جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فرقه زیدیه به‌عنوان دومین فرقه مهم جهان تشیع؛ پس از قیام زید بن علی فرزند امام چهارم شیعیان و شهادت او شکل گرفته است. مبانی اعتقادی زیدیه در مورد مهدویت؛ نیاز جامعه به منجی آخرالزمان و عدالت گستر و ناجی جهانی است، اما آنان در مصداق مهدویت با امامیه اختلاف نظر دارند. امامیه اعتقاد به مهدی موعودی دارند که دوازدهمین امام شیعیان جهان است و معتقدند که در غیبت به سر می‌برد و زمانی ظهور می‌نماید و عدالت گستری کرده و جهان را پی از عدل و داد می‌کند. ولی زیدیان قائل اند هر امامی که دارای شرایط امامت بوده و قیام کند مهدی و ناجی آخرالزمانی است. با این تفاسیر مهم‌ترین فرق تشیع زیدی با تشیع امامی در این است که نگرش زیدیان به امامت بیشتر رنگ و بوی سیاسی دارد؛ در حالی که نگرش شیعه امامیه به امامت نگرش دینی و مبتنی بر نص است و آنان امامان را جانشینان پیامبر اکرم3 و در سطح آنان می‌دانند. اما بر مبنای اعتقادی زیدیان، امامت بر محور فاطمی بودن و قیام به سیف قرار دارد. همچنین آنان هم در مورد مهدی موعود مانند اهل تسنن می‌اندیشند و به انتظار فرج و موعود بودن منجی اعتقادی ندارند. لذا مسأله اصلی در اینجا بررسی رویکرد اعتقادی این دو جریان در مورد امامت منجی است که در این مقاله با یک مقایسه تطبیقی در مورد مبانی اعتقادی زیدیه و امامیه درباره منجی موعود آخرالزمان این موضوع مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است.

اهمیت شناخت مصداق‎های رفتاری تعامل همسران با یکدیگر، موجب استحکام و بالندگی مهم‎ترین نهاد جامعه، یعنی خانواده می‎شود. لذا محقق در این تحقیق به این نتیجه رسید که برای اینکه یک زن بتواند خوب شوهر داری کند، لازم است که در پنج مولفه: آراستگی(آرایش کردن، استفاده از عطر، استفاده از زینت)، توجه (در همه امور زندگی از امور جنسی گرفته تا بقیه امور)، خدمت کردن به شوهر در منزل(آشپزی، نان پختن)، حفظ اقتدار و سازگاری با شوهر، مسلط به مصداق‎های رفتاری برآمده از روایات اهل‌بیت(ع) شود. در خصوص این تحقیق، از منابع اسلامی _ روایی به شیوۀ کتابخانه‎ای بهره برده شده و از روش توصیفی، در ارائۀ مطالب کمک گرفته شده است.

رضایت‌مندی از زندگی نشان‌گر آن است که پاسخ‌دهنده چگونه زندگی‌اش را در کل ارزیابی و برآورد می‌کند و بر ارزیابی دامنه‌داری که فرد از زندگی‌اش به عمل می‌آورد، متمرکز است. اصطلاح رضایت‌مندی از زندگی می‌تواند برای همه حیطه‌های زندگی فرد در یک مقطع خاصی از زمان یا به‌عنوان یک قضاوت یکپارچه در مورد زندگی شخص از بدو تولد تعریف شود. مفهوم رضایت‌مندی از زندگی، هر چند که با مفاهیم دیگری مانند خوش‌‌بینی و شادکامی نزدیک است، اما تعریف خاص خود را دارد. رضایت‌مندی از زندگی به معنی احساس فرد در مورد عملکرد و شرایط زندگی‌‌اش و یا به عبارت دیگر ارزیابی سلامت و به‌زیستی‌‌اش است. تفاوت معنادار زندگی با رویکرد اسلامی با نگاه غربی چیست؟ آنچه در زندگی انسان نجات‌بخش است، معنای اصیل و واقعی حقیقت آفرینش است که از قرآن و حدیث به دست می‌آید. خداوند برای انسان سیستم روانی و برنامه و نظم مشخصی در نظر گرفته و روح و روان او را بر اساس مدلی خاص تنظیم کرده است. تنها خالق انسان است که از این برنامه خبر دارد و معصومان(ع) نیز به واسطه خداوند از بافت روانی انسان خبر دارند. به همین جهت متناسب با این موضوع، روان‌شناسی صحیح باید از آیات و روایات استخراج شود

یکی از شاخه‌های اصلی اسلام، احکام است که در سرتاسر زندگی یک مسلمان جاری است. علت صدور چنین احکامی منافع و مضراتی بوده که خداوند متعال درصدد جلب و دفع آنها از مؤمنین بوده است. برخی از این منافع و مضرات توسط شریعت بیان شده و بسیاری از این آثار همچنان بر ما پوشیده است. یکی از این احکام، دستورات مربوط به کنترل نگاه است و در این زمینه آیات و روایات مهمی وجود دارد که به برخی از ضررهای نگاه به نامحرم اشاره کرده‌اند. در این حوزه تحقیقات میدانی زیادی هم از سوی روانشناسان انجام شده که بیشتر به موضوع پورنوگرافی - که نوع شدید نگاه به نامحرم است - اشاره داشته است، اما کمتر تحقیقی در صدد تطبیق این تحقیقات روان‌شناسان با آیات و روایات بوده است. تحقیق حاضر با بررسی آیات و روایات مربوط به نگاه به نامحرم و تطبیق با تحقیقات روانشناسان در این زمینه؛ به برخی از ضررهای نگاه به نامحرم در حوزه روان‌شناختی رسیده است. در این جستار از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده و به این نتیجه رسیده شده است که ولنگاریِ نگاه، سبب برخی اختلالات اعتیادی می‌شود و آثاری همچون دل‌مشغولی در حوزه شناخت و برخی اختلالات در سیستم عصبی ایجاد می‌شود.

همیشه دین و دین‌داری یکی از کاربردی‌ترین مسائل زندگی بوده، اما دین‌ورزی زمانی ارزشمند، محرک‌ساز و باعث تقرب به سوی خداست که با ارزش‌های اخلاقی همراه باشد. شاخص‌های اخلاقی در دین‌داری، الگوی مناسبی است تا هر شخصی بتواند به‌وسیله آنها میزان دین‌ورزی حقیقی خویش را بسنجد؛ لذا پژوهش حاضر با روش تحلیلی در‌صدد کشف و ارائه شاخص‌های اخلاقی در دین‌داری از منظر قرآن و احادیث بوده است. یافته‌های پژوهش در منابع دینی، نشانگر دو دسته از شاخص‌های فردی و اجتماعی در دین‌ورزی اخلاقی بوده که کسب‌آگاهی دینی، مدیریت ‌عقل، نگرش الهی، امید، نشاط، صداقت، عمل‌عبادی، آسیب‌شناسی، آخرت‌گرایی و تقوا در شاخص‌های اخلاق فردی، و انصاف، انعطاف‌پذیری، تعصب نداشتن، دل‌رحمی، دین‌پروری، دوری از تمسخر، تواضع، امانت‌داری، وفای‌به‌عهد، امر‌به‌معروف و نهی‌از‌منکر در شاخص‌های اخلاق اجتماعی در دین‌ورزی قرار گرفته‌اند.

سلامت اجتماعی از اساسی‌ترین معیارهای رفاه اجتماعی هر جامعه‌ای است و در ارتقای کیفیت زندگی هر جامعه‌ای مؤثر است و به‌ نوعی بهزیستن و خوب نگریستن به زندگی و حیات جمعی را برای فرد فراهم می‌کند. سلامت اجتماعی عبارت است از چگونگی ارزیابی فرد از عملکردش در برابر اجتماع. سلامت اجتماعی، نوعی بهداشت روانی، فردی و جمعی است، که در صورت تحقق آن، شهروندان دارای انگیزه و روحیه شاد بوده و در نهایت، جامعه شاداب و سلامت خواهد بود. سلامت اجتماعی به‌عنوان عاملی برای ارزیابی و شناخت فرد از عملکرد اجتماعی خویش تحت تأثیر عوامل متعددی قرار داشته و در تحقیقات مختلف از زوایای گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است. نوشتار حاضر با هدف معرفی و بررسی نظریه‎های ابعاد الگوی سلامت اجتماعی بر اساس منابع اسلامی و روانشناسی تدوین شد. به این صورت که ابتدا به تعریف سلامت اجتماعی و معرفی الگوی ابعاد سلامت اجتماعی از دیدگاه روانشاسان غربی پرداخته شد و سپس الگوی ابعاد سلامت اجتماعی از دیدگاه محققین ایرانی، اسلامی معرفی شد.در نهایت به عوامل سلامت اجتماعی و روانی از دیدگاه امام علی(ع) اشاره گردید.

اکثر مسائل اخلاقى بلکه همه آنها، آثارى در زندگى اجتماعى بشر دارد، اعم از مادّى و معنوى، و جامعه انسانیّت منهاى اخلاق مفهوم واقعى خود را از دست مى‏دهد. تعالى روحى و نیل به فضایل و کمالات اخلاقى، از مهم‏ترین اهداف دین اسلام است و یکى از ابعاد و کارکردهاى اسلام، بُعد اخلاقى آن است، و مى‏توان گفت مقصود اصلى از همه اوامر و نواهى دینى تکامل اخلاقى انسان و درنهایت وصول به قرب ربوبى مى‏باشد. از طرفی اخلاق، علمى است که در بهبود روابط انسان با خدا و اعضاى جامعه بسیار نقش‏آفرین و تأثیرگذار است. ملکات نفسانى انسان و تزکیه و تهذیب نفس در پرتو اخلاق شکل مى‏گیرد و در یک جمله سرنوشت فردى و اجتماعى انسان تحت‏تأثیر عمیق و گسترده اخلاق است. با این همه مکتب اسلام در زمینه خودسازى انسانها برنامه‏ویژه‏اى دارد که انسان مى‏تواند در سایه آن نظام فکرى و اخلاقى درستى برخوردار شود، خویشتن و جایگاه خود را در جهان بشناسد. این ظرفیت اخلاق قرآنی توسط بزرگترین معلّم اخلاق پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله در زندگى و تمدن انسانها ایجاد شد، همو بود که با شعار «من تنها براى تکمیل فضائل اخلاقى مبعوث شده‏ام» کار رسالت را شروع کرد و خداوند درباره خود او فرموده است: «اخلاق تو بسیار عظیم و شایسته است!» و همچنین ادامه دهنده راه وی، اوّلین کسى که علم اخلاق را تأسیس کرد امیر مؤمنان على علیه السلام بود که در نامه معروفش (به فرزندش امام مجتبى‏ علیه السلام) بعد از بازگشت از صفّین، اساس و ریشه مسائل اخلاقى را تبیین فرمود؛ و ملکات فضیلت و صفات رذیلت به عالى‏ترین وجهى در آن مورد تحلیل قرار گرفته است! در این نوشته با استفاده از آموزه‎های پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله و امیر مؤمنان على علیه السلام در پی درک صحیحی از نقش و جایگاه اخلاق قرآنی در زندگى و تمدن انسانها هستیم.

در سبک زندگی اسلامی همیشه به دنبال «مدینه فاضله»‌ای هستیم تا در این شهر، رشد معنوی جوان به خودی خود تحقق پیدا کند. در جوامع امروزی که در ذهن جوانان مسلمان جهان، شهرهایی را ساخته‌اند که رنگی از اسلام در آن وجود ندارد و در این شهرها معنویت وجود ندارد. شهرهایی که مالامال، شهوت‌ها و امیال دنیایی و شیطانی را دنبال می‌کند و حاکمان در این شهرها ناخدایانی هستند که سردمدارانشان شیاطین انسانی هستند که برای رسیدن به امیال و منافع دنیایی خود از هیچ تلاشی فروگذار نیستند. در مقابل نظاره‌گر این واقعیت هستیم که والدین نسبت به تربیت دینی و خصوصاً نماز فرزندان خود، توجهی ندارند و چنین می‌پندارند که فرزندان خودشان راه خود را پیدا می‌کنند و بیشترین توجه والدین تأمین نیازهای مادی فرزندان است. چنین والدینی، فرزندان خود را در مسیر وزش نسیم دل‌نشین تربیت دینی قرار نمی‌دهند تا بوی خوش معنوی نماز از وجود و فطرت فرزندانشان در خانواده و اجتماع را پُرکند. اگر این فرزندان در خانواده‌ای رشد یابند که ارزش‌های معنوی و آموزه‌های دینی را سرلوحه امور خود قرار داده‌اند، آن‌گاه فرزندان نیز به ارزش‌های دینی مانند نماز اهتمام ویژه‌ای پیدا می‌کنند. ساختار تربیتی فرزند در خانواده تشکیل شده و به تدریج به تکامل می‌رسد و با این سبک از زندگی اسلامی، کم‌کم شاهد شکل‌گیری جامعه خواهیم بود که همانند مدینه فاضله‌ای، فرزندان در این جامعه بزرگ می‌شوند و با قدم زدن در این شهر، از هر طرف آموزه‌های اسلامی را می‌آموزند. در این تحقیق که به‌صورت کتابخانه‌ای جمع آوری شده است، سعی داریم تا به بررسی «تعالی معنوی جوان، با سبکِ تربیت و زندگیِ اسلامی» بپردازیم. در پاره‌ای از موارد هم اشاراتی به صورت «تحلیلی-توصیفی» به علل دین‌گریزی جوانان را که نشأت گرفته از عدم آگاهی خانواده از عملکردها و رفتارهای دینی، ویا افراط‌ها و تفریط‌ها هست را بیان می‌کنیم، تا بتوانیم قدمی را در نهادینه کردن فرهنگ نماز در خانواده و جامعه برداشته باشیم.

تربیت جنسی یکی از مباحث اساسی و مورد تأکید دین مبین اسلام است که برای آینده جامعه اسلامی برنامه‎ریزی می‎کند، خصوصاَ این عنوان یکی از مهم‎ترین مسائل در خانواده و عرصه فرزندپروری به حساب می‌آید، اهتمام به این موضوع و آموزش و به کارگیری شیوه‎های تربیتی صحیح از منظر قرآن و روایات اهل‌بیت(ع) در این خصوص، می‎تواند به حفظ عفت و استحکام خانواده‎ها کمک فراوانی نموده و مانع بروز برخی از ناهنجاری‎های اخلاقی در دوران نوجوانی و بلوغ فرزندان گردد. این مقاله با هدف تبیین مسائل جنسی فرزندان با تکیه بر آیات و روایات اهل‌بیت(ع) و براساس روش تحلیل محتوا، به بررسی برخی از احکام فقهی در تربیت جنسی فرزند پرداخته و روش‎های تربیت صحیح را مورد بررسی قرار داده است. جمع‌آوری مطالب در این پژوهش به روش کتابخانه‎ای صورت گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش، نشان می‌دهد که تربیت جنسی فرزندان و قرار دادن غریزه‎ جنسی در مسیر صحیح کنترل و ارضاء، بر والدین ضرورت دارد.

نقش دانشمندان شیعه به‌ویژه دانشمندان شیعی ایرانی در توسعه تاریخ و تاریخ‌نگاری غیر قابل انکار است و میراث به جای مانده از سده‌های نخستین مؤیدی بر این مدعاست، اما بی‌شک تلا‌ش‌های شکل گرفته برای تصحیح متون مفقود شده شیعه و تصحیح عالمانه متون بر جای مانده، موجب برجسته شدن و ترسیم نقش شیعیان به‌خصوص ایرانیان در تمدن اسلامی خواهد شد. کتاب تَبْصِرَةُ الْعَوام فی مَعْرِفَه مَقالات الْاَنام نگاشته جمال‌الدین محمد بن الحسین بن الحسن الرازی آبی یکی از متون تاریخی شیعیان ایرانی است که به لحاظ متن روان و حجم مطالبی که از ساحت فرق و مذاهب اسلامی ارائه می‌دهد، اثر کم نظیری است که به زبان فارسی و در موضوع ملل و نحل نگاشته شده و تا روزگار ما و با نسخ متعدد در دست می‌باشد. با توجه به تخمین قدمت این کتاب به قبل از استیلای مغول و تردید درباره مؤلف آن، ضرورت انجام پژوهش درباره این اثر آشکار می‌گردد. در مقاله حاضر علاوه بر بررسی زمان نگارش و نویسنده کتاب، روش‌شناسی تبصره العوام، تحلیلی از محتوای کتاب و رویکرد نویسنده آن ارائه گردید تا ارزش تاریخی آن بیش از پیش روشن‌تر شود.