جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کاربست سیره در تفسیر قرآن کریم در ارتباط با آیاتی که به طور مستقیم به سیره­‌ی پیامبر (ص) مربوط می‌شود، از اصول تفسیر محسوب می‌گردد. به علاوه سیره باید در تبیین آیات دیگر نیز مورد توجه قرار گیرد؛ چرا که سیره، ابعادی از بیان لازم در تفسیر آیات را که دیگر مدارک از ارائه‌­ی آن ناتوان‌اند، میسر می‌سازد. آن‌ سان که شناخت سیره­‌ی پیامبر (ص)، ما را از تحریفات معنوی و خرافات راه‌یافته به ساحت قرآن و سردرگمی‌هایی که ممکن است در مقام شناخت و تفسیر قرآن با آن روبه‌­رو شویم، رها می‌کند. در میان تفاسیری که به سیره‌­ی پیامبر (ص) نیز عنایت داشته «روح‌­المعانی» است که به‌ عنوان یکی از منابع مهم تفسیری اهل‌سنت و در حکم دائره‌­المعارف تفسیری و جامع آراء پیشینیان در نظر گرفته می‌شود. اما به این مسئله که کاربست سیره در تفسیر روح‌­المعانی تا چه حد به‌درستی صورت‌گرفته، تاکنون در مطالعات پیشین پرداخته نشده است؛ لذا در این پژوهش به شیوه‌­ی توصیفی - تحلیلی و با مطالعه‌­ی موردی، آیات تطهیر، مباهله و شرح صدر که عدم توجه به سیره در فهم آن­ها تفسیر ناقصی از این آیات ارائه می‌دهد، در روح­‌المعانی مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آن نشان می‌دهد که آلوسی با وجود عنایت به سیره‌­ی پیامبر (ص)، شیوه‌­ی علمی صحیحی در پیش نگرفته و علاوه بر گزینشی عمل‌کردن در بهره‌گیری از سیره با نگاه غیرجامع خود، تفسیری ناصحیح و غیرعلمی از این آیات ارائه کرده است.

قرآن به عنوان متن و کلام الهی، دارای اعجاز تأثیری و از جهت «لفظ» و «معنا»، امری وحیانی است. از طرفی خدا به پیامبر (ص) هنگام قرائت قرآن، امر(ندبی) به «استعاذه» نموده است. از دیگر سو، «تکثر معنا» به عنوان یک نظریه معنایی در خصوص متون دینی و به‌طور خاص قرآن مطرح است. نوشتار حاضر به شیوه‌ای تحلیلی، بر اساس جدول تحلیل محتوا و ابزار کتابخانه‌ای، نظریه‌ی «تکثر معنا» را بر پایه اثر وجودی و کارکردی آموزه «استعاذه» پیش از قرائت قرآن مورد نقد قرار داده است. قرآن، در موارد مختلفی، امر به «استعاذه» نموده است. طبق بررسی‌های انجام شده، بالاترین فراوانی از جهت «مستعاذه منه»، به «شیطان» تعلق دارد. «صیانت و نفی سلطه شیطان»، «پیشگیری از لغزش در تلاوت و اشتباه در تفسیر» و همچنین «درمان روانی و معرفتی» از آثار وجودی و کارکردی عمده «استعاذه» است. توجه صرف به ظواهر لفظ، عبارت و جمله‌های متن، سهیم بودن تصورات ذهنی و عدم نیاز به کشف و اهمیت «مراد مؤلف» در فهم متن از جمله مفاد نظریه‌های معنایی است که موجب «تکثر معنا» در فهم متون می‌شود. با نظری به دلائلی چون؛ یک: «وحیانی بودن "لفظ" و "معنا" در قرآن»، دو: «تأکید به "استعاذه" پیش از قرائت قرآن» و سه: «کارکردهای سه‌گانه استعاذه قرائت»، «تکثر معنا» در قرآن با چالش مواجه می‌شود. بنابراین باید به آموزه «استعاذه» به عنوان راهبرد عملی قرآنی و دژ محکم در راستای «فهم صحیح قرآن» و پیشگیری از «تکثر معنا» بهره برد.

اما کتاب ایران بین ناسیونالیسم اسلامی و سکولاریسم درصدد است تا با بازبینی این روایت تمرکزگرا، تحلیلی متوازن ارائه دهد. در این کتاب، نویسنده نخست نقش مجادلات اسلامی در واپسین سال‌های سده‌ی نوزدهم و اوایل سده‌ی بیستم و پیوند آن با اندیشه‌های سکولار را تحلیل، و سپس دسته‌بندی‌های این مجادلات را در شهرهای تبریز، شیراز، اصفهان و بوشهر بررسی کرده است.

اما کتاب ایران بین ناسیونالیسم اسلامی و سکولاریسم درصدد است تا با بازبینی این روایت تمرکزگرا، تحلیلی متوازن ارائه دهد. در این کتاب، نویسنده نخست نقش مجادلات اسلامی در واپسین سال‌های سده‌ی نوزدهم و اوایل سده‌ی بیستم و پیوند آن با اندیشه‌های سکولار را تحلیل، و سپس دسته‌بندی‌های این مجادلات را در شهرهای تبریز، شیراز، اصفهان و بوشهر بررسی کرده است.

. کتاب حاضر قدم اولی است در آشنایی با مقولاتی چند از مباحث مطرح در تاریخ فلسفه غرب از هراکلیت تا دریدا. در این کتاب سعی بر آن است که مفاهیم، اندیشه های کلیدی و دیدگاه های روشنگرانه یا بعضا گمراه کننده این فلاسفه به وجهی قابل دسترس ارائه شود.

این کتاب به موضوع در زمینهٔ نادوگانگی می‌پردازد و دربارهٔ ماهیتِ حقیقت است. کتاب صمیمیت تجربه، حاصل علاقهٔ نویسندهٔ آن، روپرت اسپیرا، به ماهیت واقعیت است. خواندن این کتاب را به دوستداران روانشناسی عمومی پیشنهاد می شود.

کتاب روان‌های مریض، ذهن‌های سالم مقدمه‌ای کامل و غنی بر زندگی و اندیشه‌ی جیمز است که نشان می‌دهد چرا بنیان‌گذار عمل‌گرایی و روان‌شناسی تجربی هنوز هم قادر است مستقیماً و عمیقاً با هر کسی که تلاش می‌کند زندگی ارزشمندی داشته باشد، صحبت کند و شاید راهکارهایی نجات‌بخش در اختیارش بگذارد. کاگ می‌نویسد که چگونه تجارب جیمز به‌عنوان یک «بیمار حقیقی»، کسانی که اندیشه‌هایی منفی دارند و فکر می‌کنند زندگی ممکن است پوچ و بی‌معنی باشد را به سوی بیانی ایده‌آل از «سلامت فکر» سوق می‌دهد. جان کاگ کتاب روان‌های مریض، ذهن‌های سالم را در شش بخش به رشته‌ی تحریر درآورده است. او بخش اول کتاب را به موضوع جبرگرایی و ناامیدی اختصاص داده. اینکه چطور ممکن است هر یک از ما در لحظاتی از زندگی خود به معنی واقعی کلمه پوچی را تجربه کرده باشیم و اراده‌ی خود را بی‌اثر و ناکارآمد بشماریم. بخش دوم کتاب درباره‌ی آزادی و زندگی صحبت می‌کند، اینکه زیستن و زندگی کردن دقیقاً به چه معناست و شاید ندانیم تا چه حد آزادی عمل و چقدر در تعیین سرنوشت خود نقش داریم. بخش سوم کتاب درباره‌ی روان‌شناسی و ذهن سالم است و کاگ در بخش چهارم در حیطه‌ی آگاهی و تعالی می‌نویسد. در بخش پنجم حقیقت و عواقب آن را خواهید شناخت؛ اینکه دانایی و رسیدن به پاسخ چطور تجربه‌ای است و چه احساسی را برای شما به ارمغان خواهد آورد. بخش ششم و پایانی کتاب به طور کامل درباره‌ی حیرت و امید است. کاگ در این بخش به شگفت‌زدگی انسان و حس امیدواری پس از آن را بیان می‌کند. این کتاب شیوا، الهام‌بخش، و سرشار از بینش است. بنابراین دور از ذهن نیست که آن را هوشمندانه‌ترین و مهم‌ترین کتاب خودیاری در میان انبوه آثار این حوزه.

شاید بتوان گفت آنچه امروز تحت لوای پراگماتیسم، روانشناسی تجربی و فلسفه ی آمریکایی می شناسیم، از همین جمله ی «ویلیام جیمز» آغاز شده است: «آیا زندگی ارزش زیستن دارد؟» چنین پرسش بزرگ و سرشار از تشکیک و دودلی ممکن است هرکسی را به ورطه ی سقوط در انفعال و ناامیدی بکشاند. اینکه انسان با این فکر درگیر شود که آیا چیزی به نام آزادی عمل بدون در نظر گرفتن تقدیر وجود دارد؟ چه طور می شود برابر قدرت ویرانگر پدیده های بیرونی که از دسترس ما خارجند ایستاد و از دل زندگی، ارزش زیستن را بیرون کشید و درک کرد؟ «ویلیام جیمز» که خود در روزگار جوانی به یقین رسیده بود این زندگی ارزش زیستن ندارد، به مدد فلسفه، غوطه ور شدن در فکر بی سرانجامی بودن و پس از آن، اندیشیدن در اهمیت زندگی و زیستن، تمام فلسفه اش را بر نجات یک زندگی، نجات خویش، بنیان نهاد. «جان کاگ» در کتاب «جان های بیمار، ذهن های سرحال؛ چگونه ویلیام جیمز می تواند زندگی شما را نجات دهد؟» با کنکاش در زندگی و فلسفه ی «ویلیام جیمز»، این فیلسوف بزرگ زندگی، به جان های خسته و بیماری نظر دارد که همواره با این فکر کلنجار می ر وند که «آیا زندگی ارزش زیستن دارد؟». جان کاگ، سعی کرده درعین دقت، با ایجاز و نکته سنجی به ژرفای فلسفه ی جیمز رسوخ کرده و برای جان های بیماری که در هزاره ی سوم و عصر فروپاشی معناها، توان فکری زیستن زندگی ازشان سلب شده، معناهای متقنی بیابد و با لحنی ارسطویی بگوید: «دوستان! زندگی ارزش زیستن دارد.»