌النهرین بررسی شده است و پس از آن در مورد چگونگی مهاجرت آریاییان از دشت‌های شمال واژه آریا و دو قوم ماد و پارسی که برای متحد کردن ایران گام برداشتند صحبت به میان آمده است . در مبحث مربوط به بین‌النهرین (که تحت‌اللفظی به معنای سرزمین بین دو رود است) از قوم سومر، جایگاهشان، و سرانجام تصرف آن سرزمین توسط اکد، بابل و آشور صحبت شده و عقاید و باورهای دینی شان ذکر گردیده است . اما مبحث اصلی پایان‌نامه به ایزدبانوان این دو سرزمین اختصاص دارد و این کار با رجوع به اوستا و اسطوره‌های بین‌النهرین انجام شده است . ایزدبانوان مهم ایرانی عبارتند از ناهید، سپندارمذ، اشی، دین، چیستا، خرداد و امرداد، که بترتیب به معنای پاک ، فروتنی مقدس ، پاداش ، دین، دانش ، کمال و بی‌مرگی می‌باشند. ایزدان مونث چنانکه دراین رساله نیز آمده است ، برای آریاییان بیگانه نبوده‌اند ولی تکامل آنها و پیداشدن ایزد بانویی نیرومند به نام ناهید پس از آشنایی با بین‌النهرین صورت پذیرفته است . اما بین‌النهرین با انبوه ایزدبانوان مواجه بود و نانشه، نیدابا، اینانا و غیره هریک وظایف مخصوص به خود داشتند و حتی خلق انسان و حیوان نیز توسط همین ایزدبانوان انجام می‌گرفت . در میان ایزدبانوان ایشتر از جایگاه برجسته‌ای برخوردار بود. او به انسانها و حیوانات زندگی می‌داد و علاوه بر این الهه آبها، جنگ ، توفان و غیره نیز به حساب می‌آمد. او برخلاف ناهید ایرانی اوصاف بقیه ایزدبانوان را پذیرفته و خود به تنهایی تمام وظایف دیگر ایزدبانوان را انجام می‌دهد. دراین رساله سعی شده شباهت و یکسانی ناهید با ایشتر نشان داده شود چون چنانکه از مطالب اوستا و اسطوره‌های بین‌النهرین برمی‌آید، این دو ایزد معادل هم بوده و تفاوت چندانی با هم ندارند. اما دیگر ایزدان ایرانی مفاهیمی قدیمی هستند و نمی‌توان آنها را به خاطر یک یا چند کارکرد مشترک با ایزدبانوان بین‌النهرین با آنها یکی دانست .

رساله حاضر به بررسی مواجهه ی دین و مدرنیته و تاثیرات متقابل این دو می پردازد، تعاملی که منجر به پدید آمدن جلوه های جدیدی از دین شده که امروزه معنویت گرایی جدید خوانده می شود. پژوهش حاضر شامل آرای پاره ای از صاحب نظران در حوزه ی دین است که با تکیه بر جریان معنویت گرایی، ادعای پایان عصر دین داری و حرکت به سوی دنیایی عاری از معنویت را مردود شمرده و نشان می دهد که انسان معاصر، هم چنان خود را محتاج معنویت می بیند. به نظر می رسد که با توجه به معنویت گرایی، انسان ها به اشکال جدیدی در بروز و ظهور معنویت روی آورده اند و جنبش هایی نظیر عصر جدید، نئوپاگانیسم و تمرینات ذهن، بدن، روح، پاره ای از مصادیق آن هستند. یکی از ویژگی های جنبش های جدید معنویت گرا به لحاظ نظری عبارتاست از عدم وابستگی به اشکال نهادی و سازمانی که از مصادیق بارز تفاوت میان معنویت گرایی جدید و دین سنتی است. پاره ای از دستاوردهای معنویت گرایی جدید را می توان کمک به حل بحران محیط زیست، حمایت از حقوق بشر، کمک به برقراری صلح و فواید روان شناختی آن برشمرد.

نوسازی بهفرایند تغییرات اجتماعی اشاره دارد که در ایستارها و ساختارها به طور یکپارچه، چند بعدی و تدریجی صورت می گیرد و جامعه را به طور کلی دگرگون می سازد. این مفهوم در ادبیات توسعه بیشتر ناظربراقدامات اصلاحی برخی دولت ها در نیمه دوم قرن بیستم است که نظریه پردازی‌های مرتبط با آن در قالب «مکتب نوسازی» مطرح می باشد. در تاریخ معاصر ایران چند مقطع تاریخی از لحاظ اقدامات نوسازانه دولت و پیامدهای آن دارای اهمیت است. یکی از این مقاطع سال های 57-1341 شمسی است که در آن «محمّدرضا پهلوی» دست به اقداماتی زد که خرده نظام‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی نظام اجتماعی ایران را دچار تحول نمود. دوره‌ی دیگری که در این رساله مورد بررسی قرار گرفته است هشت سال ریاست جمهوری «هاشمی رفسنجانی» (76-1368)در نظام جمهوری اسلامی ایران استتحولات صورت گرفته در این دو مقطع باعث شد که مذهب نیز به عنوان یکی از خرده نظام های موثر در نظام اجتماعی ایران که طبق نظریه الزامات کارکردی «تالکوت پارسونز»،کارویژه حفظ الگوی نظام را دارد ایفای نقش نماید.در این پژوهش نگارنده با نگاهی مقایسه‌ای و پس از تببین چرایی و چگونگی نوسازی در این دو برش تاریخی، در پی پاسخ به این پرسش است که چرا مذهب در نظامسیاسی در فرایند نوسازی پهلوی دوّم کارکرد منفی و در دوره سازندگی کارکرد مثبت داشت؟در پاسخ به این سوال این دو فرضیه مرتبط با هم به محک آزمون گذاشته شد:1-در دوره پهلوی دوّم به دلیل عدم هماهنگی نظام سیاسی با نظام مذهبی، مذهب در جریان نوسازی کارکرد منفی داشت. 2-در دوره سازندگی به دلیل هماهنگی دو نظام مذهبی و سیاسی، مذهب در جریان نوسازی کارکرد مثبت داشت.

در این پژوهش به بررسی رابطه میزان عمل به احکام دین با بهداشت روانی معلمان ابتدایی در سال تحصیلی 92_91 پرداخته شده است. جامعه ی این پژوهش شامل کلیه معلمان ابتدایی شهرستان فراشبند بود. نمونه پژوهش شامل 100نفر معلم ابتدایی(50 نفر معلم زن، 50نفر معلم مرد) بود که به شیوه تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات عبارت بودند از پرسشنامه معبد گلزاری برای اندازگیزی میزان عمل به احکام دین و پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) برای سنجش بهداشت روانی. روش مورد استفاده در این پژوهش، روش همبستگی بود.در این پژوهش مشخص شد بین میزان عمل به احکام دین با بهداشت روانی معلمان رابطه مثبت وجود دارد و بین میزان عمل به احکام دین با علائم جسمانی رابطه معنی داری وجود ندارد. همچنین بین میزان عمل به احکام دین با اضطراب و اختلال خواب، اختلال در کارکرد اجتماعی و افسردگی رابطه معکوس وجود دارد. همچنین میزان عمل به احکام دین بین معلمان زن و مرد یکسان می باشد.

دین به عنوان یک نهاد اجتماعی، نیروی جاودانه‌ایست که در طول تاریخ با زندگی انسان‌ها آمیخته بوده است. عزم افراد به رعایت هنجارهای گروهی توسط دین تقویّت می‌شود به گونه‌ای که این هنجارها برتر از منافع صرفاً خصوصی قرار می‌گیرد. دین موجب انسجام اجتماعی، تقویّت اخلاق جمعی، مثبت‌اندیشی بوده و وجوه مشترکی با سرمایه‌‌ی اجتماعی دارد و موجب افزایش آن در جامعه می‌شود. از سویی دیگر سرمایه‌ی اجتماعی نیز زمینه‌ساز شبکه‌های ارتباطی و عامل همبستگی اجتماعی است. بنابراین می‌توان گفت که سرمایه‌ی اجتماعی و دین از نظر نقش و کارکرد در جامعه، وجوه مشترکی دارند. باورهای دینی چون کمک به هم‌نوع و تلاش برای سود‌رساندن به دیگران باعث می‌شود که افراد منافع شخصی را رها کرده و به سود جمعی فکر و عمل کنند و سرمایه‌ی اجتماعی خود را بالا ببرند. محقّق بر این باور است که در جامعه‌ی ایران چندین نوع دین‌داری وجود دارد و تعلّق افراد به هر یک از این انواع، بر سرمایه‌ی اجتماعی‌شان اثر می‌گذارد. بر این اساس، این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش می‌باشد که چه رابطه‌ای بین نوع دین‌داری و سرمایه‌ی اجتماعی مردان بالای 30 سال شهر همدان وجود دارد. تاکنون مطالعات فراوانی در زمینه‌ی رابطه‌ی دین و سرمایه‌ی اجتماعی صورت گرفته است اما این پژوهش‌ها صرفاً ارتباط دین و سرمایه‌ی اجتماعی را مدنظر قرار داده و تأثیر انواع دین‌داری‌ها را بررسی نکرده‌اند. در این پژوهش، هدف اصلی بررسی تأثیر نوع دین‌داری مردان بالای 30 سال شهر همدان بر سرمایه‌ی اجتماعی آنان می‌باشد. این تحقیق از نظریات دورکیم، وبر، سروش، ملکیان، کلمن، پاتنام و ... استفاده کرده است. فرضیات پژوهش حاضر این است که انواع دین‌داری مناسک‌گرا، زهدگرا و روشنفکرانه در بین مردان باعث افزایش سرمایه‌ی اجتماعی هنجاری و ارتباطی آنان می‌شود. متغیّر مستقل این پژوهش نوع دین‌داری است که شامل انواع مناسک‌گرا، زهدگرا و روشنفکرانه است. متغیّر وابسته، سرمایه‌ی اجتماعی است که به دو دسته‌ی هنجاری و ارتباطی تقسیم می‌شود که دسته‌ی هنجاری شامل اعتماد (بنیادین، تعمیم‌یافته، بین شخصی و نهادی) می‌باشد. دسته‌ی ارتباطی شامل مشارکت، همیاری و شبکه‌ی ارتباطات می‌باشد. حجم نمونه‌ی این پژوهش 384 نفر از مردان بالای 30 سال شهر همدان است. روش انجام این پژوهش پیمایش و ابزار اندازه‌گیری آن پرسشنامه می‌باشد. در این پژوهش با استفاده از نرم‌افزار SPSS به تحلیل داده‌ها پرداخته شده و رابطه‌ی بین متغیّرها و آزمون فرضیّات توسط آمار استنباطی، ضریب همبستگی و تحلیل واریانس یک‌طرفه مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که فرضیّات اوّل و سوّم مورد تأیید قرار می‌گیرند به طوری که نوع دین‌داری مناسک‌گرا و روشنفکرانه باعث افزایش سرمایه‌ی اجتماعی هنجاری و ارتباطی می‌شود. هم‌چنین، نوع دین‌داری زهدگرا باعث افزایش سرمایه‌ی اجتماعی ارتباطی و باعث کاهش سرمایه‌ی اجتماعی هنجاری می‌شود. بنابراین فرضیّه‌ی دوّم رد می‌شود.