جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع وحدت‌اسلامی را از زوایای گوناگون می‌توان مورد برّرسی قرار داد چه‌اینکه مسأله وحدت فی‌نفسه هم مقوله‌ای دینی-اعتقادی است که ریشه در قرآن و سنّت اسلامی دارد و هم راهبردی سیاسی و ایدئولوژیک که برحسب مصالح عقلی و مقتضیّات زمانی لازمه پیشرفت و تمدّن‌سازی است. امّا به رغم اینکه این مهم همواره از شعارهای رهبران انقلاب و مسئولان جمهوری‌اسلامی بوده و در قوانین بالادستی مورد تأکید قرار گرفته ‌است، تاکنون به نحو مطلوب تحقّق نیافته و درمواردی شاهد تشدید پرهزینه تفرقه و نزاع در عرصه ‌داخلی و بین‌المللی بوده‌ایم؛ درگام‌دوّم انقلاب در راستای تمدّن ‌نوین ‌اسلامی آسیب‌شناسی این موضوع و ارائه سیاست‌های عملی برای تحقّق آن از اولویّت‌های نظام جمهوری اسلامی است که رساله حاضر، با تأکید بر عرصه فرهنگ و ارتباطات، بدان می‌پردازد. نکته کلیدی که براساس مطالعات نظری و مفهوم‌شناختی در عرصه سیاستگذاری فرهنگی و ارتباطی بر آن تأکید می‌شود این است که ترویج گفتمان وحدت‌اسلامی بر محور توحید و عدالت نه تنها به دنبال یکسان‌سازی نیست بلکه بالعکس درصدد به رسمیّت‌شناختن اختلاف دیدگاه‌ها و پذیرش اصل مدارا و بردباری در مناسبات مسلمانان بایکدیگر می‌باشد. خودکامگی درسطوح واشکال مختلف بویژه از نوع دینی-چنانکه اندیشمندانی چون کواکبی عنوان کرده‌اند- عامل اصلی تفرقه و عقب‌ماندگی مسلمانان است و راه وحدت و پیشرفت از منظر اسلامی-چنانکه بزرگانی چون علامه‌نائینی با استناد به آیات و روایات معتبر تشریح کرده‌اند- توحید است که دربرگیرنده آزادی و به‌تبع عدالت حقیقی است. دستیابی به این مهم، طبعاً با چالش‌های بسیاری مواجه است؛ علاوه بر تهدیدهای خارجی و مشکلات بین‌المللی، مسئولین و دست‌اندرکاران حوزه وحدت‌اسلامی باید بر چالش‌های داخلی مانند خرافات و سطحی‌نگری مذهبی، خودکامگی و انحصارطلبی، غربزدگی و غیره فائق آیند. رساله در پنج فصل تقسیم‌بندی شده است: فصل اوّل کلّیات، که به تعاریف و نظریه‌های فرهنگ، سیاستگذاری و غیره می‌پردازد؛ فصل دوم در پی ترسیم چشم‌انداز مطلوب و الگوی بایسته وحدت اسلامی است که طبعاً به قرآن و سنّت استناد می‌شود؛ فصل سوم وضع موجود را مورد بازنگری قرار داده و فرصت‌ها و چالش‌های پیش رو در مسیر چشم‌انداز را برّرسی می‌کند؛ فصل‌ چهارم درصدد ارائه راهکارهای رسیدن از وضع موجود به وضع مطلوب است و عرصه‌های سیاستگذاری فرهنگی-ارتباطی وحدت‌اسلامی و دستگاه‌های ذیربط در جمهوری اسلامی ایران را مشخّص می‌کند و درنهایت در فصل پنجم مباحث پیشین جمع بندی و الگوی سیاستگذاری فرهنگی ارتباطی وحدت اسلامی شامل مبانی و ارزش‌ها، اهداف کلان، راهبردها و سیاست‌ها ارائه می‌شود و ارزیابی از عملکرد مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در حوزه سیاستگذاری صورت می‌پذیرد. از نتایج مهم رساله این است‌که بدون ایجاد و بسط گفتمان شمول‌گرایی عدالت‌محور و تساهل‌دینی درمیان مسئولان و آحاد مردم ایران شعار وحدت در جهان اسلام نافرجام خواهد بود و در این راستا سیاست‌های قابل‌اجرا متناسب با وظایف و کارکرد دستگاه‌های ذیربط نظام در عرصه‌های فرهنگی و رسانه‌ای پیشنهاد می‌شود.