جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: این کتاب به بررسی نقش محوری عقل در حیات فکری اسلامی می پردازد. علیرغم توصیف گسترده اسلام به عنوان یک نظام اعتقادی که تنها بر اساس وحی است، جان والبریج استدلال می‌کند که روش‌های عقلانی، نه بنیادگرایی، از دوره قرون وسطی مشخصه حقوق، فلسفه و آموزش اسلامی بوده است. تحقیقات او نشان می‌دهد که این سنت عقلانی اسلامی قرون وسطایی مورد مخالفت هم مدرنیست‌ها و هم بنیادگرایان قرار گرفت، که در نتیجه منجر به فروپاشی کلی زندگی فکری سنتی اسلامی و جایگزینی آن با اشکال فکری مدرن‌تر اما بسیار کم عمق‌تر شد. اما منابع این سنت علمی اسلامی جزء لاینفک سنت فکری اسلامی باقی مانده و برای احیای آن حیاتی خواهد بود. والبریج استدلال می کند که آینده اسلام با بازگشت به عقل گرایی مشخص خواهد شد.

"فنومنولوژی روح" اثر عمده "هگل" معطوف نشان دادن سیر حرکت آگاهی متعارفی به سوی بلندای آگاهی فلسفی است. در نزد هگل تنها روح به مثابه یک کل از تاریخ واقعی برخوردار است. هگل، در عین حال، می‌کوشد آنچه فراورده تاریخ انسان در جریان این تاریخ به جود آورده توضیح دهد. "فنومنولوژی روح" علم تجربه آگاهی است که در آن شعور فردی در مراحل مختلف آن به مثابه تجدید مختصر آن مراحل بررسی می‌شود که شعور و آگاهی انسانی در جریان تاریخ طی کرده و به صورت فلسفه متبلور گشته است. گفتنی است اثر حاضر نخستین ترجمه کامل آن به زبان فارسی است. مترجم کتاب تصریح می‌کند: "هگل بر خلاف اصحاب تاویل متن که امروزه در غرب، آش در هم جوش فقیرانه‌ای به نام هرمنوتیک را به نام آخرین کلام فلسفه به ساده لوحان می‌خورانند، موکدا خاطر نشان می‌سازد که "تنها یک حقیقت، یک وظیفه و یک معنویات حقیقی می‌تواند وجود داشته باشد ولاغیر" (پاراگراف 623). او هرگونه معنویاتی که از مفاهیم غیر بشری و غیر طبقاتی اخذ شده باشد را نفی می‌کند و در قالبی فلسفی نشان می‌دهد، معنویاتی که خارج از جامعه بشری اخذ شده باشد وجود ندارد و چیزی جز فریب نیست. معنویات واقعی باید آن چیزی باشد که به انهدام جامعه کهن خدمت نماید. معنویات برای آن است که جامعه بشری بتواند به مدارج عالی‌تر برسد و از یوغ بردگی مادی و معنوی رهایی یابد. هگل بر آن است که سرشت انسانی همواره سرشتی مشخص است و "قوانین و آداب و رسوم فرد همانا قوانین و آداب و رسوم طبقه جایگاه اوست" (پاراگراف 468) او این حکم را در تحلیل مناسبات حکم میان انسان‌ها و روحیات و ارزش‌ها و امیال آنها نیز به کار می‌برد.... در مطالعه اثر کنونی هگل و آثار دیگر وی باید این کلام انگلس را همواره در نظر داشت که "این فلسفه بسیاری اندیشه‌های داهیانه نیز گفته و بسی از کشفیات بعدی را از پیش حدس زده، ولی در عین حال باطل هم کم نبافته است". موضوعاتی که در این کتاب بحث می‌شود عبارت‌اند از: آگاهی، خودآگاهی، عقل، روح، مذهب، و علم و معرفت مطلق. همچنین کتاب دارای دیباچه بلندی است درباره شناخت علمی.

اختلاف قرائت ها در برخی از کلمات قرآن کریم، سبب اختلاف دیدگاه مفسران شده است. در آیه 249 سوره بقره داستان سربازان طالوت در مواجهه با آزمایش الهی و نوشیدن آب از رود حکایت می شود. کلمه «غرفه» در این آیه به دو صورت «غُرْفَهً» و «غَرْفَهً» قرائت شده و در پژوهش پیش رو آراء تفسیری علامه طباطبایی و حرالّی اندلسی دراین باره و احتجاج های مربوط به هر قرائت، با نگاهی تحلیلی ارزیابی شده است. حاصل آنکه دیدگاه علامه طباطبایی در ترجیح قرائت «غُرْفَهً» صحیح است. ایشان با نکته سنجی، آزمایش شوندگان را به سه طایفه تقسیم کرده اند: کسانی که اصلاً آب ننوشیدند؛ کسانی که سیراب شدند و کسانی که آب نوشیدند، اما نه به حدّ سیراب شدن. از این سه گروه تنها گروه دوم از جمع پیروان طالوت خارج شدند و سرنوشت گروه سوم به آزمایش های دیگر گره خورده است.

اسلام دین جامعی است که برای تمامی ساحت های زندگی انسان برنامه دارد. گاهی سخن از محتوای برنامه هاست که در این زمینه از صدر اسلام گفتارها و نوشتارهای تفسیری، روایی، اخلاقی، اعتقادی و ... به آن پرداخته اند. گاهی سخن از فرایند و طرح کلی است که به پردازش باورها و نحوه عملی سازی و به کارگیری آن در زندگی می پردازد. اگر پردازش باورها را مجموعه عملیاتی که روی باورها صورت می گیرد تا هدف نهایی آن تحقق یابد، دانسته شود. فرایند پردازش باورهای دینی از منظر آموزه های قرآنی و تفسیری شامل هفت مرحله خواهد بود: تولید، تعالی یا فرابری، گزینش، طبقه بندی، توسعه، تثبیت و عملی سازی باورها. عملی سازی نیز شامل فرایندی است که در دو بخش فردی و اجتماعی تحقق می یابد. مراحل تحقق آن در فرد شامل: شروع هدفمند، عادت، سجیت، شاکله و شأن است؛ مراحل تحقق آن در جامعه نیز اشاعه، تبلیغ، اقامه، سنت و تمدن سازی است که انسان با طی این مراحل می تواند به عالی ترین مراتب و اهداف برسد.

مفسران در تفسیر فرازهای: «انظُرْ کَیْفَ کَذَبُوا عَلَی أَنفُسِهِمْ» و «وَإِنَّهُمْ لَکَاذِبُونَ» در سوره انعام درباره امکان یا عدم امکان بیان کذب در روز قیامت و اینکه کافران در این آیه درباره چه چیزی دروغ می گویند، اختلاف نظر داشته و آراء ایشان در سه دسته اصلی قابل تقسیم است. این پژوهش با بررسی آراء و دلایل ارائه شده توسط مفسران و با توجه به ارتباط آیات نشان می دهد بیان دروغ در قیامت ممکن است. همچنین درباره اینکه مشرکان در این آیات درباره چه چیزی دروغ می گویند، نشان می دهد جدای از بحث صدق و کذبِ آرزو و وعده که توسط مفسران مطرح شده است، در این آیه احساس یا مفهومی از ابراز ایمان وجود دارد که مفسران به آن نپرداخته اند. توجه به عبارت هایی که در همین آیات و آیات قبل و بعد آنها آورده می شود، نشان می دهد مشرکان در ظاهر تسلیم شده و ایمان آورده اند و دروغ در این آیه مربوط به همین ابراز ایمان مشرکان است