جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب تبارشناسی اخلاق، اثری نوشته ی فردریش نیچه است که اولین بار در سال 1887 منتشر شد. نیچه بیان می کند که هدفش از نوشتن این کتاب، جلب توجه مخاطبین به آثار قبلی اش بوده است. اما در حقیقت، این اثر کاری بسیار بیشتر از این را انجام می دهد و به توضیح و روشن تر ساختن برخی مفاهیم مرموز در کتاب «فراسوی نیک و بد» می پردازد. نیچه در کتاب تبارشناسی اخلاق، چگونگی گسترش مفاهیم «خیر» و «شر» را از نظر می گذراند، به کاوش در مفهوم احساس گناه و عذاب وجدان می پردازد، و آرمان های زیبایی شناسانه و رسالت فیلسوف را به بحث می گذارد. مطالب ارائه شده در این کتاب در کنار یکدیگر، پرداختی منسجم و چندوجهی را در رابطه با مفهوم اخلاق به وجود می آورند. می توان گفت که این اثر از برخی از آثار قبلی نیچه، ساده تر و همه فهم تر است.

در کتاب حاضر، نویسنده به وجوهی از آثار «نیچه» توجه کرده است که سبب شده تا «نیچه» را نه‌تنها در ایتالیا و فرانسه بلکه در دانمارک و آلمان نیز به‌عنوان نیای خرد و فلسفه جدید بشناسند. این کتاب فقط یک معرفی گسترده از «نیچه» و جایگاه تاریخی‌اش نیست. نویسنده همچنین نشان می‌دهد که جریان‌های فکری عمده در قرن بیستم چگونه به اشکال متفاوت از «نیچه» متأثر بوده‌اند. زیرا آن‌ها به طرح همان پرسش‌های بنیادین پرداخته‌اند. پرسش‌هایی دراین‌باره که مدرنیسم چه عرصه‌هایی را دربر می‌گیرد و چگونه از مسیری که بر آن در حرکت بود، بیرون شده است.

کتاب حاضر، پژوهشی است که موضوع آن مناسبت دوره معاصر با بشرانگاری ایتالیایی و مسائل آن است. از ابتدای مطالعه و بررسی بشرانگاری در یک قرن پیش، از زمان «بورکهارت» و «ویگت» تا «کاسیرر»، «جنتیله» و «گارین»، محققان ذات بشرانگاری را در کشف مجدد انسان و ارزش های درون ماندگار او دانسته اند. این تفسیر رایج و گسترده، برای مثال دلیلی است بر اینکه چرا «هیدگر» به تکرار با مجادلات و مناقشه هایی علیه بشرانگاری به منزله یک انسان گونه انگاری خام درگیر شد.

هر گونه شرحی از زندگی (سقراط) دربرگیرنده ی گزینش و گمان است. این کتاب برای اهل فن نوشته نشده است، بلکه عناصری از زندگی سقراط را برجسته می کند که کمتر به آن ها توجه شده است. این کتاب، با هدف شناساندن (سقراط) به عنوان فیلسوفی بی همتا، به بررسی زمینه های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و همچنین تجارب شخصی وی می پردازد.

"فلسفه برای زندگی" و دیگر موقعیت های حساس" اثری است از "جولز اونز" که هم از سبکی جذاب و آسان برای نوشتن بهره برده و هم از محتوای جدی و عمیقی برخوردار است. "جولز اونز" در"فلسفه برای زندگی" طیف گسترده ای از بینش های ماندگار فیلسوفان باستان غربی را فراهم کرده است که طبق آن ها، ما انسان های معاصر بتوانیم زندگی بهتر و عاقلانه تری را در برنامه خود بگنجانیم. برخی از ایده های مطرح شده به شرح زیر است (در بیشتر موارد ، از یک فصل جداگانه برای توضیح مفهوم بهره برده است): -از اپیکتتوس، اهمیت تمایز بین آنچه که در زندگی تحت کنترل ما هست و نیست. - از رواقیون، اهمیت آموزش و نظم جسمی و روحی. - از اپیکور ، اهمیت صرفه جویی در لحظه ، و ساده سازی خواسته ها و نیازهای فرد. - از هراکلیتوس ، ایده "تأمل کیهانی" ، دیدن تصویر بزرگ ، نگاه طولانی به چیزها. - از فیثاغورس ، ارزش شعارها ، قواعد و کاربرد آنها به عنوان نوعی "جعبه کمک های اولیه روانشناختی". - از شک گرایان ، مهارت پرورش یک تردید سالم ، و پرهیز از جزم اندیشی ، قهرمان پرستی و واکنش بیش از حد. - از دیوژن ، تحمل و تکریم هرج و مرج خلاقانه. - از افلاطون ، حماقت نقشه های اتوپیایی. - از پلوتارک ، پرورش الگوهای قهرمانانه (انعطاف پذیر). - از ارسطو ، پرورش شخصیت از طریق اعمال فضیلت ؛ تعریف زندگی خوب و هنر شکوفایی. - از سقراط و دیگران ، شجاعت و تکریم رسیدن پایان زندگی. نویسنده سفر و تحقیقات قابل توجهی برای جستجو در بسیاری از نقاط جهان و در وب انجام داده است که در آن افراد "معمولی" به طور فعال در مورد ایده های فلسفی بحث می کنند و تلاش می کنند این مفاهیم را در جهت بهبود خود و جامعه به کار گیرند.

عشق رخدادی‌ست که نسبت دو عاشق را به شکل برگشت‌ناپذیری با جهان تغییر می‌دهد؛ این نکته‌ی مهم و بنیادی فهم چرایی تأکید آلن بدیو بر عشق و کلید ساده‌تری برای ورود به جهان فلسفی اوست. این مهم را می‌توان به ذهن سپرد و پرابلماتیک‌شدن اهمیت بازگشت به فلسفه در سپهر اندیشگانی این فیلسوف شهیر فرانسوی را بهتر درک کرد. اینکه او به جد بر بازگشت به فلسفه درزمانه‌ی معاصر تأکید می‌‌کند را می‌توان در اهمیت همین رخداد بازگشت‌ناپذیری‌ که در مواجهه‌اش با عشق مطرح می‌کند فهم کرد؛ بنیان ابتدایی فلسفه، شوریدن علیه جهان است و این شورش به محض وقوع، رخدادی بدون بازگشت است. ازهمین‌رو، خواندن کتاب «تفکر نامتناهی؛ حقیقت و بازگشت به فلسفه» نه فقط در جهت شناخت بهتر تفکر بدیو، بلکه برای رسیدن به مسیری دیگر در ساحت اندیشه و سیاست در وضعیت امروز، الزامی‌ست. ویراستاران انگلیسی این کتاب با کنار هم قرار دادن چند جستار بسیار مهم بدیو در باب نسبت فلسفه با خودش در اکنون جهان و هم‌چنین نسبتش با حقیقت، سیاست، روانکاوی، هنر و سینما، مجموعه‌ای به شدت کامل را ارائه داده‌اند که راهگشاست. با مقدمه‌ای که ویراستاران بر کتاب تفکر نامتناهی با نام «درآمدی بر فلسفه‌ی بدیو» نوشته‌اند و هم‌چنین گفت‌وگویی که از بدیو در موخره‌ی کتاب قرار داده‌اند، مسئله‌ی بازگشت به فلسفه را به کمال توضیح داده و برای مخاطب تبیین کرده‌اند و از این کتاب مجموعه‌ای درخور و خواندنی ساخته‌اند.

پدیدارشناسی روح را بسیاری پیچیده‌ترین متن نوشته‌شده به قلم یک انسان می‌دانند. کتابی که کاخ باشکوه یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین دستگاه‌های فلسفی تاریخ است و شهرت و محبوبیتش همگام کتب مقدس. با این همه، این کتاب سترگ با وجود همه‌ی جنجال‌ها، ترجمه‌ها و چاپ‌های متعدد در زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف، هم‌چنان از حیث کلیت ایده‌ی فلسفی‌اش، بسیار دیریاب و دیرفهم است و تفسیرهای خیلی کم و نه‌چندان قابل اعتنایی پیرامون آن نوشته شده‌است. از همین روست که پژوهشگران، مفسران و شارحان مختلف در این سال‌ها تلاش بسیاری کرده‌اند برای تاباندن نوری تازه و دمیدن نفسی نو به عرصه‌ی شناخت این اثر بزرگ تاریخ فلسفه. کتاب «راهنمای انتقادی پدیدارشناسی روح هگل» را از جهات مختلف می‌توان مهم‌ترین کتابی دانست که پیرامون پدیدارشناسی روح نوشته شده‌است. کتابی که مجموعه‌ای به‌هم‌پیوسته از آرای تفسیری پژوهشگرانی‌ست که به جای حجم زیاد متون تحلیلی که پیش از این در باب این کتاب منتشر شده، به امکاناتروش‌شناختی، معرفت‌شناختی و منطقی این اثر پرداخته‌اند. کتاب «راهنمای انتقادی پدیدارشناسی روح هگل» نوشته‌ی «اکسل هونت»، «رابرت پیپین»، «تری پینکارد» و تنی چند از محققانی‌ست که با وسعت نظری منحصربه‌فرد به بسیاری از جنبه‌های اثر بزرگ هگل پرداخته‌اند که همواره نادیده انگاشته شده بود.

نوشتار حاضر با رویکردی فلسفی عرفانی به بررسی نگرگاه هستی شناختی ابن سینا در مسألة عشق می پردازد. در این دیدگاه شیخ به نحو تشکیکی بالاترین و نفیس ترین مرتبۀ عشق را مربوط به پروردگار همۀ عوالم هستی می داند، که بیان ایشان عمدتاً در تفکر فلسفی ایشان ناظر به همین مرتبه است. اما آن چه نظر عرفانی ایشان را معطوف به خود داشته است و سبب هستی شمولی عشق در دیدگاه پورسینا گشته، علاوه بر عشق ذاتی حق به خویش، مراتب خلقت از بالاترین تا پست ترین آن است؛ به این معنا که رتبۀ بعد مربوط به جواهر عقلی قدسی است که مبتهج به ذات حق و عاشق خیر مطلق اند. سومین مرتبۀ تشکیکی عشق از آن نفوس ناطق فلکی و سپس نفوس کامل انسانی است. چهارمین و پنجمین مرتبه مربوط به نفوس ناطق متوسط و ناقص است و مراتب بعد مشتمل بر سایر موجودات عالم هستی یعنی نفوس حیوانی، نباتی و جمادات است که شیخ این عشق غریزی و نهفته در ذات مخلوقات را عشق آن ها به کمال خود می داند و این گونه با بیان سریان عشق در گسترۀ هستی به دیدگاه عرفا نزدیک می گردد.

نظریّه ی "حیث التفاتی" یکی از مهمترین مسائل در حوزه ی موضوع علم و کیفیت علم می باشد گرچه این واژه به صورت صریح در آثار فیلسوفانی چون ارسطو و ابن سینا نیامده است امّا بی گمان یکی از اساسی ترین موضوعات مطرح شده در تفکّرات آن هاست.اگرچه ابن سینا به طور مستقیم به واژه ی حیث التفاتی در آثارش اشاره نکرده است امّا در مباحث جدی و مهمّی از جمله در مبحث ادراک وهمی، آگاهی و همچنین علم عنایی خداوند به موجودات به این موضوع توجّه دارد و اهمیّت خاصّی می دهد. بدون شک، برنتانو، فیلسوف قرن نوزدهم، اوّلین شخصی نیست که نظریه ی حیث التفاتی را مطرح می کند امّا در این پژوهش تلاش شده که بیان شود او اوّلین کسی است که این مفهوم را در پدیدارشناسی غربی به عنوان یک اصل معرفت شناسی، مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد و او واسطه ای برای انتقال این مفهوم به تفکّرات فیلسوفان غربی از جمله هوسرل می شود. برنتانو به کمک آموخته هایش از فیلسوفان مدرسی و قرون وسطی از جمله توماس با این مفهوم آشنا شده است. توماس آکویناس نیز این مفهوم را عیناً از مطالعاتش در آثار شیخ الرئیس اکتساب کرده است. نویسنده نهایتاً به این نتیجه می رسد که در واقع برنتانو توانسته با احیای این مطلب و انتقال آن توسط هوسرل به مباحث پدیدارشناسی گام مهمّی را در حل برخی معضلات معرفت شناسی غربی بردارد.واژگان کلیدی: ابن سینا، برنتانو، حیث التفاتی، ادراک، معنا، معقول اول، معقول ثانی، حیث التفاتی اوّلیه و حیث التفاتی ثانوّیه