جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از جمله فنون بلاغت در راستای تبیین و آشکارسازی اهداف و مقاصد کلام،‏ تصویرگری در قالب «تشبیه تمثیل» است. تشبیهی که وجه شبه آن،‏ امری آشکار و ظاهری نیست و نیاز به تاویل دارد. قرآن کریم و نهج البلاغه که به اعتراف صاحب نظران از عالی ترین درجات بلاغت برخوردارند،‏ برای به تصویر کشیدن بسیاری از معارف عمیق و دور از دسترس فهم متعارف انسان،‏ از این شیوه بهره فراوان برده اند. این پژوهش بر آن است تا با ارائه و شرح نمونه هایی از این تصویرسازی ها،‏ گوشه ای از زیبایی و بلاغت بیان را در این دو منبع گران سنگ به نمایش بگذارد و با تحلیل و مقایسه موضوعات،‏ عناصر و نمادهای به کار رفته در تشبیهات تمثیلی این دو اثر،‏ به ارائه جداول،‏ نمودارها و نتایج مربوط بپردازد.

اين رساله به بررسي و تجزيه و تحليل جغرافياي تاريخي شهرهاي ساساني و انطباق يا عدم انطباق آنها با داده‌هاي باستان‌شناسي مي‌پردازد. براي دست‌يابي به اطلاعات و داده‌هاي اين موضوع، متون تاريخي و جغرافياي تاريخي شهرهاي ساساني و همچنين گزارشات باستان‌شناسي مدّ نظر قرار گرفته و سپس اطلاعات جمع‌آوري شده، مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند.در اين رساله تعداد 13 شهر از دورة ساساني مورد بررسي و تحقيق قرار گرفت. اين شهرها به ترتيب عبارتند از: دارابگرد، اردشيرخوره، مرو، تخت سليمان، بيشاپور، جندي‌شاپور، ايوان كرخه، نيشابور، سيراف، اصطخر، رام‌شهرستان، تيسفون و قصرشيرين. شواهد بسياري نشان مي‌دهد كه شهرهاي دورة ساساني با طرح و نقشة قبلي ساخته مي‌شده و بنا به دلايل علمي، بيشتر يك نقشة منظم داشتند. طرح‌ها و نقشه‌هاي ساساني با توجه به شهرهاي مطالعه شده در اين پايان‌نامه، به سه شكل متحد‌المركز و دايره‌اي، مستطيل شكل (هيپوداموس) و نامنظم بودند. طرح دايره‌اي يا مدور در چهار شهر اردشيرخوره، تخت سليمان، مرو و دارابگرد مشاهده مي‌شود.طرح ديگري كه در ساخت شهرهاي ساساني مورد استفاده قرار گرفته، طرح مستطيلي يا هيپوداموس مي‌باشد. از شهرهاي مستطيل شكل مي‌توان به شهرهاي بيشاپور، جندي شاپور، سيراف، نيشابور، ايوان كرخه، اشاره كرد. نوع سوم شهرهاي ساساني، شهرهايي است كه داراي شكل منظم هندسي نيستند و بيشتر با توجه به محيط جغرافيايي محل شهر، ساخته شده‌اند. از اين دسته مي‌توان به شهرهاي تيسفون، رام شهرستان و قصرشيرين اشاره كرد. غالب شهرها در مناطق جنوب غرب و غرب ايران مانند فارس، خوزستان، آذربايجان و سواحل خليج فارس قرار دارند. با توجه به مشخص شدن موقعيت جغرافيايي اين شهرها در متون جغرافيايي و تاريخي، كاوش‌هاي باستان-شناسي، اين نتيجه حاصل مي‌شود كه اكثر شهرهاي ساخته شده در دوران امپراتوري ساساني متعلق به اولين شاهان اين سلسله، يعني اردشير اول و شاپور اول مي‌باشد. علاوه بر اين، ويژگي‌هاي باستان‌شناسي اين شهرها با توصيف مورخين و جغرافي‌نگاران كاملاً منطبق است و بر اين اساس، باستان‌شناسان مي‌توانند با تكيه بر اين منابع موثق، نتايج سودمندي در عمليات كاوش و يا بررسي‌هاي ميداني از شهرهاي ساساني به دست آورند.